دانشنامه تاریخی
رومانی، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین کشورهای شرق اروپا، دارای میراث تاریخی و فرهنگی غنی است که در مجموعه‌ای از اسناد منحصر به فرد به ثبت رسیده است. این آثار نشان‌دهنده مراحل مهمی در توسعه کشور، فرهنگ، سیاست و حقوق آن در طول قرن‌ها هستند. بسیاری از این اسناد نقش کلیدی در شکل‌گیری رومانی مدرن و هویت ملی آن ایفا کرده‌اند. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین اسناد تاریخی خواهیم پرداخت که اهمیت زیادی برای تاریخ رومانی دارند.
یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین اسناد دیپلم آندره‌انوم است که به عنوان «چارت طلایی ترانس‌سیلوانیا» نیز شناخته می‌شود. این سند در سال ۱۲۲۴ توسط پادشاه مجارستان، آندراش دوم صادر شد و به ساکنان ترانس‌سیلوانی حق خودمختاری و آزادی‌هایی را اعطا کرد. دیپلم آندره‌انوم حقوق ساکس‌ها را در مورد خودمدیریتی، آزادی تجارت و معافیت‌های مالیاتی به رسمیت شناخت که به توسعه اقتصاد و فرهنگ منطقه کمک کرد. این سند به عنوان یک مدرک مهم در تاریخ سیاسی ترانس‌سیلوانیا و ذات چندملیتی آن شناخته می‌شود.
سنت تاریخ‌نگاری رومانیایی از قرن چهاردهم و پانزدهم آغاز می‌شود، هنگامی که اولین کتاب‌های تاریخی در مناطق مولداوی و والاخی آغاز به ظهور کردند. یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار «تاریخ گریگوره اورکه» است که دوره‌ای از ۱۳۵۹ تا ۱۵۹۴ را در بر می‌گیرد. در این تاریخ‌ها، رویدادهای اتفاق افتاده در سرزمین‌های شاهزادی، از جمله جنگ‌ها، درگیری‌های دودمانی و دستاوردهای فرهنگی به تفضیل توصیف شده است. این تاریخ‌ها نقش مهمی در مطالعه تاریخ سرزمین‌های رومانیایی ایفا می‌کنند و منابع ارزنده‌ای از اطلاعات درباره زندگی سیاسی و اجتماعی آن زمان هستند.
عمل اتحادیه ۱۶۰۰ که توسط وویودا میهای شجاع امضا شده است، در تاریخ رومانی جایگاه خاصی دارد. این سند سه منطقه تاریخی اصلی — والاخی، مولداوی و ترانس‌سیلوانیا را تحت حاکمیت وی گرد هم آورد. اگرچه این اتحاد مدت زیادی طول نکشید، اما به نشانه‌ای از تمایل به وحدت و استقلال تبدیل شد. عمل اتحادیه الگویی برای جنبش‌های اتحاد بعدی فراهم کرد و نقش مهمی در شکل‌دهی به خودآگاهی ملی مردم رومانی ایفا کرد.
قانون ترانس‌سیلوانیا که در سال‌های ۱۸۶۳-۱۸۶۴ به تصویب رسید، مرحله‌ای مهم در مسیر برابری همه گروه‌های قومی ساکن در ترانس‌سیلوانیا بود. این سند نتیجه تلاش‌های سیاستمداران رومانیایی بود که به دنبال به رسمیت شناختن حقوق برابر برای رومانیایی‌ها، مجارها و ساکس‌ها بودند. قانون، پایه‌گذار اصلاحات بعدی شد و نقش مهمی در توسعه هویت ملی جمعیت رومانی در ترانس‌سیلوانیا ایفا کرد.
یکی از وقایع کلیدی در تاریخ رومانی مدرن، امضای عمل اتحادیه در ۱ دسامبر ۱۹۱۸ در شهر آلبا یولیا بود. این سند ادغام ترانس‌سیلوانیا با پادشاهی رومانی را اعلام کرد که منجر به تشکیل یک کشور رومانی واحد شد. عمل اتحادیه اوج جنبش ملی-آزادی‌خواهی بود و نقش مهمی در تقویت وحدت ملی ایفا کرد. امروز، ۱ دسامبر در رومانی به عنوان روز وحدت ملی جشن گرفته می‌شود.
قانون اساسی سال ۱۹۲۳ یکی از مهم‌ترین اسناد بنیان‌گذار رومانی مدرن است. این سند پس از ادغام سرزمین‌های رومانیایی به تصویب رسید و به رومانی ساختار دموکراتیک با تقسیم قدرت و تضمین حقوق و آزادی‌های شهروندان را ارائه کرد. قانون اساسی نقش مهمی در مدرنیزه کردن جامعه رومانی و تقویت نهادهای دموکراتیک ایفا کرد. با وجود تغییرات و بازنگری‌های بعدی، قانون اساسی ۱۹۲۳ به عنوان نماد دولت رومانی و آرمان‌های دموکراتیک آن باقی مانده است.
در دوره بین دو جنگ جهانی، رومانی در سال ۱۹۳۴ پیمان عدم تجاوز با اتحاد جماهیر شوروی امضا کرد. این سند در چارچوب سیاست بی‌طرفی و تلاش برای حفظ ثبات در منطقه تنظیم شد. پیمان به بهبود موقت روابط بین دو کشور کمک کرد و به تقویت امنیت در مرزهای رومانی کمک نمود. با این حال، در شرایط جنگ جهانی دوم، اهمیت آن تحت تأثیر تغییر شرایط سیاسی در اروپا کم‌رنگ شد.
انقلاب ۱۹۸۹ نقطه عطفی در تاریخ معاصر رومانی بود، که سقوط رژیم کمونیستی و گذار به دموکراسی را به ارمغان آورد. یکی از اسناد کلیدی این دوره اعلامیه استقلال است که در ۲۲ دسامبر ۱۹۸۹ اعلام شد. این اعلامیه نماد آزادی از حکومت دیکتاتوری بود و اعلام کرد که کشور به سمت مسیر توسعه دموکراتیک حرکت خواهد کرد، از جمله تضمین حقوق بشر، آزادی‌های سیاسی و اقتصاد بازار.
اسناد تاریخی رومانی گواهی بر مسیر پیچیده و متنوعی هستند که کشور طی کرده است. از مدارک قرون وسطی و تاریخ‌نگاری‌ها تا اعلامیه‌ها و قوانین معاصر — هر یک از این اسناد مراحل کلیدی در تاریخ مردم رومانی را نشان می‌دهد. آنها نه تنها به حفظ میراث فرهنگی و سیاسی کمک کرده‌اند، بلکه پایه‌ای برای توسعه دولت مدرن فراهم کردند. درک اهمیت این اسناد به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های فرهنگی و تاریخی رومانی و همچنین تمایل آن به آزادی، استقلال و وحدت ملی را بهتر درک کنیم.