دانشنامه تاریخی
نیوزیلند، واقع در بخش جنوب غربی اقیانوس آرام، مکان منحصر به فردی با تاریخ و فرهنگ غنی است. اولین افرادی که به این جزایر آمدند، میراث قابل توجهی به جا گذاشتند که هنوز بر فرهنگ کشور تأثیر می‌گذارد. این مقاله به تاریخ باستانی نیوزیلند از جمله مهاجرت‌های اولیه، زندگی اولین ساکنان و دستاوردهای فرهنگی آنها می‌پردازد.
اولین موج ساکنان تقریباً در قرن سیزدهم از پولینزی به نیوزیلند آمدند. این افراد، که به عنوان ماوری شناخته می‌شوند، با قایق‌های کانو در اقیانوس آرام سفر کردند و احتمالاً از نسل قبایلی بودند که در جزایر هاوایی، تونگا و ساموآ زندگی می‌کردند. تحقیقات نشان می‌دهند که اولین ساکنان حدود سال ۱۲۸۰ میلادی به جزایر آمدند و در نقاط مختلف کشور مستقر شدند.
ماوری‌ها فرهنگ، زبان و سنت‌های خود را به همراه آوردند. سبک زندگی آنها بر اساس شکار، گردآوری و ماهیگیری بنا شده بود که به آنها اجازه می‌داد تا با محیط اطراف سازگار شوند. جنبه‌های اصلی فرهنگ ماوری شامل:
پیوندهای خانوادگی و قبیله‌ای در زندگی ماوری اهمیت زیادی داشت. آنها در ایوی (قبایل) و هاپو (زیرقبایل) سازماندهی می‌شدند که به حفظ ساختار اجتماعی و فرهنگ کمک می‌کرد.
مستعمرات اولیه ماوری از چوب و مواد طبیعی دیگر ساخته شده بودند. آنها پا — روستاهای مستحکم که از دشمنان محافظت می‌کردند — می‌ساختند. درون پا خانه‌ها (واهنویی) و همچنین مکان‌هایی برای دیدارها و مراسم وجود داشت.
با گسترش ماوری‌ها در نواحی مختلف نیوزیلند، آنها با شرایط آب و هوایی و منابع مختلف سازگار شدند. به عنوان مثال، در جزیره جنوبی آنها از منابع دریا استفاده کردند در حالی که در بخش مرکزی نیوزیلند بیشتر به کشاورزی پرداخته می‌شد.
ماوری‌ها ارتباط عمیقی با طبیعت داشتند و به مقدس بودن زمین و منابعی که استفاده می‌کردند، اعتقاد داشتند. این دیدگاه به جهان در افسانه‌ها، اسطوره‌ها و سنت‌های آنها منعکس شده است. آنها نیاکان خود را محترم می‌شمردند و بر این باور بودند که ارواح نیاکان در زمین و در طبیعت زندگی می‌کنند.
سیستم مدیریت منابع طبیعی بر اساس اصول کاییتیاکیتانگا استوار است که به معنای مسئولیت در حفاظت از محیط زیست و حفظ منابع طبیعی برای نسل‌های آینده است. این مفهوم هنوز هم معتبر است و نقش مهمی در اکولوژی نیوزیلند ایفا می‌کند.
با آغاز استعمار اروپایی در قرن نوزدهم، که با ورود کاپیتان جیمز کوک در سال ۱۷۶۹ آغاز شد، فرهنگ و زندگی ماوری دگرگونی‌های قابل توجهی را تجربه کرد. اروپایی‌ها فناوری‌های جدیدی آوردند اما همچنین بیماری‌هایی که منجر به کاهش قابل توجه جمعیت ماوری شد.
با امضای معاهده وایتانگی در سال ۱۸۴۰، که مبنای تشکیل دولت مدرن نیوزیلند شد، روابط جدیدی بین ماوری‌ها و استعمارگران شکل گرفت. این معاهده حقوق ماوری‌ها بر زمین‌ها و منابع آنها را به رسمیت می‌شناخت، اما بسیاری از مفاد آن رعایت نشد.
میراث اولین ساکنان، ماوری‌ها، همچنان در فرهنگ نیوزیلند زنده است. زبان ماوری به زبان رسمی کشور تبدیل شده و بسیاری از سنت‌ها و آداب و رسوم هنوز حفظ و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. از اواخر قرن بیستم، احیای فرهنگ ماوری مشاهده می‌شود که به نوبه خود بر جامعه معاصر تأثیر می‌گذارد.
امروز در نیوزیلند برنامه‌های فرهنگی فعالی در حال توسعه است که هنر و سنت‌های ماوری را حمایت می‌کند و همچنین فستیوال‌ها و رویدادهایی به این فرهنگ اختصاص دارد.
تاریخ باستانی نیوزیلند و اولین ساکنان آن، ماوری‌ها، بخش مهمی از میراث فرهنگی کشور را تشکیل می‌دهد. فرهنگ منحصر به فرد، آداب و رسوم و ارتباط آنها با طبیعت هنوز هم در جامعه معاصر معنا دارد. آگاهی از این تاریخ به درک عمیق‌تری از هویت نیوزیلند و جایگاه آن در جهان کمک می‌کند.