دانشنامه تاریخی
اسلواکی یک کشور چند زبانی است که در آن زبان نقش مهمی در شکل‌گیری هویت ملی و سنت‌های فرهنگی ایفا می‌کند. زبان اصلی اسلواکیایی است که به گروه زبان‌های اسلاوی غربی تعلق دارد، اما در این کشور زبان‌های دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که نشان‌دهنده تاریخ غنی و تنوع فرهنگی است. در این زمینه، مطالعه ویژگی‌های زبانی اسلواکی کمک می‌کند تا نه تنها تصویر زبان‌شناختی را درک کنیم، بلکه فرآیندهای وسیع‌تری که طی قرن‌ها در کشور رخ داده است را نیز بفهمیم.
زبان اسلواکی زبان رسمی کشور است و در مؤسسات دولتی، آموزش، رسانه‌های جمعی و زندگی روزمره استفاده می‌شود. این زبان تنها زبان رسمی در تمام سرزمین اسلواکی است که آن را به عنصر مهمی از هویت ملی تبدیل می‌کند.
زبان اسلواکی به گروه زبان‌های اسلاوی غربی تعلق دارد و نزدیک‌ترین خویشاوندان آن زبان‌های چکی، لهستانی، کشوبی و دیگر زبان‌های اسلاوی هستند. با این حال، زبان‌های اسلواکی و چکی به عنوان نتیجه‌ای از ارتباطات تاریخی بین این دو ملت به‌طور معین قابل فهم هستند. با وجود شباهت‌های متقابل، زبان‌های اسلواکی و چکی به‌طور جداگانه توسعه یافته‌اند که منجر به بروز ویژگی‌های مختلف گرامری و واژگانی شده است.
زبان اسلواکی از الفبای لاتین استفاده می‌کند و شامل ۴۶ حرف، از جمله نشانه‌های دیاکریتیک است که برای نشان دادن صداهای خاص به کار می‌روند. این امر آن را در میان دیگر زبان‌های اسلاوی غربی منحصر به فرد می‌سازد.
زبان اسلواکی دارای تاریخ طولانی است که به اوایل قرون وسطی برمی‌گردد. در این دوره، زبان اسلواکی وضعیت رسمی نداشت و در اشکال مختلفی وجود داشت که به شدت با دیگر زبان‌های اسلاوی مرتبط بود. یکی از لحظات مهم در تاریخ زبان اسلواکی توسعه نوشتاری آن است. در قرون دهم و یازدهم، در سرزمین اسلواکی از خط سیریلیک و لاتین استفاده می‌شد و در قرن‌های سیزدهم و چهاردهم اولین یادبودهای نوشتاری به زبان اسلواکی آغاز به ظهور کرد.
در قرون وسطی و دوره رنسانس، زبان عمدتاً به صورت شفاهی استفاده می‌شد و منابع مکتوب بسیار به ندرت دیده می‌شد. در این دوره، زبان اسلواکی تحت تأثیر شدید زبان لاتین قرار داشت که در اسناد رسمی و عمل کلیسا مورد استفاده قرار می‌گرفت. تنها در قرون هفدهم و هجدهم ادبیات به زبان اسلواکی آغاز به شکل‌گیری کرد که نقش کلیدی در شکل‌گیری واژگان و قواعد گرامری ایفا کرد.
از اواخر قرن هجدهم، با توسعه جنبش‌های ملی در اروپا، زبان اسلواکی به عنوان بخشی اجتناب‌ناپذیر از هویت فرهنگی شناخته شد. در این زمان اولین دستور زبان‌ها و لغت‌نامه‌های املایی ایجاد شدند که به استانداردسازی زبان کمک کردند. در قرن نوزدهم، در طول فرآیند نوزایی ملی، زبان اسلواکی به عنصر مهمی در مبارزه برای استقلال تبدیل می‌شود و در قرن بیستم به عنوان زبان رسمی اسلواکی در چارچوب یک کشور مستقل تثبیت می‌شود.
همچون دیگر کشورها، در سرزمین اسلواکی گویش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به منطقه می‌توانند به شدت متفاوت باشند. به طور کلی، می‌توان سه گروه اصلی گویش را شناسایی کرد: غربی، مرکزی و شرقی. هر یک از این گویش‌ها ویژگی‌های خاص خود را در تلفظ، واژگان و گرامر دارند.
