تاریخی انcyclopedia
د زوود سلسله (۱۰۴۶–۲۵۶ کاله مخکی له عیسي) د چین کی تاریخ کی تر ټولو اوږده او مهمه سلسله ده. دا د شان سلسلې وروسته او د چین سلسلې مخکې رامنځته شوه، چې د چین د تمدن، کلتور او سیاسي جوړښت په جوړولو کی کلیدي رول لوبولی دی. په دې مقاله کی د زوود سلسلې مهمي لاسته راوړني، سیاست، کلتور او فلسفه په ګوته شوي دي.
د زوود سلسله د شان سلسلې پر ضد د سرکښۍ په پایله کې تاسیس شوه. د تاریخ په سرچینو کې، د زوود امپراتور وو-وان، چې د سرکښۍ مشري کوونکي و، وتوانېد د شان سلسلې وروستی حاکم سرنگون کړي او خپله واکمنۍ ټینګه کړي. دا پیښه د چین تاریخ کی د نوې دورې پیلامه نښه كوي.
د زوود سلسله په دوه دورو ویشل شوې: لوړه زوود (۱۰۴۶–۷۷۱ کاله مخکی له عیسي) او لویدیزه زوود (۷۷۰–۲۵۶ کاله مخکی له عیسي). لوړه زوود د قوي مرکزی واک سره خصوصیت لري، پداسې حال کې چې لویدیزه زوود د سیاسي تکه تکه کیدو او زوال وخت و، چې د جنګی سلطنتونو دوره په نوم یادیدله.
د خپل حکومت په پیل کې، د زوود سلسلې یو فئودالي سیستم جوړ کړ چېرې چې واک د مختلفو princes ترمنځ ویشل شوی و، چې د امپراتور سره د وفادارۍ په بدل کې خپل ځمکې اداره کوي. امپراتور د "اسمان زوی" په توګه ګڼل کېده او د واک په اړه د الهي حق ادعا درلوده.
خو د وخت په تیریدو سره، په ځانګړې توګه په لویدیزه زوود، مرکزی واک کمزورې شوه، او princes خپل سیاسي سیاستونه پیل کړل. دا د princes ترمنځ د جنګونو او شخړو لامل شو، چې د جنګی سلطنتونو دورې رامنځته کولو کې مرسته وکړه.
د زوود سلسلې کلتور د چین د تمدن په نوره وده کې د پام وړ اغیزه وکړه. په دې مهال کې هنر، فلسفه او ادبیات وده وکړه. د دې دورې یوه له مهمو لاسته راوړنو څخه د کلاسیکي متونو رامنځته کول و، لکه "ی جینګ" او "د اشعار کتاب".
د زوود سلسلې هنر د استایلو او تخنیکونو په تنوع سره مشخص شو. استادانو په زړه پورې برونزین اجناس تولید کړل، چې د عبادت کدو، وسلو او کار لپاره اوزار شامل وو. برونز نه یوازې د عملي هدفونو لپاره استعمالیدل، بلکې د هنري آثارو د جوړولو لپاره هم کارول کیدل.
معماري هم نوو لوړو ته ورسېده. په لوړه زوود کې، لوی عبادت ځایونه او ماڼۍ جوړې شوې چې د واکمنې سلسلې ځواک څرګندوي. د خښتې او چينې کارولو له امله ډیر استحکام او ښکلا لرونکي جوړښتونه جوړیدل.
فلسفه د زوود سلسلې د ټولنې په ژوند کې مهم رول درلود. په دې مهال کې څو کلیدي فلسفي مکتبونه رامنځته شول چې د چین په فکر کې تاثیر کړی دی.
د زوود سلسلې اقتصاد د زراعت، صنایع او سوداګرۍ پر بنسټ و. د زراعت د主要 کښتونو کې وریجې، گندم او جوار شامل و. په دې وخت کې د آبیاري سیستمونو په پرمختګ کې د پام وړ وده ملاحظه شوه، چې د حاصل زیاتوالي کې مرسته وکړه.
د زوود سلسلې ټیکنالوژيکي لاسته راوړنې په فلزات کې پرمختګونه شامل وو، چې د غوره ابزار او وسلو تولید چمتو کوي. سربیره پر دې، په دې وخت کې د اوسپنې پراختیا وشوه، چې د زراعت او نظامي چارو لپاره مثبت تاثیرات لرل.
د زوود سلسلې زوال په لویدیزه زوود کې پیل شو، کله چې مرکزی واک کمزورې شوه، او princes خپل مستقل سیاستونه پیل کړل. سیاسي عدم استحکام د جنگونو او شخړو لامل شو، چې د فئودالي سیستم د ډېر زوال لامل شو.
د زوود سلسلې وروستی زوال په ۲۵۶ کاله مخکی له عیسي کې وشو، کله چې وروستی حاکم سرنگون شو. دا پیښه د چین د وحدت لپاره د چین سلسلې ته لاره هواره کړه.
د زوود سلسله د چین په تاریخ کې ژور اثر پری ایښی. د فلسفې، هنر او ټیکنالوژۍ په برخه کې یې لاسته راوړنې د چین د تمدن په نوره وده کې بنسټ دی. د کنفیوشیسم، چې په دې وخت کې رامنځته شوی، تر اوسه د چین په کلتور او ټولنه کې اغیزه لري.
د زوود سلسلې مطالعه د چین د فکر او کلتوري عنعناتو د لا ښه پوهیدو لپاره مرسته کوي. دا سلسله د تاریخ یوه مهمه مرحله نمانځي چې د چین د تمدن بنسټونه جوړ کړل، او د هغې لاسته راوړنې تر نن ورځې هم مهمې دي.