ऐतिहासिक विश्वकोश
प्राचीन काळातील युक्रेनचा इतिहास हा महत्त्वाचा आणि जटिल काळ आहे, प्राचीन संस्कृतींपासून सुरुवात करून आधुनिक युक्रेनी राज्याच्या भुभागातील पहिल्या राज्यसंस्थांच्या निर्माणापर्यंत. हे काळ विविध संस्कृतींचे, शेजारील लोकांचा आणि जमातींचा प्रभाव, तसेच सामाजिक संघटन आणि अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वपूर्ण विकास यामुळे लक्षणीय आहे.
प्राचीन युक्रेन अनेक संस्कृतींची摇ांगना आहे, आणि आर्किओलॉजिकल सापडलेले वस्तू पॅलियोलिथिक काळातील या भूमींमध्ये लोकांच्या जीवनाचे प्रमाण दर्शवतात. सर्वात प्रसिद्ध आर्किओलॉजिकल स्थळांपैकी एक म्हणजे कीवो-स्वयातोशिस्क क्षेत्रातील प्राचीन माणसाचे ठिकाण, जिथे साधने आणि लोकांच्या उपस्थितीचे ठसे सापडले आहेत, जे सुमारे 20-30 हजार वर्षांपूर्वीचे आहेत. या सापडण्यांनी दाखवले की युक्रेनमधील शिकारी आणि गोळा करणारे असल्याने, ज्यांनी स्थानिक संसाधनांचा वापर करून जगण्याचे साधने केले.
नियोलिथिक काळात (सुमारे 10 हजार वर्षांपूर्वी) युक्रेनमधील पहिल्या कृषी वसतिस्थानांचा विकास होऊ लागला. आर्किओलॉजिस्टनी त्रिपोली आणि स्कीथियन यांसारख्या नियोलिथिक संस्कृतींचे ठसे सापडले आहेत. या संस्कृतींनी कृषी, वस्त्र आणि कलेच्या विकासाच्या उच्च स्तराचे प्रदर्शन केले. त्रिपोली संस्कृती, जी IV-III सहस्रकांमध्ये अस्तित्वात होती, तिच्या मोठ्या वसतींसाठी प्रसिद्ध आहे, जिथे काही हजार लोक राहात होते.
ईसापूर्व पहिल्या सहस्त्रकात, युक्रेनच्या भुभागात विविध जातीय संघटनांची निर्मिती सुरू झाली, जसे की सारमाती, स्कीथियन आणि इतर इंदो-युरोपियन लोक. उदाहरणार्थ, स्कीथियन त्यांच्या सैनिकी क्षमतेसाठी आणि संपन्न संस्कृतीसाठी प्रसिद्ध आहेत, जे त्यांच्या ताम्हण्या स्पष्ट करते - त्या शमशानस्थळे, जिथे सोनार सजावट आणि इतर वस्त्रांचे आढळले. स्कीथियन शेजारील लोकांवर, ज्यात ग्रीक आणि रोमंस समाविष्ट आहेत, महत्त्वपूर्ण प्रभाव टाकले.
IV-V शतकात युक्रेनमध्ये नवीन जाती येऊ लागल्या, जेव्हा गॉथ्स, हून आणि स्लाविक लोकांचे आगमन झाले. हून, अटिला यांच्या नेतृत्वाखाली, विजय सेन्यांची युद्धे केली, ज्यामुळे लोकसंख्येच्या जातीय संरचनेत महत्त्वपूर्ण बदल घडले. स्लाविक लोक त्यांच्या बाजूने पश्चिमेसमध्ये जागा मिळवण्यास सक्रियपणे प्रारंभ केले, जे भविष्यात स्लाविक राज्यांच्या स्थापनेस आधार देईल.
VI शतकात, स्लाविक लोकांनी पौल्यान, ड्रेव्लियन, सेवरियन यांसारख्या जातीय संघात एकत्र येणे सुरू केले. हे संघ क्षेत्रातील सामाजिक आणि राजकीय जीवनात महत्त्वाची भूमिका बजावत होते. स्लाविक जातांची अशी आधुनिकता कृषी, पशुपालन आणि कलेच्या विकासाच्या संबंधित आहे. युक्रेनच्या नैसर्गिक परिस्थितीने कृषी विकासाला सहकार्य केले, ज्यामुळे जातीय संघ मजबूत झाले.
या कालावधीत स्लाविक जातांच्या सर्वात प्रसिद्ध संघांपैकी एक म्हणजे पौल्यांचा संघ होता, ज्याने किव्हच्या रशियाच्या स्थापनेस आधार दिला. कीव, व्यापारी मार्गांच्या छायेत अवस्थित, जलद उन्नती केली आणि व्यापार आणि संस्कृतीचा महत्त्वाचा केंद्र बनला. जातीय लोकांनी शेजारील जनतेसोबत संबंध प्रस्थापित करणे सुरू केले, ज्यामुळे सांस्कृतिक आणि औद्योगिक विचारांचे आदानप्रदान झाले.
IX शतकात कीव रशियाच्या स्थापनासह, युक्रेनच्या इतिहासातील नवीन चरणाची सुरूवात होते. ही पहिली पूर्व-स्लाविक राज्यसंस्था राष्ट्रीय ओळखाच्या स्थापनेस महत्त्वाचा टप्पा ठरली. कीव रशियाचा संस्थापक म्हणून प्रिंस ओलेग ओळखला जातो, ज्याने अनेक जाती एकत्र करून कीवला राजधानी म्हणून जाहीर केले. त्याच्या हुकूमात अर्थव्यवस्था आणि संस्कृतीच्या सक्रिय विकासाची शुभारंभ झाली.
कीव रशियाने प्रिंस यारोस्लाव शहाण्या यांच्या काळात आपला उत्कर्ष गाठला, ज्याने कायद्याचे, व्यापाराचे आणि संस्कृतीचे विकास प्रोत्साहित केले. त्यांनी अंतर्गत कामांचा आयोजन केला, ज्यामध्ये कीवमध्ये सेंट सोफियाचे चर्च बांधणे समाविष्ट होते, जे युक्रेनच्या भूमीवर ख्रिश्चनतेचे प्रतीक बनले. यारोस्लाव शहाण्या ने इतर युरोपीय राज्यांसह वंशिक संबंध स्थापित केले, ज्यामुळे कीव रशियाच्या आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठेचा मजबुतीकरण झाला.
युक्रेनचा प्राचीन काळ संस्कृती, सामाजिक संघटन आणि राज्याच्या नींवांच्या स्थापनेसाठीचा काळ होता. आर्किओलॉजिकल सापडलेले वस्तू युक्रेनियन राष्ट्राच्या आधारावर असलेल्या समृद्ध वारशाचे प्रमाण दर्शवतात. स्लाविक जात आणि कीव रशिया इतिहासामध्ये महत्त्वाचे टप्पे ठरले, जे देशाच्या भविष्यातील नियती ठरवतात. हे वारसा आजच्या युक्रेनवर प्रभाव पाडतो, तिच्या संस्कृती आणि ऐतिहासिक परंपरा मजबूत करतो. युक्रेनियन जनतेच्या ओळख आणि इतिहासाच्या समजून घेण्यासाठी या प्राचीन काळाचे महत्त्व लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे.