تاریخی انcyclopedia
د شُو سلطنت (蜀) د درې سلطنتونو څخه يو و چې په چين کې د درې سلطنتونو په دوره کې (220–280 کاله م.م) شتون درلود. دا سلطنت د هان د dynasti له ویجاړېدو وروسته راڅرګند شو او په چين کې د سياست او پوځي تاریخ کې مهمه ونډه لعب کړه. په دې مقاله کې موږ د شُو سلطنت تاریخي شالید، کلیدي شخصیتونه، سیاست، کلتور او میراث ته کتنه کوو.
د درې سلطنتونو دوره د هان د dynasti د سقوط سره پیل شوه، کله چې کورني ټکرونه او بغاوتونه مرکزي واک ته زیان ورسوي. د دې سیاسي کړکېچ په پایله کې درې مهم سلطنتونه راټوکي: ویي، شُو او او. د شُو سلطنت، چې په چین کې جنوب لویدیځ کې پروت و، په دې دوره کې یو له خورا مهمو سلطنتونو څخه شو.
شُو د چین د سچوان او چونګ کینګ د اوسني ولایتونو ځمکې نیولې چې د دې سلطنت لپاره په طبیعي سرچینو او بارور زمینو کې ستراتیژیکه ګټه برابره کړه. د دې سیمې جغرافیایي ځانګړتیاوې، لکه غرونه او سیندونه، هم د سلطنت په پوځي او سیاسي ستراتیژیو کې مهمه ونډه درلوده.
د شُو سلطنت د ليو بي (刘备) په لاس کې جوړ شو، چې د خپل وخت په یوه مشهور او محترم رهبر و. ليو بي د هان د پاچاهي له نسل څخه و، او د پادشاهۍ د ادعاوو بنسټ یې پر دې میراث و. د خپلې مسير په پیل کې یې له ګڼو خنډونو سره مخ و، مګر د خپلې رهبریت وړتیاوو او د ملاتړو راټولولو وړتیا له مخې، هغه ته د قوي سلطنت جوړیدو توان ورکوي.
د ليو بي وروسته، د هغه زوی ليو شان (刘禅) د شُو سلطنت واکمن شو. سره له دې چې د هغه واکمنۍ د ټکرونو او چلینجونو سره مل وه، ليو شان د خپل پلار سیاست دوام ورکړ او د سلطنت خپلواکۍ ساتلو او د نورو سلطنتونو له لوري تهدیدونو څخه د خوندیتوب لپاره کوښښ وکړ.
لیو بی د خپلې نیکمرغۍ، صداقت او د خلکو اعتماد ترلاسه کولو توان په ترڅ کې مشهور و. هغه توانېدلی چې مختلفې قبیلې او محلي واکونه د خپلې رهبریت لاندې بیا یو ځای کړي، او له همدې امله په ۲۲۱ کال کې ځان امپراتور اعلان کړ، د شُو dynasti بنسټ ایښودوي. لیو بی نه یوازې یوه استثنایي جنرال و، بلکې یوه وړ ADMINISTRATOR هم و.
د هغه واکمنۍ د اصلاحاتو سره مل وه، چې خلکو ته د ژوند ښه کولو،اقتصاد پیاوړی کولو او کرنې ته وده ورکولو لپاره ډیزاین شوې. لیو بی د یوې عادلانه او مستحکم ټولنې جوړولو ته هڅه کوله، چې له دې امله یې د خپلو تابعینو ترمنځ محبوبیت ترلاسه کړ.
د شُو سلطنت د نورو سلطنتونو، په ځانګړي توګه د ویي او او په ضد جنگونو کې فعاله برخه اخیستې. د دې درې سلطنتونو ترمنځ جنگونه د ګڼو مشهور تاریخی پیښو اساس شو. د تر ټولو مهمو جګړو څخه یوه د چيبي جګړه (۲۰۸ کال) وه، چیرې چې د شُو او او اتحاد شويو ځواکونو د ویي پر وړاندې بریا ترلاسه کړه.
