تاریخی انcyclopedia
د هورواتیا اقتصاد ، چې په بالکان کې موقعیت لري ، یوه پیچلې او څو اړخیزه سیسټم دی ، چې په تیرو څو لسیزو کې یې ډیری بدلونونه تجربه کړي دي. د 1991 کال راهیسې د خپلواکي ترلاسه کولو راهیسې هیواد د بیلابیلو اقتصادي بدلونونو څخه تیریږي ، په ځانګړي توګه د سوسیالیست پلان شوي اقتصاد څخه د بازار اقتصاد ته. د هورواتیا د اقتصاد مهمې برخې د سیاحت ، صنعتي او کرنې دي ، او هر یو له دې برخو د دولت په پراختیا باندې مهم اغیزه لري.
هورواتیا یوه متنوع اقتصاد لري ، چې د خدماتو سکتور ، تولید او کرنې پراختیا باندې تکیه کوي. اساس اقتصادي شاخص د ناخالص داخلي محصول (GDP) دی ، چې په تېرو کلونو کې په ثابت ډول وده کړې ده ، که څه هم د متغیر بریالیتوب سره. په 2023 کې د هورواتیا GDP شاوخوا 70 میلیارد ډالره امریکایي و ، او د اقتصادي وده هر کال 2-3٪ ولاړه ده ، چې د اقتصادي بحرانونو وروسته د وروستي بیا رغونې ښکارندویي کوي.
یو مهم شاخص د بې کارۍ کچه هم ده. په وروستیو کلونو کې هورواتیا توانېدلې چې د بې کارۍ کچه له 2013 کال کې 17٪ څخه 2023 کال کې 6.1٪ ته راکم کړي ، چې د اقتصادي ودې او د کار بازار کې د بهرنیو پانګونو او د کلیدي سکتورونو لکه سیاحت او کرنې پراختیا پایله ده.
د هورواتیا اقتصاد جوړښت د یوګوسلاویا د ړنګیدو راهیسې سخت بدلونونه کړي دي. نن ورځ ، مهمې برخې عبارت دي له:
هورواتیا په نړیوالو سوداګرو کې فعال برخه لري ، چې پکې صادرات او واردات د هیواد په اقتصاد کې مهم رول لري. د سوداګرۍ اساسي شریکان د اروپايي اتحادیې هیوادونه دي ، په ځانګړې توګه جرمني ، ایټاليه ، اتریش او فرانسه. هورواتیا د بیړیو او موټرونو د پرزو ، کیمیاوي محصولاتو ، زراعتي توکو او همدارنګه د شرابو او زیتون د تیل په صادرولو کې فعالیت کوي. په هیواد کې اکثراًFuel ، ماشینونه او تجهیزات او همدارنګه د درملو محصولات وارد کیږي.
د بهرنیو پانګونو په اړه ، هورواتیا د مهمو پانګو جذبولو لپاره زیاته توجه لري ، په ځانګړې توګه په هغو برخو کې چې ملکیت ، زیربنا او انرژۍ شامل دي. د 2013 کال په اروپایي اتحادیه کې د شاملیدو سره ، هورواتیا د بهرنیو پانګو لپاره خپلې مارکیټونه پرانیستی ، چې د سوداګرۍ د وضعیت ښه کولو او د نوو کاري موقعیتونو جوړولو لپاره یوه پړاو ترلاسه شو.
انرژي د هورواتیا د اقتصاد یوه مهمه برخه ده. هیواد د انرژۍ د زیربنا پراختیا لري او فعالانه د بدیل انرژۍ سرچینو پراختیا باندې کار کوي. د انرژۍ اصلي سرچینې د طبیعي ګاز ، ذغال او بیا راژوندي کیدونکې سرچینې دي لکه د لمر او باد انرژي. هورواتیا هم د انرژۍ زیربنایي پراختیا باندې پراخه پانګونه کوي ، چې د ګازو پایپ لاینونو او برقی شبکو په شمول ، ترڅو د بهرنیو انرژۍ عرضه ته خپل انحصار لږ کړي.
په دې برخه کې د "بالباني پایپ" د ګازو پایپ لاین جوړول یو مهم ګام و ، چې روسیه د جنوبي اروپا سره نښلوي، هورواتیا ته د ګازو ثابتې رسونې تضمینوي او هیواد ته د انرژۍ د نقشې په برخه کې مهم ترانزیتي مرکز جوړوي.
هورواتیا د روغتیا او تعلیم په سیستمونو کې پراخ پرمختګونه لري، مګر د ټولنیزې برخې مسلې لا هم موجودې دي. په هیواد کې د لازمي طبي بیمې سیستم فعال دی، چې د ټولو اتباعو لپاره طبي خدماتو ته لاسرسی یقیني کوي، مګر په وروستیو کلونو کې د طبي کارکوونکو کمښت او په ځینو برخو کې زوړ زیربنا موجوده ده.
د هورواتیا د ژوند کچه هم په وروستیو څو لسیزو کې په مهمه توګه ښه شوې ده. په اوسط ډول، د نفوس عایدات لوړ شوي ، او په لویو ښارونو لکه زاګرب او سپلیت کې د ژوند لګښت نسبتاً لوړ پاتې دی. سره له دې، د هیواد پرمختللو او کم پرمختللو سیمو ترمنځ فاصله لا هم شتون لري، چې ممکن د د لرې پرتو سیمو په زیربنا کې د کموالي له امله وي.
هورواتیا د اروپايي اتحادیې په برخه کې پرمختګ ته دوام ورکوي، او د هیواد د اقتصاد راتلونکی د څو عواملو پورې اړه لري. یو له مهمو عواملو څخه د سیاحت د لا پرمختګ او د هیواد د نړیوالو مارکیټونو کې د موقف ټینګښت دی. هیواد همدارنګه د تکنالوژۍ په برخه کې خپلې موجودې پراخوي، چې نوښتګر سټارټاپونه او لوړې ټیکنالوژۍ شرکتونه جذب کړي.
د هورواتیا لپاره یو بل مهم لوری د پایښت پراختیا ده ، چې د چاپیریال دوست ټیکنالوژیو او د بیا راژوندي کیدونکې سرچینو کارول باندې ټینګار کوي. په راتلونکو څو کلونو کې د زیر بنا پروژو لپاره د پانګونې په فعالیت کې دوام تمه کیدی شي، چې د ټرانسپورټ او انرژي شبکې شاملي دي، چې به د بیا زیات اقتصادي ودې لامل شي.
د هورواتیا اقتصاد د خپلواکي له پیل راهیسې یوه مهمه لاره په تیره کړې، مګر هیواد لاهم د څو چلنجونو سره مخ دی، په شمول د ټولنیزې زیربنایي د ښه کولو او په کلیوالو سیمو کې د ژوند کیفیت لوړولو اړتیا. سره له دې، د هغې راتلونکی په امید لرونکی ښکاري، چې د ثابت اقتصادي ودې ، مهم سیاحتي پوتانسیال او د اقتصاد د تنوع او بهرنیو پانګونو جذبولو لپاره د زیاتیدونکي هڅو په پام کې نیولو سره.