دانشنامه تاریخی
عمان، کشوری با تاریخ غنی و فرهنگ منحصر به فرد، با سنت‌ها و آداب ملی متعددی که به دقت حفظ شده و از نسل به نسلی منتقل می‌شود، متمایز است. این سنت‌ها بخش مهمی از جامعه عمانی را تشکیل می‌دهند و نقش کلیدی در حفظ همبستگی اجتماعی و هویت دارند. تأثیر اسلام، فرهنگ باستانی عرب و آداب محلی، تصویر منحصر به فردی از سبک زندگی سنتی عمان را شکل داده است. در این مقاله، ما به بررسی سنت‌ها و آداب اصلی خواهیم پرداخت که زندگی روزمره و فرهنگ عمان را تعریف می‌کند.
مهمان‌نوازی بخش بسیار مهمی از فرهنگ عمان است. عمانی‌ها به سنت پذیرایی از مهمانان با دلی باز و بدون تشریفات اضافی افتخار می‌کنند. مهمان‌نوازی در عمان نه تنها یک موضوع ادب است، بلکه بخشی از هنجار فرهنگی و اجتماعی عمیق است. وقتی مهمانان وارد خانه می‌شوند، صاحب‌خانه‌ها به طور سنتی قهوه (قهوه) و خرما ارائه می‌دهند که نمادی از احترام و مهمان‌نوازی است. این عمل بخشی از سنت کهن عربی است و برای هر عمانی، صرف‌نظر از وضعیت اجتماعی‌اش، الزامی به شمار می‌رود.
قهوه در عمان با استفاده از هل تهیه می‌شود و در فنجان‌های کوچک سرو می‌شود. مهم است که اشاره کنیم که قهوه در عمان صرفاً یک نوشیدنی نیست، بلکه نماد تبادل فرهنگی و احترام به سنت‌ها است. گاهی بعد از قهوه، مهمانان ممکن است به صرف خوراکی‌های بیشتر از جمله گوشت یا شیرینی دعوت شوند. بخش مهمی از مهمان‌نوازی سنتی این است که صاحب‌خانه‌ها همیشه غذا و نوشیدنی را اول به مهمانان ارائه می‌دهند و مهمانان می‌توانند بسته به حال و احوالشان یا سطح احترامشان به صاحب‌خانه‌ها، قبول یا رد کنند.
خانواده در عمان نقش مرکزی در جامعه ایفا می‌کند. خانواده سنتی عمان معمولاً چند نسله است، جایی که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، والدین، فرزندان و دیگر اقوام ممکن است در یک خانه زندگی کنند یا ارتباط نزدیکی داشته باشند. احترام به بزرگ‌ترها یک ارزش مهم در فرهنگ عمانی است. اعضای بزرگ‌تر خانواده معمولاً تصمیمات مهمی برای کل خانواده می‌گیرند و نظر آن‌ها به عنوان نظر معتبر تلقی می‌شود.
مرد در خانواده سنتی عمان به عنوان تأمین‌کننده و محافظ اصلی شناخته می‌شود، در حالی که زنان معمولاً مسئول خانه‌داری، مراقبت از فرزندان و حفظ آرامش در خانه هستند. اما در دهه‌های اخیر در عمان تغییرات تدریجی در نقش‌ها مشاهده می‌شود، به ویژه در مناطق شهری، جایی که زنان به طور فعال شروع به کار و مشارکت در زندگی اجتماعی کرده‌اند. با این حال، ارزش‌های سنتی و احترام به وظایف خانوادگی در اکثر مناطق کشور حفظ می‌شود.
جشن‌ها و آیین‌ها نقش مهمی در زندگی عمانی‌ها دارند و به شدت با سنت‌های اسلامی و آداب محلی مرتبط هستند. مهم‌ترین جشن‌های مذهبی در عمان شامل رمضان، مراسم قربانی و عید فطر هستند. رمضان ماه مقدس روزه‌داری است، که زمان پاکسازی روحی، نماز و خیریه است. در این مدت، عمانی‌ها نه تنها از صبح تا غروب از غذا و نوشیدنی خودداری می‌کنند، بلکه سعی در خواندن دعا و کمک به فقرا و نیازمندان دارند. در پایان رمضان، جشن عید الفطر برپا می‌شود که با مهمانی‌های خانوادگی و نماز همراه است.
عید قربانی، که به مناسبت قربانی کردن برگزار می‌شود، نیز یک جشن مذهبی مهم است که با قربانی کردن حیوانات و هدایا برای بستگان، دوستان و نیازمندان همراه است. این جشن نماد فروتنی در برابر اراده خداوند و آماده بودن برای قربانی کردن به خاطر نفع دیگران است.
