دانشنامه تاریخی
نفوذ بریتانیا بر نپال در قرن نوزدهم مرحله‌ای مهم در تاریخ این کشور بود که به ایجاد راج نپال انجامید. این دوره با تغییرات سیاسی و اجتماعی مشخص می‌شود که تأثیر عمیقی بر تاریخ کشور گذاشت. در این مقاله ما بررسی خواهیم کرد که چگونه سیاست‌های استعماری بریتانیا بر نپال تأثیر گذاشت، فرآیند تشکیل راج نپال و عواقب آن برای کشور.
در اوایل قرن نوزدهم، نپال که تحت حکومت سلسله گورخا متحد شده بود، شروع به گسترش سرزمین‌های خود و تقویت نفوذش در منطقه کرد. این امر به درگیری‌ها با شرکت هند شرقی بریتانیا منجر شد که به دنبال کنترل مسیرهای تجاری و وضعیت سیاسی در جنوب آسیا بود. درگیری‌ها بین نپال و هند بریتانیا به جنگ انگلیسی-نپالی از سال ۱۸۱۴ تا ۱۸۱۶ منجر شد.
در نتیجه این جنگ که به جنگ انگلیسی-نپالی معروف است، نپال بخشی از سرزمین‌های خود را از دست داد و در سال ۱۸۱۶ توافقنامه سوگولی امضا شد. این توافقنامه مرزهای نپال را تعیین کرد و استقلال آن را تحت کنترل شرکت هند شرقی بریتانیا به رسمیت شناخت. بریتانیایی‌ها نمایندگان خود را برای مدیریت نپال مورد استفاده قرار دادند که آغازگر مرحله جدیدی در تاریخ کشور شد.
راج نپال به عنوان نتیجه تلاش‌های مقامات بریتانیا برای تقویت نفوذ خود در کشور و ایجاد مدیریتی مؤثر ایجاد شد. بریتانیایی‌ها خاندان سلطنتی گورخا را بر تخت نشاندند که به عنوان دولت عروسکی باقی ماند. این امر به هند بریتانیا اجازه می‌داد امور داخلی نپال را کنترل کند و در عین حال ظاهری از استقلال را حفظ کند.
با ایجاد راج نپال، بریتانیایی‌ها شروع به اجرای فعال سیستم‌های اداری و قانونی خود کردند. Establishing direct control over important regions such as Kathmandu allowed them to manage the economy and politics of Nepal. Nepalese became subordinates, while British officials held key positions in the administration.
اقتصاد نپال در این دوره نیز تغییرات قابل توجهی را تجربه کرد. بریتانیایی‌ها به توسعه تجارت مشغول بودند که به بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل، ساخت جاده‌ها و پل‌ها منجر شد. با این حال، علی‌رغم بهبود زیرساخت‌ها، بخش عمده‌ای از درآمد به هند بریتانیا منتقل می‌شد که توسعه اقتصادی نپال را تضعیف می‌کرد.
یکی از جنبه‌های مهم نفوذ بریتانیا استفاده از سربازان نپالی به نام گورخاها در ارتش بریتانیا بود. گورخاها به عنوان سربازانی شجاع و وفادار شهرت پیدا کردند که آنها را به عنصر مهمی از نیروهای مسلح بریتانیا تبدیل کرد. این همچنین به تقویت روابط بین نپال و بریتانیا کمک کرد، اما در عین حال استقلال نپال را محدود کرد.
ساختار اجتماعی نپال نیز تحت تأثیر نفوذ بریتانیا تغییراتی را تجربه کرد. سیاست‌های استعماری بریتانیا به استقرار سیستم‌های آموزشی غربی کمک کرد که منجر به ظهور لایه‌های اجتماعی جدید و افزایش تعداد افراد تحصیل‌کرده شد. این امر نقش مهمی در شکل‌گیری نخبگان جدید فکری ایفا کرد که بعدها محرک جنبش ملی برای استقلال شدند.
با این حال، علی‌رغم تغییرات مثبت، بسیاری از سنت‌ها و آداب و رسوم سنتی آسیب دیدند. بریتانیایی‌ها قوانین و هنجارهای خود را وارد کردند که نارضایتی‌هایی را در میان جمعیت محلی ایجاد کرد. این نارضایتی به مرور زمان به پایه‌ای برای جنبش‌های اعتراضی و شورش‌ها علیه نفوذ بریتانیا تبدیل شد.
با افزایش نارضایتی جمعیت محلی، جنبش‌های ضد استعماری در نپال شروع به ظهور کردند. در این زمان، نپال با درگیری‌های داخلی و تقسیم روبرو بود که به بریتانیایی‌ها این امکان را می‌داد تا به راحتی به وضعیت مدیریت کنند. با این حال برخی از نپالی‌ها شروع به تجمع برای مقاومت در برابر نفوذ بریتانیا کردند که پیش‌آگهی جنبش‌های انقلابی آینده شد.
در سال ۱۹۴۷، با پایان جنگ جهانی دوم و تضعیف قدرت بریتانیا در هند، موج جدیدی از اعتراضات در نپال آغاز شد. فعالان، الهام‌گرفته از موفقیت‌های جنبش استقلال در هند، شروع به سازماندهی و درخواست استقلال برای نپال کردند. این جنبش‌ها به تغییرات مهمی در ساختار سیاسی کشور انجامید.
نفوذ بریتانیا و ایجاد راج نپال مراحل مهمی در تاریخ نپال بودند که توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشور را برای سال‌های آینده تعیین کردند. هرچند این دوره برخی تغییرات را به ارمغان آورد، اما بسیاری از نپالی‌ها از رژیم استعماری ناخرسند شدند که به افزایش آگاهی ملی و مبارزه برای استقلال انجامید. این وقایع در نهایت پایه‌گذار شکل‌گیری نپال مدرن به عنوان یک کشور مستقل شدند.