دانشنامه تاریخی
تاریخ باستانی مالت هزاران سال را در بر می‌گیرد و شامل رویدادهای فرهنگی و تاریخی متعددی است که شخصیت منحصر به فرد این مجمع‌الجزای مدیترانه‌ای را شکل داده است. از زمان اولین استقرارها تا ظهور تمدن‌های بزرگ، مالت نقش مهمی در تاریخ منطقه ایفا کرده است.
سکونت‌گذاران اولیه مالت احتمالاً حدود 5000 سال قبل از میلاد به این جزیره آمدند. این مردمان اولیه که به فاطمی‌ها معروفند، آثار فراوانی از بناهای سنگی و یادبودها به جا گذاشتند. معروف‌ترین آن‌ها هجار کیم و منیدرا هستند که از قدیمی‌ترین بناهای آزاد ایستاده در جهان به شمار می‌آیند.
معبدهای سنگی مالت در دوره‌ای بین 3600 تا 2500 سال قبل از میلاد ساخته شده و دستاوردهای برجسته معماران باستانی هستند. این معبدها، مانند تارشن، گجانجر و کالیپسو، دارای سازه‌های پیچیده و مجسمه‌های سنگی متعدد هستند که گواهی بر سطح بالای سازمان جامعه است.
با گسترش تجارت، مالت به کانون مهمی بین فرهنگ‌های مختلف مدیترانه تبدیل شد. حدود 2000 سال قبل از میلاد، جزیره تحت تأثیر فینیقی‌ها قرار گرفت که از مالت به عنوان پایگاه تجاری استفاده کردند. فینیقی‌ها نقش قابل توجهی در فرهنگ و زبان جزیره داشته‌اند.
فینیقی‌ها فناوری‌های جدیدی از جمله دریانوردی و کشاورزی را به همراه آوردند و صنعت محلی را توسعه دادند. یکی از شهرهای اصلی که توسط فینیقی‌ها تأسیس شد، مدینا بود که به مرکز تجارت و فرهنگ تبدیل گشت. این تأثیر تا ورود رومیان ادامه داشت.
در سال 218 قبل از میلاد، مالت بخشی از امپراتوری روم شد. در این دوره، معماری در جزیره توسعه یافت و شهرها و بناهای جدیدی مانند تئاترها، معابد و آب‌نماها ساخته شدند.
رومیان آثار عمیق و قابل توجهی در فرهنگ مالت به جا گذاشتند. آن‌ها تعدادی از ساختمان‌های چشمگیر مانند تئاتر رومی در مدینا و آب‌نما در رباط را ساختند. این دوره همچنین شاهد رشد مسیحیت بود که بعداً رویکرد مذهبی جزیره را تغییر داد.
پس از سقوط امپراتوری روم غربی در قرن پنجم میلادی، مالت تحت کنترل بیزانس قرار گرفت. بیزانس‌ها سنت‌های فرهنگی و مذهبی زیادی بر جزیره به جا گذاشتند. با این حال، در قرن هفتم میلادی، مالت توسط اعراب فتح شد که تغییرات قابل توجهی در زبان، فرهنگ و کشاورزی به وجود آورد.
دوره عربی که تا سال 1090 ادامه داشت، به توسعه کشاورزی در مالت اهمیت بالایی بخشید. اعراب کشت‌های جدیدی از جمله برنج، شکر و مرکبات را معرفی کردند که بر اقتصاد جزیره تأثیر گذاشت. همچنین شهرهای جدیدی مانند سلیما تأسیس شدند.
در سال 1090، مالت توسط نرمان‌ها فتح شد که آغازگر مرحله جدیدی در تاریخ جزیره بود. نرمان‌ها مسیحیت را به همراه آوردند که جایگزین اسلام به عنوان دین غالب شد.
سلطنت نرماندی مسیحیت را در مالت تقویت کرد و در قرن دوازدهم جزیره به بخشی از دنیای مسیحی تبدیل شد. این دوره همچنین با ساخت کلیساها و صومعه‌های جدیدی مانند کلیسای جامع سن جان در والِتا مشخص گردید.
تاریخ باستانی مالت متنوع و تأثیرات فرهنگی و رویدادهای مختلفی را شامل می‌شود که این جزیره را در مدیترانه منحصر به فرد کرده است. از دوران فینیقی، رومی و عربی تا فتح نرماندی، مالت به محل تلاقی تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف تبدیل شده است. این تاریخ هویت مالت را شکل داده و میراثی به جا گذاشته است که همچنان ادامه دارد.