عمان میراث غنی در زمینه هنر و صنایع دستی دارد که بسیاری از آن‌ها بخش مهمی از هویت ملی است. از صنایع دستی سنتی مشهور در عمان می‌توان به فرش‌بافی، نساجی، سفالگری و آهنگری اشاره کرد. فرش‌های عمانی به طور خاص معروف هستند که به صورت دستی بافته می‌شوند و به دلیل ماندگاری بالا و الگوهای زیبایشان شناخته شده‌اند.
در عمان همچنین هنر ساخت جواهرات نقره‌ای متداول است که به طور سنتی توسط زنان، به ویژه در مناطق روستایی، پوشیده می‌شود. این جواهرات معمولاً معنی مذهبی یا فرهنگی دارند و در آیین‌ها و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، عمانی‌ها به خاطر کارگاه‌های تولید خنجرهای سنتی — جَمبِیَا شناخته می‌شوند که نمادی از مردانگی و عزت به شمار می‌رود.
پوشش سنتی در عمان برای رعایت هنجارهای فرهنگی بسیار مهم است و وضعیت اجتماعی را منعکس می‌کند. مردان معمولاً پیراهن‌های بلند سفید یا رنگی به نام "دشداشة" می‌پوشند که بخشی از لباس روزمره است. به این لباس ممکن است بسته به وضعیت اجتماعی و موقعیت، عناصر مختلفی اضافه شود، مانند کلاه — "مُسَر" یا عمامه عمانی سنتی.
پوشش سنتی زنان در عمان شامل لباس‌های بلند "عبایی" است که معمولاً رنگ سیاه دارند و همچنین تزئینات و لوازم جانبی رنگارنگ. زنان همچنین اغلب از روسری یا حجاب‌هایی استفاده می‌کنند که سر و گردن را می‌پوشاند. مهم است که به این نکته اشاره کنیم که اگرچه پوشش سنتی محبوبیت خود را حفظ کرده است، در دهه‌های اخیر تأثیر مد غربی به تدریج در شهرهای بزرگ عمان، به ویژه در میان جوانان، مشاهده می‌شود.
غذاهای عمانی بازتابی روشن از سنت‌های عربی و ویژگی‌های محلی هستند. یکی از محبوب‌ترین غذاها "حافی" است که از گوشت (عمدتاً بره یا مرغ)، برنج و ادویه‌جات مختلف تهیه می‌شود. همچنین غذاهای Sea food به دلیل موقعیت عمان در سواحل، به فراوانی یافت می‌شوند. عمانی‌ها دوست دارند در آشپزخانه خود از ادویه‌هایی مانند زعفران، زردچوبه و دارچین استفاده کنند که به غذاها طعمی و عطر خاص می‌بخشد.
نان بخش جدایی‌ناپذیری از غذاهای عمانی است که بر اساس مواد اولیه ساده تهیه می‌شود و به هر نوع غذای اصلی سرو می‌شود. به ویژه نان‌های نازک که با غذاهای گوشتی یا سبزیجاتی سرو می‌شوند، محبوب هستند. قهوه که در فنجان‌های کوچک سرو می‌شود نیز جزء مهمی از غذاهای سنتی است و نماد مهمان‌نوازی و احترام است.
اسلام تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره عمانی‌ها دارد، از جمله سنت‌ها و آداب. نمازها، روزه‌ها و سایر اعمال مذهبی نه تنها زندگی روحی را تنظیم می‌کنند، بلکه روابط اجتماعی و هنجارهای اخلاقی را نیز مشخص می‌سازند. به عنوان مثال، در عمان سنت سخت‌گیرانه‌ای در مورد خیریه وجود دارد، به ویژه در ماه رمضان که مسلمانان فعالانه به صدقه دادن و کمک به نیازمندان پرداخته و به انجام کارهای خیریه می‌پردازند. احترام به بزرگ‌ترها، خانواده و ارزش‌های اجتماعی که اساس زندگی اجتماعی را تشکیل می‌دهند، از جنبه‌های مهم فرهنگ اسلامی نیز به شمار می‌روند.
سنت‌ها و آداب ملی عمان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و تاریخ منحصر به فرد آن هستند. مهمان‌نوازی، احترام به بزرگ‌ترها، ارزش‌های خانوادگی و همچنین سنت‌های آشپزی و صنایع دستی، چهره‌ای منحصر به فرد از عمان را به وجود می‌آورند که در دنیای مدرن نیز جاری و ساری است. عمانی‌ها با افتخار سنت‌های خود را حفظ می‌کنند، در حالی که به اهمیت سازگاری با شرایط مدرن و ادغام در جامعه جهانی نیز توجه دارند. این سنت‌ها و آداب همچنان پیوندی بین نسل‌ها برقرار می‌کنند و پایه‌گذار شکل‌گیری هویت عمانی هستند.