گروه غربی گویش‌ها در ناحیه نزدیک به براتیسلاوا گسترده است و شامل ویژگی‌هایی است که خاص تأثیرات مجاری و اتریشی هستند. گویش مرکزی در بخش مرکزی کشور رایج است و به عنوان استاندارد زبان نوشتاری شناخته می‌شود. گروه شرقی گویش‌ها در ناحیه‌ای که با اوکراین و لهستان هم‌مرز است وجود دارد و بیشترین تفاوت را با زبان ادبی دارد که شامل ویژگی‌های فونتیک و گرامری منحصر به فرد است.
گویش‌ها در حفظ تنوع فرهنگی در اسلواکی نقش مهمی ایفا می‌کنند، اما با توسعه آموزش و رسانه‌های جمعی، استانداردسازی زبان به تدریج در حال انجام است که منجر به کاهش استفاده از گویش‌های منطقه‌ای در زندگی روزمره می‌شود. با این حال، گویش‌ها هنوز در فرهنگ خانواده و محلی، همچنین در موسیقی فولکلور و ادبیات حفظ می‌شوند.
زبان اسلواکی، مانند هر زبان دیگری، در طول تاریخ خود تحت تأثیر و واژه‌های قرضی از زبان‌های دیگر قرار گرفته است. یکی از بارزترین منابع واژه‌های قرضی، زبان مجاری است که اسلواکی قرن‌ها در چارچوب پادشاهی مجارستان با آن مرتبط بوده است. بسیاری از واژه‌های مجاری به زبان اسلواکی وارد شده‌اند، به ویژه در زمینه‌های گاسترونومی، حیات وحش و مدیریت.
علاوه بر این، در قرن بیستم زبان روسی و زبان‌های دیگر بلوک سوسیالیستی تأثیر قابل توجهی بر زبان اسلواکی گذاشتند، به ویژه در دوره‌ای که چک‌اسلواکی در بلوک سوسیالیستی قرار داشت. در این زمان، واژه‌های سیاسی و کلماتی که با ایدئولوژی و سیستم اداری مرتبط بودند، به مقدار زیادی قرضی شدند.
واژه‌های قرضی مدرن نیز در زمینه‌های فناوری، علم و هنر رخ می‌دهند. در دهه‌های اخیر، تعداد زیادی از واژگان انگلیسی به زبان اسلواکی وارد شده است که این امر با جهانی‌سازی، توسعه اینترنت و افزایش تماس‌های بین‌المللی مرتبط است. با این حال، زبان‌شناسان اسلواکی سعی دارند که منحصر به فردی زبان را حفظ کنند و معادل‌های بومی برای واژه‌ها و عبارات قرضی ارائه دهند.
با وجود اینکه زبان اسلواکی زبان رسمی و غالب است، در اسلواکی تعداد قابل توجهی از اقلیت‌های ملی وجود دارند که زبان‌های دیگر را به عنوان زبان مادری خود دارند. بزرگترین اقلیت‌ها شامل مجاری، رومانیایی، چکی و روسینی‌ها هستند. برای این گروه‌ها هویت فرهنگی و حفظ زبان‌های مادری بسیار مهم است.
زبان مجاری در برخی شهرداری‌ها که مجاری‌ها بخش بزرگ‌تری از جمعیت را تشکیل می‌دهند، وضعیت رسمی دارد و در مدیریت محلی، آموزش و رسانه‌های جمعی استفاده می‌شود. زبان‌های رومانیایی، چکی و روسینی نیز دارای حقوق خاصی برای استفاده در حوزه‌های رسمی و آموزشی هستند که بسته به منطقه متفاوت است.
در کشور، سیستم تابلوها و اسناد دو زبانه وجود دارد که به اقلیت‌ها اجازه می‌دهد از زبان‌های خود در ارتباط با نهادهای دولتی استفاده کنند. چنین سیاستی به حفظ تنوع زبانی در اسلواکی کمک کرده و میراث فرهنگی گروه‌های قومی مختلف را حفظ می‌کند.
ویژگی‌های زبانی اسلواکی تاریخ غنی و چند لایه آن را منعکس می‌کند. زبان اسلواکی، به عنوان زبان رسمی اصلی، به توسعه و حفظ هویت خود ادامه می‌دهد، با وجود تأثیرات خارجی و داخلی. گویش‌ها، واژه‌های قرضی و استفاده از زبان‌های دیگر، مانند مجاری و چکی، نیز جزئی مهم از تصویر زبانی اسلواکی هستند. زبان اسلواکی همچنان نقش کلیدی در شکل‌گیری هویت ملی و تقویت پیوندهای فرهنگی بین گروه‌های قومی مختلفی که در کشور زندگی می‌کنند، ایفا می‌کند.