دانشنامه تاریخی
نخستین مهاجران نیوزیلند، مائوری، از جزایر پلی‌نزی در حدود قرن سیزدهم میلادی به اینجا آمدند. این مردم فرهنگ، زبان و آداب و رسوم منحصر به فردی را با خود به ارمغان آوردند که بنیان‌گذار جامعه محلی شدند. مائوری‌ها زندگی خود را در قبیله‌ها یا "ایوی" سازماندهی کردند و ساختارها و سنت‌های اجتماعی پیچیده‌ای را توسعه دادند.
نخستین اروپاییانی که به نیوزیلند سفر کردند، کاوشگران هلندی بودند. در سال 1642، آبل تاسمان جزایر را کشف کرد، اما تماس‌های او با مائوری‌ها محدود بود. ورود گسترده اروپایی‌ها در قرن هجده آغاز شد، زمانی که کاپیتان جیمز کک سه سفر اکتشافی به این منطقه بین سال‌های 1769 و 1779 انجام داد و نقشه‌های دقیقی کشید و سواحل را مورد بررسی قرار داد.
در اوایل قرن نوزدهم، استعمار فعال نیوزیلند آغاز شد. دولت بریتانیا اهمیت استراتژیک این جزایر را درک کرد و در سال 1840 توافق‌نامه وای‌تنگی را با مائوری‌ها امضا کرد که باید حقوق بومیان و مهاجران انگلیسی را مشخص می‌کرد.
با این حال، تفسیر توافق‌نامه و عواقب آن باعث درگیری‌های بین مائوری‌ها و کلونیست‌های بریتانیایی شد که به جنگ‌های نیوزیلند (1845-1872) منجر گردید. این درگیری‌ها، از جمله، به اختلافات مربوط به زمین اشاره داشت و تغییرات قابل توجهی در ساختار اجتماعی نیوزیلند به وجود آورد.
از اواخر قرن نوزدهم، نیوزیلند به تدریج بیشتر خودمختاری دریافت کرد. در سال 1852، نخستین قانون اساسی تصویب شد و در سال 1865، پایتخت از آکلند به ولینگتون منتقل شد. در سال 1893، نیوزیلند به نخستین کشوری تبدیل شد که حق رأی را به زنان در سطح ملی اعطا کرد.
در طول هر دو جنگ جهانی، نیوزیلند به‌طور فعال در جنگ‌ها در کنار امپراتوری بریتانیا شرکت کرد. این جنگ‌ها تأثیر عمیقی بر ذهنیت ملت گذاشت و به شکل‌گیری هویت ملی کمک کرد. پس از جنگ جهانی دوم، کشور با چالش‌های اقتصادی مواجه شد، اما همچنین شروع به توسعه اقتصاد و برنامه‌های اجتماعی خود کرد.
در چند دهه گذشته، نیوزیلند به‌طور چشمگیری دگرگون شده است. این کشور به خاطر زیبایی‌های طبیعی و اقتصاد پایدارش شناخته شده است. همچنین در نیوزیلند فعالیت‌های بسیاری برای احیای حقوق مائوری‌ها و حفظ فرهنگ آن‌ها در حال انجام است. نیوزیلند به‌طور فعال در سیاست بین‌الملل شرکت دارد و عضو بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی است.
تاریخ نیوزیلند یک فرآیند پیچیده و چندلایه است که شامل تعاملات فرهنگ‌های مختلف، استعمار و دگرگونی‌های معاصر می‌شود. با وجود چالش‌هایی که کشور با آن‌ها مواجه است، همچنان به توسعه و حفظ میراث منحصر به فرد خود ادامه می‌دهد.