دانشنامه تاریخی
نیجریه بزرگ‌ترین اقتصاد در آفریقا است و دارای سرمایه‌گذاری‌های طبیعی و انسانی قابل توجهی می‌باشد. اقتصاد کشور به شدت به استخراج نفت و گاز وابسته است، اما در سال‌های اخیر تمایل به تنوع اقتصاد مشاهده می‌شود. در این مقاله به بررسی داده‌های اقتصادی اصلی نیجریه، از جمله تولید ناخالص داخلی، بخش‌های اصلی، شرکای تجاری و چالش‌های اجتماعی-اقتصادی که کشور با آن‌ها روبه‌روست، پرداخته خواهد شد.
به گفته بانک جهانی، نیجریه یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای آفریقا است. در سال 2023، تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور بیش از 450 میلیارد دلار آمریکا بود، که نیجریه را در رتبه 26 بزرگ‌ترین اقتصاد در جهان قرار می‌دهد. این کشور را به بزرگ‌ترین اقتصاد در آفریقای غربی و یکی از پیشگامان در قاره تبدیل می‌کند.
با این حال، با وجود این، اقتصاد نیجریه با مشکلات جدی روبروست، از جمله تورم بالا، فقر، بیکاری و ناپایداری در بازارهای جهانی نفت. در سال 2023، نرخ تورم در کشور بیش از 20% بود، که فشار قابل توجهی به مردم وارد می‌کند. بیکاری نیز در سطح بالایی باقی مانده است، به‌ویژه در میان جوانان، که یکی از مشکلات اجتماعی اصلی به شمار می‌آید.
نیجریه همچنین با مشکل نابرابری در درآمدها مواجه است. این کشور یکی از بالاترین نسبتها را از افرادی دارد که زیر خط فقر زندگی می‌کنند. طبق آخرین داده‌ها، تقریباً 40% جمعیت با درآمد کمتر از 2 دلار در روز زندگی می‌کند. این به این معنی است که با وجود رشد اقتصادی قابل توجه، همه شهروندان نمی‌توانند از مزایای این رشد بهره‌مند شوند.
نیجریه دارای پتانسیل غنی منابع طبیعی است. یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصاد، استخراج نفت و گاز است. نیجریه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان و بزرگ‌ترین در آفریقا است. در سال 2023، صنعت نفت حدود 10% از کل GDP کشور و حدود 80% از درآمدهای صادراتی را تشکیل می‌داد.
صنعت نفت پایه‌گذار اقتصاد نیجریه است، اما همچنین با مجموعه‌ای از مشکلات روبروست. یکی از اصلی‌ترین مشکلات وابستگی اقتصاد به نوسانات قیمت نفت در جهان است، که اقتصاد کشور را نسبت به شوک‌های خارجی آسیب‌پذیر می‌کند. به دلیل این، دولت کشور تلاش‌هایی را برای تنوع بخشی به اقتصاد انجام می‌دهد و به توسعه بخش‌هایی مانند کشاورزی، تولید و فناوری اطلاعات می‌پردازد.
کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد نیجریه را تشکیل می‌دهد. این کشور یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کاکائو، روغن نخل، لاستیک و محصولات کشاورزی دیگر است. اگرچه کشاورزی به صورت قابل توجهی از نظر حجم تولید نسبت به صنعت نفت عقب‌افتاده است، اما نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و ایجاد شغل در مناطق روستایی ایفا می‌کند.
صنعت تولید در سال‌های اخیر به ویژه در بخش‌هایی نظیر نساجی، صنایع غذایی و تولید مصالح ساختمانی رشد کرده است. با این حال، این بخش با مشکلاتی همچون کمبود برق، نقص‌های زیرساختی و سطح بالای فساد مواجه است.
فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال از زمینه‌های جدیدی هستند که نیجریه به‌طور فعال در حال توسعه پتانسیل خود در آن‌ها است. در کشور شاهد افزایش استارتاپ‌ها هستیم، به‌ویژه در لاگوس که به مرکز فعالیت تکنولوژیکی در آفریقای غربی تبدیل شده است. با این حال، برای بهره‌مندی کامل از پتانسیل اقتصاد دیجیتال نیاز به بهبود زیرساخت‌ها و افزایش دسترسی به اینترنت است.
