دانشنامه تاریخی
تاریخ اوکراین در دوران باستان دوره‌ای طولانی و پیچیده را در بر می‌گیرد که از تمدن‌های باستانی آغاز می‌شود و به تشکیل نخستین دولت‌ها در سرزمین‌های اوکراین امروزی ختم می‌شود. این دوران با تنوع فرهنگ‌ها، تأثیر اقوام و قبایل همسایه، و همچنین توسعه قابل توجه سازمان اجتماعی و اقتصاد مشخص می‌شود.
اوکراین باستان مهد بسیاری از فرهنگ‌ها است و یافته‌های باستان‌شناسی نشانه‌هایی از زندگی انسان‌ها در این سرزمین‌ها را در دوران پالئولیتیک نشان می‌دهد. یکی از معروف‌ترین آثار باستانی، مکان زندگی انسان‌های باستانی در منطقه کیه‌وو-سویاتوشین است که ابزارهای کار و نشانه‌های حضور انسان‌ها که به حدود ۲۰-۳۰ هزار سال پیش تعلق دارد، کشف شده است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که در سرزمین اوکراین شکارچیان و گردآورندگانی وجود داشتند که از منابع محلی برای بقا استفاده می‌کردند.
با گذر به نوسنگی (حدود ۱۰ هزار سال پیش) در سرزمین اوکراین نخستین روستاهای کشاورزی شکل می‌گیرد. باستان‌شناسان نشانه‌هایی از فرهنگ‌های نوسنگی، مانند فرهنگ تریپولیا و سکاها پیدا کرده‌اند. این فرهنگ‌ها سطح بالایی از توسعه کشاورزی، سفال‌گری و بافندگی را به نمایش گذاشتند. فرهنگ تریپولیا که در هزاره‌های IV-III پیش از میلاد وجود داشت، به خاطر سکونتگاه‌های بزرگ خود که تا چند هزار نفر در آن زندگی می‌کردند، شناخته شده است.
در هزاره اول پیش از میلاد، در سرزمین اوکراین اتحادیه‌های قبیله‌ای مختلفی شکل گرفتند مانند سارت‌ها، سکاها و دیگر اقوام هندواروپایی. سکاها، به عنوان مثال، به خاطر مهارت‌های نظامی و فرهنگ غنی خود شناخته شده‌اند، که نشانه‌های آن در تپه‌های گور (گورستان‌ها) قابل مشاهده است، جایی که زینت‌های طلایی و دیگر آثار باستانی پیدا شده است. سکاها تأثیر زیادی بر اقوام همسایه، از جمله یونانی‌ها و رومی‌ها، گذاشتند.
با ظهور قبایل جدید در سرزمین اوکراین در قرن‌های IV-V میلادی، دوره مهاجرت آغاز می‌شود، زمانی که گوت‌ها، هون‌ها و اسلاوها به این سرزمین‌ها وارد می‌شوند. هون‌ها تحت رهبری آتیلا، جنگ‌های فتوحات را رهبری می‌کردند که منجر به تغییرات قابل توجهی در ترکیب قومی جمعیت شد. اسلاوها نیز به نوبه خود شروع به کشف سرزمین‌ها در غرب کردند که در آینده پایه‌ای برای شکل‌گیری دولت‌های اسلاوی خواهد شد.
تا قرن ششم، اسلاوها شروع به اتحاد در اتحادیه‌های قبیله‌ای مانند پلیانی، درولانی، سویریانی و دیگران کردند. این اتحادیه‌ها نقش مهمی در زندگی اجتماعی و سیاسی منطقه ایفا کردند. ظهور قبایل اسلاوی با توسعه کشاورزی، دامپروری و صنایع دستی ارتباط دارد. شرایط طبیعی اوکراین به رشد کشاورزی کمک کرد که به نوبه خود اتحادیه‌های قبیله‌ای را تقویت کرد.
یکی از مشهورترین اتحادیه‌های قبیله‌ای اسلاوی در این دوره، اتحادیه پلیان بود که پایه‌ای برای تشکیل کیو روس شد. کیو، واقع در تقاطع راه‌های تجاری، به سرعت رشد کرد و به مرکز مهمی از تجارت و فرهنگ تبدیل شد. قبایل شروع به برقراری ارتباط با اقوام همسایه کردند که به تبادل ایده‌های فرهنگی و اقتصادی منجر شد.
با تشکیل کیو روس در قرن نهم، مرحله جدیدی در تاریخ اوکراین آغاز می‌شود. این نخستین دولت شرق اسلاوی یک مرحله مهم در شکل‌گیری هویت ملی به شمار می‌رود. بنیان‌گذار کیو روس، پرنس اولگ است که چندین قبیله را متحد کرده و کیو را به عنوان پایتخت اعلام کرد. در دوره او، توسعه فعال اقتصاد و فرهنگ آغاز شد.
کیو روس در زمان پرنس یاروسلاو حکیم به اوج خود رسید، که به توسعه قوانین، تجارت و فرهنگ کمک کرد. او پروژه‌های ساختمانی را سازماندهی کرد، از جمله ساخت کلیسای سنت سوفیا در کیو که نماد مسیحیت در سرزمین اوکراین شد. یاروسلاو حکیم همچنین ارتباطات دودمانی با دیگر دولت‌های اروپایی برقرار کرد که به تقویت اعتبار بین‌المللی کیو روس کمک کرد.
دوران باستان اوکراین دوره‌ای از شکل‌گیری بنیادهای فرهنگ، سازمان اجتماعی و دولت بود. یافته‌های باستان‌شناسی نشان‌دهنده میراث غنی است که پایه‌گذار ملت اوکراین گشته است. قبایل اسلاوی و کیو روس مراحل مهمی در تاریخ بودند که سرنوشت آینده کشور را تعیین کردند. این میراث همچنان بر اوکراین معاصر تأثیر می‌گذارد و سنت‌های فرهنگی و تاریخی آن را شکل می‌دهد. مهم است که اهمیت این دوران باستان را برای درک هویت و تاریخ مردم اوکراین به یاد داشته باشیم.