ऐतिहासिक विश्वकोश
माल्टाची प्राचीन कथा हजारो वर्षांचा इतिहास समाविष्ट करते आणि या भूमध्य समुद्रातील द्वीपसमूहाच्या अद्वितीय स्वरूपाला आकार देणाऱ्या अनेक सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक घटनांचा समावेश करते. पहिल्या वसाहतींपासून ते महान संस्कृतींच्या उदयापर्यंत, माल्टा या प्रदेशाच्या इतिहासात महत्वाची भूमिका बजावते.
माल्टाचे प्राथमिक निवासी, संभवतः, इ.स.पू. 5000 च्या आसपास आले. हे प्राचीन लोक, ज्यांना फातिमिड्स म्हणतात, त्यांच्यापासून अनेक मेगालिथिक स्मारके आणि रचनांची वारसा आहे. त्यातील सर्वात प्रसिद्ध हजर किम आणि मनिद्रा आहेत, ज्या जगातील सर्वात प्राचीन स्वतंत्र रचनांपैकी एक आहेत.
माल्टातील मेगालिथिक храмांचा निर्माण इ.स.पूर्व 3600 ते 2500 च्या काळात झाला आणि हे प्राचीन आर्किटेक्ट्सच्या अद्वितीय कामगिरीचे प्रदर्शन आहे. हे मंदिर, जसे की तर्शिन, घ्गांझार आणि कॅलिप्सो, यांची जटिल रचना आहे आणि अनेक दगडांच्या मूर्ती आहेत, ज्यामुळे समाजाच्या उच्च संघटनेचे प्रमाण दर्शवितात.
व्यापाराच्या विकासाबरोबरच, माल्टा भूमध्य समुद्रातील विविध संस्कृतींच्या महत्त्वाच्या छेदनबिंदू बनली. इ.स.पूर्व 2000 च्या आसपास, या बेटावर फिनीशियन्सचा प्रभाव वाढला, ज्यांनी माल्टाचा व्यापार बेस म्हणून वापर केला. फिनीशियन्सने बेटाच्या संस्कृतीत आणि भाषेत महत्त्वाचा ठसा ठेवला.
फिनीशियन्स नवीन तंत्रज्ञान, जसे की समुद्रप्रवास आणि शेती, आणले आणि स्थानिक हस्तकला विकसित केली. फिनीशियन्सच्या स्थापलेल्या मुख्य शहरांपैकी एक म्हणजे मडिना, जी व्यापार आणि संस्कृतीचे केंद्र बनली. हे प्रभाव रोमांच्या आगमनापर्यंत चालू राहिले.
इ.स.पूर्व 218 साली माल्टा रोमन साम्राज्याचा भाग बनला. या काळात बेटावर वास्तुकला विकसित झाली आणि नवीन शहर व इमारती, जसे की थिएटर, मंदिर आणि एक्वाडक्ट, निर्माण करण्यात आले.
रोमनांनी माल्टाच्या संस्कृतीत खोल ठसा ठेवला. त्यांनी अनेक प्रभावशाली इमारती बनवल्या, जसे की मडिनातील रोमन थिएटर आणि राबातचा एक्वाडक्ट. या काळात ख्रिश्चनतेचा विकास झाला, ज्यामुळे बेटाच्या धार्मिक परिदृश्यात बदल झाला.
पश्चिम रोमन साम्राज्याच्या पाडावानंतर 5 व्या शतकात माल्टा बायझेंटाइनच्या नियंत्रणाखाली आली. बायझेंटाइन लोकांनी बेटावर अनेक सांस्कृतिक आणि धार्मिक परंपरा सोडल्या. तथापि 7 व्या शतकात माल्टा अरबांच्या ताब्यात आली, ज्यामुळे भाषेत, संस्कृतीत आणि शेतीत महत्त्वाचे बदल झाले.
अरब काळ, जो 1090 पर्यंत चालला, माल्टावरील शेतीच्या विकासासाठी महत्त्वाचा होता. अरबांनी तांदूळ, साखर आणि सिट्रस यांसारख्या नवीन पीकांची ओळख करून दिली, ज्यामुळे बेटाच्या अर्थव्यवस्थेवर प्रभाव पडला. तसेच नवीन शहरांची स्थापना झाली, जसे की सलीमा.
1090 मध्ये माल्टावर नॉर्मन्सचा विजय झाला, ज्यामुळे बेटाच्या इतिहासात नवीन टप्प्याला प्रारंभ झाला. नॉर्मन्सने ख्रिश्चनतेची ओळख करून दिली, ज्यामुळे इस्लामला मुख्य धर्म म्हणून स्थानांतरित केले.
नॉर्मन वंशाने माल्टावर ख्रिश्चनतेला मजबूत केले, आणि 12 व्या शतकात बेट ख्रिश्चन जगाचा भाग बनला. या काळात नवीन चर्चे आणि मठांची मागणी वाढली, जसे की व्हॅलेट्टातील संत जॉन कॅथेड्रल.
माल्टाची प्राचीन कथा विविध सांस्कृतिक प्रभाव व घटनांमध्ये समाविष्ट आहे, ज्यामुळे हा बेट भूमध्य समुद्रात एक विशेष स्थान मिळवतो. फिनीशियन, रोमन, आणि अरब काळांपासून नॉर्मन विजयापर्यंत, माल्टा विविध संस्कृती आणि संस्कृतींच्या चौरसांचे ठिकाण बनले आहे. या कथने माल्टाची ओळख स्थापित केली आणि एक वारसा सोडला जो आजही चालू आहे.