دانشنامه تاریخی
دوره استعمار عمان، مرحله‌ای مهم و پیچیده در تاریخ کشور است که از اواخر قرن نوزدهم آغاز و تا اواسط قرن بیستم ادامه یافت. در این زمان، عمان با فشار خارجی از طرف قدرت‌های اروپایی مواجه شد که به دنبال تحکیم منافع خود در این منطقه بودند. در این مقاله، ما به بررسی رویدادها و عواملی که بر فرآیند استعمار عمان تأثیرگذار بودند و همچنین واکنش جمعیت محلی به این تغییرات خواهیم پرداخت.
در انتهای قرن نوزدهم، عمان با تهدید مداخله خارجی مواجه بود. موقعیت استراتژیک کشور در مسیرهای تجاری بین اروپا و شرق توجه قدرت‌های اروپایی مانند بریتانیا و فرانسه را به خود جلب کرده بود. در عین حال، درگیری‌های داخلی و ضعف قدرت مرکزی به رشد نارضایتی در میان جمعیت محلی کمک کرد.
در این دوره، عمان تحت تأثیر تغییرات اقتصادی نیز قرار گرفت. افول تجارت سنتی و وضعیت سیاسی ناپایدار شرایط مناسبی را برای مداخله قدرت‌های خارجی که به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه بودند، فراهم کرد.
بریتانیا به دنبال تقویت مواضع خود در خلیج فارس و اقیانوس هند، اقداماتی فعال در عمان آغاز کرد. در سال ۱۸۹۱، توافق‌نامه‌ای بین بریتانیا و سلطان عمان امضا شد که عملاً عمان را به یک پروتکتوراه امپراتوری بریتانیا تبدیل کرد. از این زمان به بعد، بریتانیایی‌ها شروع به دخالت فعال در امور داخلی کشور کردند.
نفوذ بریتانیا در عمان در زمینه‌های مختلفی چون اقتصاد، سیاست و امور نظامی مشهود بود. بریتانیایی‌ها کنترل بندرها را برقرار کرده و به این ترتیب توانستند تجارت دریایی را کنترل کنند. این همچنین به تشدید وابستگی‌های اقتصاد محلی به منافع بریتانیا کمک کرد.
با وجود نفوذ روزافزون بریتانیا، جمعیت محلی عمان بی‌طرف نماند. مقاومت در برابر ستم‌های استعمار به شورش‌ها و درگیری‌های متعددی منجر شد. مهم‌ترین آن‌ها شورش ابن سعید در اوایل قرن بیستم بود که با حمایت قشرهای وسیعی از مردم همراه شد.
این شورش ناشی از نارضایتی ساکنان محلی به دلیل افزایش کنترل بریتانیا و وخامت وضعیت اجتماعی-اقتصادی بود. در پاسخ به این مسئله، مقامات بریتانیایی شروع به اعمال تدابیر شدید برای سرکوب شورش‌ها کردند که تنها شرایط را وخیم‌تر کرده و به درگیری‌های بیشتر منجر شد.
در اوایل قرن بیستم، روابط سیاسی بین‌المللی شروع به تغییر کرد. جنگ جهانی اول و حوادث بعدی در منطقه تأثیر عمده‌ای بر سیاست استعماری بریتانیا داشت. پس از جنگ، عمان بخشی از یک استراتژی ژئوپلیتیکی وسیع‌تر شد که به منظور تضمین ثبات در خلیج فارس طراحی شده بود.
حکومت بریتانیا در عمان تا اواسط قرن بیستم ادامه یافت، زمانی که به دنبال تغییرات جهانی، نظیر فرآیند دکولونی‌سازی و افزایش آگاهی ملی، سلطنت به سمت استقلال بیشتر حرکت کرد. در این زمان، جمعیت محلی به طور فعال برای حقوق و آزادی‌های خود مبارزه می‌کردند که در نهایت به فرآیند دکولونی‌سازی منجر شد.
تا پایان دهه ۱۹۵۰، جنبش استقلال در عمان ابعاد وسیعی به خود گرفت. سلطان سعید بن تایمور، که از سال ۱۹۳۲ کشور را اداره می‌کرد، به این نتیجه رسید که به اصلاحات و جستجوی مصالحه با جمعیت محلی نیاز است. در سال ۱۹۵۷، شورش در داهره در عمان آغاز شد که نقطه عطفی در تاریخ مبارزه برای استقلال به شمار می‌رود.
در پاسخ به شورش، سلطان سعید بن تایمور از بریتانیا کمک خواست که نیروهای خود را برای سرکوب شورش روانه کرد. اما این مداخله تنها به تشدید ضدیت جمعیت محلی با حضور خارجی‌ها انجامید و به کاتالیزوری برای مبارزه بیشتر برای آزادی تبدیل شد.
دوره استعمار عمان، فرآیندی پیچیده و چند بعدی است که تأثیر عمیقی بر تاریخ کشور گذاشت. نیروهای خارجی مانند بریتانیا به دنبال برقراری کنترل بر عمان بودند، اما جمعیت محلی مقاومت فعال نشان داد. مبارزه برای استقلال و خودشناسی ملی بخش مهمی از عمان مدرن را شکل داد و پیامدهای این رویدادها هنوز هم احساس می‌شود.