ऐतिहासिक विश्वकोश
तुर्कीची स्वातंत्र्ययुद्ध (1919-1923) देशाच्या इतिहासातील एक प्रमुख घटना होती, ज्यामुळे आधुनिक तुर्की प्रजासत्ताकाची स्थापना झाली. या संघर्षाचे कारण पहिले जागतिक युद्धानंतर झालेल्या राजकीय, आर्थिक आणि सामाजिक बदलांचे होते आणि हे तुर्की लोकांच्या स्वातंत्र्याच्या आकांक्षेचे प्रतीक बनले. या लेखात आपण युद्धाचे कारण, प्रमुख घटना, त्याचा निकाल आणि तुर्कीच्या संदर्भात महत्त्वावर चर्चा करू.
1918 मध्ये पहिले जागतिक युद्धामध्ये ऑटोमन साम्राज्याच्या पराभवानंतर आणि 1920 मध्ये तेव्हाच्या सेवरच्या शांतता करारावर सही झाल्यानंतर, साम्राज्याच्या क्षेत्राचा विभाजन विजय प्राप्त करणाऱ्या शक्तींमध्ये करण्यात आला. यामुळे तुर्की लोकांमध्ये त्यांच्या मातृभूमीचे रक्षण करण्याची आवश्यकता लक्षात आले.
सेवर करारानुसार:
या अटींनी तुर्की लोकांमध्ये स्वातंत्र्यासाठी लढण्याची इच्छा निर्माण केली.
स्वातंत्र्ययुद्धाची सुरुवात आक्रमक शक्ती अखेरच्या मुख्य युद्धाच्या विरोधात लढण्याच्या आवाहनासह झाली, विशेषतः ग्रीक सैन्याने अणातोलियाच्या पश्चिम भागात घुसखोरी केली.
विरोधाचा संघटन किणईत मुस्तफा केमाल (नंतर अत्तातुर्क म्हणून ओळखला जाणारा) यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली, ज्या त्यांनी राष्ट्रीय चळवळीचे नेतृत्व केले. 1919 मध्ये त्यांनी समसुंमध्ये आगमन केले, जिथून त्यांनी प्रतिकारासाठी mobilization सुरू केली:
स्वातंत्र्ययुद्धात कई प्रमुख युद्धे होती, ज्यांनी याचा निकाल निश्चित केला:
इनेंयू युद्ध (जानेवारी-फेब्रुवारी 1921) तुर्कीच्या शक्तींसाठी एक महत्त्वपूर्ण विजय ठरला, ज्यांनी ग्रीक सैन्याचा आक्रमण रोखला.
कुटाल्जू युद्ध (जून 1921) देखील तुर्कीत विजयाने संपन्न झाला, ज्यामुळे त्यांची पश्चिम अणातोलियामध्ये स्थिती मजबूत झाली.
युद्धाची चピーंग डुम्लुपिनार युद्ध (ऑगस्ट 1922) झाले, जिथे तुर्कीच्या शक्तींनी ग्रीक सैन्यावर पराभव केला. हे युद्ध आक्रमण शक्तींचा पूर्णपणे हद्दपार करण्यासाठी निर्णायक ठरले.
यशस्वी युद्धे आणि देशाच्या मोठ्या भागाचे मुक्तीकरणानंतर, स्वातंत्र्ययुद्धाची समाप्ती 1923 मध्ये लोजान शांतता करारावर सही होण्यात झाली, ज्याने नवीन तुर्की प्रजासत्ताकाची सीमांना मान्यता दिली.
लोजान करारानुसार:
29 ऑक्टोबर 1923 रोजी तुर्की प्रजासत्ताकाची घोषणा करण्यात आली, आणि मुस्तफा केमाल अत्तातुर्क याचे पहिले राष्ट्राध्यक्ष बनले. हे घटना स्वातंत्र्ययुद्धाची पूर्ण समाप्ती आणि तुर्कीच्या इतिहासातील नवीन युगाची सुरुवात दर्शवते.
तुर्कीची स्वातंत्र्ययुद्ध देशासाठी आणि जागतिक इतिहासासाठी विशाल महत्त्व ठेवते:
आधुनिक तुर्की स्वातंत्र्ययुद्धाच्या घटनांचे स्मरण करते, त्या लोकांच्या आठवणी जपवते, ज्यांनी स्वातंत्र्यासाठी लढा दिला. 30 ऑगस्ट, डुम्लुपिनार युद्धातील विजय दिन, स्वातंत्र्य आणि लोकांच्या एकतेचे प्रतीक बनले आहे.
तुर्कीची स्वातंत्र्ययुद्ध ही देशाच्या इतिहासातील एक महत्त्वाची पान आहे, ज्यामुळे तिचे भविष्य आणि राष्ट्रीय ओळख निश्चित झाली. मुस्तफा केमाल अत्तातुर्क यांसारख्या नेत्यांनी इतिहासात अमिट ठसा सोडला, आधुनिक, स्वतंत्र आणि धर्मनिरपेक्ष राज्याप्रत जाण्याचा मार्ग तयार केला.