تجارت بخش مهمی از استراتژی اقتصادی نیجریه است. تجارت خارجی نیجریه عمدتاً بر نفت و محصولات پتروشیمی متمرکز است. در سال‌های اخیر، با وجود تلاش‌ها برای تنوع، نفت همچنان عمده‌ترین کالای صادراتی باقی‌مانده است.
شرکای تجاری کلیدی نیجریه شامل چین، هند، ایالات متحده و کشورهای اتحادیه اروپا هستند. چین در حجم تجارت با نیجریه در راس قرار دارد و در سال‌های اخیر به‌طور قابل توجهی حجم سرمایه‌گذاری‌های خود در کشور را افزایش داده است، به ویژه در زمینه‌هایی مانند ساخت زیرساخت‌ها و انرژی. هند نیز شریک مهمی است، به ویژه در زمینه پالایش نفت و کشاورزی.
نیجریه عضو سازمان‌های بین‌المللی مختلفی مانند سازمان تجارت جهانی (WTO)، اتحادیه آفریقا (AU) و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) است. کشور به‌طور فعال در تلاش‌های بهبود ادغام کشورهای آفریقا در اقتصاد جهانی، به‌ویژه در زمینه تجارت و توسعه اقتصادی شرکت می‌کند.
با وجود رشد اقتصادی، نیجریه با مشکلاتی نظیر موانع تجاری، فساد و زیرساخت ضعیف مواجه است. این عوامل پتانسیل کشور را محدود کرده و مانع از توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که می‌تواند موتور رشد اقتصادی پایدار باشد، می‌شود.
نیجریه با مجموعه‌ای از مشکلات اجتماعی-اقتصادی جدی روبرو است که پتانسیل رشد پایدار آن را محدود می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سطح بالای فقر است. با وجود رشد اقتصادی، بسیاری از شهروندان در فقر زندگی می‌کنند، به‌ویژه در مناطق روستایی که دسترسی به خدمات پایه‌ای مانند آموزش، بهداشت و آب پاک محدود است.
بیکاری نیز یکی دیگر از مشکلات جدی است. در کشور نرخ بیکاری بالاست، به‌ویژه در میان جوانان. این مسئله به بی‌ثباتی اجتماعی منجر می‌شود و احتمال بروز جنبش‌های اعتراضی را افزایش می‌دهد. دولت اقداماتی را برای ایجاد فرصت‌های شغلی انجام می‌دهد، اما ساختار اقتصادی همیشه به ایجاد مشاغل با مهارت‌های بالا کمک نمی‌کند.
نیجریه همچنین با مشکلاتی در حوزه سلامت و آموزش مواجه است. سیستم بهداشت و درمان به اندازه کافی توسعه نیافته است، که دسترسی مردم به خدمات بهداشتی کیفی را محدود می‌کند. در حوزه آموزش نیز مشکلاتی نظیر کمبود منابع مالی برای مدارس، کمبود معلمان ماهر و هزینه‌های بالا برای تحصیل وجود دارد.
علاوه بر این چالش‌ها، کشور با مشکلات زیست‌محیطی مانند جنگل‌زدایی، آلودگی آب و کاهش کیفیت هوا، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، مواجه است. این مشکلات اثر منفی بر سلامت مردم و کشاورزی دارند و توسعه اقتصادی را در درازمدت دشوار می‌سازند.
اقتصاد نیجریه دارای پتانسیل عظیمی است، اما با چالش‌های متعددی روبروست که توسعه آن را محدود می‌کند. صنعت نفت همچنان به عنوان موتور اصلی اقتصاد باقی می‌ماند، اما کشور تلاش دارد به تنوع و توسعه سایر بخش‌ها مانند کشاورزی، تولید و فناوری اطلاعات بپردازد. مهم است که دولت کشور به تلاش‌های خود برای بهبود زیرساخت‌ها، مبارزه با فساد و افزایش کیفیت زندگی شهروندان ادامه دهد. نیجریه شانس‌های زیادی برای رشد اقتصادی پایدار دارد، اگر که مشکلات کلیدی را حل کند و به اصلاحات در بخش‌های اجتماعی و اقتصادی ادامه دهد.