دانشنامه تاریخی
دوره‌های یونانی و رومی مراحل مهمی در تاریخ مالت هستند که تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ، معماری و ساختار اجتماعی این جزیره گذاشته‌اند. از زمان تسخیر مالت توسط یونانی‌ها تا ادغام آن در امپراتوری روم، جزیره به یک مرکز مهم تجارت و تبادل فرهنگی تبدیل شد.
دوره یونانی در مالت تقریباً شامل قرن‌های V-IV قبل از میلاد است. یونانی‌ها به دنبال فرصت‌های تجاری جدید و گسترش نفوذ خود در مدیترانه، این جزیره را مستعمره خود کردند.
یونانی‌ها چندین مستعمره تجاری در جزیره تأسیس کردند که به توسعه اقتصاد و فرهنگ کمک کرد. مالت به بخشی از حوزه فرهنگی یونانی تبدیل شد و ساکنان محلی سنت‌ها و آداب یونانی را به خود اختصاری کردند.
در این دوره، شاهد توسعه معماری و هنر یونانی در مالت هستیم. به تدریج معابد و سایر بناهایی که سبک‌های یونانی را منعکس می‌کنند، ساخته شدند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در این زمان در جزیره نمایش‌های تئاتر و مسابقات ورزشی با الهام از سنت‌های یونانی برگزار می‌شد.
از سال ۲۱۸ قبل از میلاد، مالت بخشی از امپراتوری روم شد. این رویداد آغاز یک مرحله جدید در تاریخ جزیره بود که در آن به یک مرکز استراتژیک و تجاری مهم در مدیترانه تبدیل شد.
رومی‌ها فناوری‌های جدید، سبک‌های معماری و سنت‌های فرهنگی را به مالت آوردند. تحت مدیریت آن‌ها، چندین شهر جدید ساخته شد، از جمله ملیتا (والِتأ کنونی) که به یک مرکز مهم تجاری و اداری در منطقه تبدیل شد.
رومی‌ها تعداد زیادی از بناهای چشم‌گیر شامل تئاترها، آمفی‌تئاترها و حمام‌ها را ساختند. یکی از مشهورترین بناهای معماری رومی در مالت تئاتر رومی در مدینه است که همچنان حفظ شده است.
تحت حکومت رومی‌ها، اقتصاد مالت به لطف تجارت و کشاورزی رونق گرفت. جزیره به یک نقطه ترانزیت مهم برای کالاهایی که از طریق دریای مدیترانه حرکت می‌کردند، تبدیل شد. رومی‌ها روش‌های جدید کشاورزی را معرفی کردند که موجب افزایش بهره‌وری کشاورزی شد.
در دوره حکومت رومیان، تغییراتی در زندگی مذهبی مالت نیز رخ داد. مسیحیت در جزیره شروع به گسترش کرد، به‌ویژه پس از اینکه در قرن اول میلادی، سنت پاول دچار سانحه دریایی شد و به مالت رسید. این رویداد نقطه عطفی در تاریخ جزیره بود.
بر اساس سنت، سنت پاول در مالت مسیحیت را موعظه کرده و اولین جماعت مسیحی را تأسیس کرد. این به پایه‌ای برای گسترش بیشتر ایمان مسیحی و ساخت اولین کلیساهای مسیحی تبدیل شد.
دوره‌های یونانی و رومی در مالت اثر عمیقی در تاریخ و فرهنگ این جزیره بر جای گذاشتند. تأثیر یونانی‌ها و رومی‌ها میراث معماری، ساختار اقتصادی و سنت‌های مذهبی را شکل دادند که همچنان بر مالت معاصر تأثیر می‌گذارند. این مراحل تاریخی به‌عنوان پایه‌ای برای توسعه بیشتر جزیره و ادغام آن در زمینه فرهنگی و سیاسی وسیع‌تر مدیترانه عمل کردند.