د چيبي جګړه د درې سلطنتونو تاریخ کې یوه مهمه لويه پیښه شوه، ځکه چې دا یې وښودله چې حتی کمه تعداد قواوې هم د ځواکمنو ضدانو پر وړاندې د ستراتیژیک پلانولو او اتحادونو له امله بریا ترلاسه کولی شي. دې جګړې د شُو او او موقف پياوړي کړ او د چین د یويزونې لپاره د کاو کاو پلانونه ستونزمن کړل.
سره له دې چې د جګړو کامیابی وي، د شُو سلطنت له ستونزو سره مخ شو، کله چې په ۲۶۳ کال کې ویي د شُو پر ضد برید وکړ. ليو شان ونه توانېدله چې سلطنت په مؤثره توګه وساتي، او د اوږدو جګړو وروسته شُو فتح شو.
سره له دې چې د جګړو شخړې موجودې وې، د شُو سلطنت د کلتور او تحصیلات مرکز شو. ليو بی او د هغه وارثانو ادب او هنر ته وده ورکړه، چې په دې دوره کې د چین کلتور پرمختګ ته لاره هواره کړه. د شُو سلطنت کلتوري ژوند کې د چګو لیان (诸葛亮) په څير څو مشهوره شاعرانو او لیکوالانو برخه درلوده.
چګو لیان نه یوازې یوه استثنایي جنرال و، بلکې یوه بااستعداده عالم او سیاستوال هم و. د ادارې او دیپلوماسۍ په اړوند د هغه نظریات او ستراتیژۍ د ډیرو راتلونکی نسلونو لپاره بنسټ شول. چګو لیان همدارنګه د ادب په برخه کې د خپل اړخ سره مشهور دی، او د هغه فلسفې او سیاسي کار طبيعت د چین تفکر باندې اغيزه وکړه.
په شُو سلطنت کې ادب د مختلفو ژانرونو پراخه و، چې پکې شعر، نثر او ډرامه شامل دي. د دې وخت ګڼ شمېر آثار د پیچلو انساني احساساتو، د واک مسئلې او فلسفي تفکرونو انځورونه کوي. شاعران او لیکوالان د خپل استعداد څخه د خپل ملت هیلي او دردونه څرګندولو لپاره ګټه پورته کړې.
په شُو سلطنت کې هنر هم وده موندلې، او هنرمندانو داسې اثار جوړ کړل چې د سیمې غني کلتور او دودونه منعکس کوي. نقاشۍ او سفال جوړونه د هنر مشهور شکلونه شوې، او د عبادتونو او ماڼیو جوړونه په چین کې مهم میراث پریږدي.
سره له دې چې د شُو سلطنت سقوط وکړ، د دې میراث لاهم د چین په کلتور او تاریخ باندې اغېز کوي. د شُو سلطنت نظریات، کلتوري لاس ته راوړنې او پوځي ستراتیژۍ د چین د تاریخ یوه برخه شوه.
د شُو سلطنت له ګڼو ادبي او هنري اثارونو څخه الهام اخیستی دی، په دې کې مشهور ناول "د درې سلطنتونه" (三国演义) د لو سيني لخوا په ۱۳ اویمه پېړۍ کې لیکل شوی. دې ناول د چین ادبیاتو له خورا مشهور اثار څخه شمیرل کیږي، او د درې سلطنتونو دورې د پیښو په اړه د ليو بی واکمني او د نورو سلطنتونو سره د هغه مبارزې کیسې بیانوي.
همدارنګه، په معاصرو کلتوري اثارونو کې، لکه سینما او انیمیشن، د شُو سلطنت اړوند انځورونه او پیښې خورا زیات راځي. دا د دې څرګندونه ده چې د دې تاریخ او کلتوري میراث لاهم د خلکو په ذهنونو کې ژوند کوي او نوو نسلونو ته الهام ورکوي.
د شُو سلطنت په تاریخ کې د چین برخي اخیستې، د درې سلطنتونو په دوره کې مهم نقش لوبولی. د دې لاسته راوړنې په سیاست، کلتور او نظامي هنر کې لاهم د چین په ټولنه 영향 لري. د شُو سلطنت تاریخ مطالعه د دې مهم تاریخې دورې په اړه د چین د پېچلو پروسو ښه پوهه برابروي.