تاریخی انcyclopedia
پاکستان، د معنی لرونکو پیښو، سیاسي بدلونونو او کلتوري اصلاحاتو سره د پخواني تاریخ لرونکی هیواد دی. تاریخي شخصیتونه چې د دولت په پراختیا باندې تاثیر درلود، د دې په جوړښت کې مهم رول لوبوي. دا شخصیتونه نه یوازې د څو لسیزو په اوږدو کې د پاکستان لاره ټاکي، بلکې د نړیوال سیاست، کلتور او علومو لپاره هم خپل ونډه لري. په دې مقاله کې د پاکستان مشهور تاریخي شخصیتونه بحث شوي چې د دوی کړنې او افکار د هیواد په تاریخ کې نه هیرېدونکې نښې ایښي دي.
محمد علي جناح، د پاکستان بنسټ ایښودونکی، د هیواد په تاریخ کې یوه له تر ټولو مهمو شخصیتونو څخه پاتې شوی دی. هغه په جنوبې آسیا کې د آزاد مسلم دولت د منځته راتلو تصور جوړولو کې مهم معمار و. جناح چې په ۱۸۷۶ کال کې زېږېدلی و، یو استثنایی وکیل او سیاسي شخصیت و چې د هغه مسلک د هند د آزادۍ د مبارزې او د پاکستان د یوه جلا دولت په توګه د جوړېدو باندې فوکس کړی و.
جناح د ټول هندوستان د مسلمانو اتحادیې مشر و او په هند کې د مسلمانو حقوقو لپاره ئې غږ پورته کړ. په ۱۹۴۷ کال کې، د اوږدو خبرو اترو او د هندوستان د ملي کانګرس سره د سیاسي ټکرونو وروسته، هغه د هند د تقسیم او د پاکستان د جوړولو له مهمو ملاتړو څخه شو. د ۱۹۴۰ کال په لاهور کې د هغه مشهوره وینا، چېرته چې هغه لومړی ځل د مسلمانو د آزاد دولت د جوړېدو غوښتنې څرګندې کړې، د جنوبې آسیا په تاریخ کې یوه مهمه نقطه شوې ده.
د پاکستان لومړی والي په توګه، جناح د نوې ملت د جوړولو په لټه کې کار وکړ. هغه د پاکستان د عصري کولو او پرمختګ لپاره هڅې وکړې، د سکولر سیاست په لور، ټیټه یې وکړه، که څه هم په وروسته کې پاکستان یو ډیر مذهبي دولت شو. د هغه مړینه په ۱۹۴۸ کال کې د هیواد لپاره د سیاسي لارې په لټه کې پاتې شوه، مګر د هغه میراث اوس هم د پاکستان د زیاترو نسلونو الهام بخښونکی دی.
بناzir بوتو، د پاکستان لومړۍ ښځه ولسمشره، د هیواد په تاریخ کې ځانګړی ځای لري. هغه د زولفقار علي بوتو لور وه، چې په ۱۹۷۰مو لسیزو کې د پاکستان صدارت درلوده، او د هغه سیاسي میراث ته ادامه ورکړه. بناzir بوتو په ۱۹۸۸ کال کې ولسمشره شوه، چې په یوه مسلم هیواد کې د حکومت مشري کوونکې لومړۍ ښځه شوه.
د هغې سیاست د ډیموکراسۍ، ټولنیزو اصلاحاتو او اقتصادي پرمختګ لپاره تمرکز درلود، که څه هم د هغې حکومت د سیاسي ناپایدارتیا، فساد او اقتصادي ستونزو سره مل و. بناzir دوه ځله د صدارت لپاره غوره شوه، مګر د هغې کاریر په ۱۹۹۶ کال کې د فساد د تورونو له امله متوقف شو. هرچند، د ۲۰۰۰مو کلونو په پیل کې د هغې سیاست ته راستنېدل د یوه مهمې مشرتابه په توګه تصدیق کوي.
بناzir بوتو په ۲۰۰۷ کال کې د یو ترور په نتیجه کې ووژل شوه، کله چې هغې د انتخاباتو لپاره پاکستان ته راستنه شوه. د هغې مړینه د هیواد لپاره یو صدمه وه، او د هغې یادونه لاهم د پاکستان په خلکو کې ساتل کیږي، او د هغې د سیاست په ژوند کې ونډه لا هم مهمه ده.
زولفقار علي بوتو، د بناzir بوتو پلار او د پاکستان د خلکو د ګوند بنسټ ایښودونکی، د پاکستان د تاریخ یوه مهمه سیاسي شخصیت و. د هغه کاریر د مهمو سیاسي اصلاحاتو او د پوځ سره د مقابلو او مخالف ګوندونو سره د ستونزو پر بنسټ و. بوتو په ۱۹۷۱ کال کې د پاکستان صدارت ته ورسید او تر ۱۹۷۷ کال پورې هلته و، کله چې د یو پوځي کودتا په نتیجه کې لرې شو.
د حکومت په سر کې، زولفقار علي بوتو د پرمختللو اقتصادي او ټولنیزو اصلاحاتو لړۍ پیل کړه چې د کرنې، صنعت او د بیوزلو خلکو د ژوند ښه کولو لپاره یې تمرکز وکړ. هغه همدارنګه په نړیوال سیاست کې مهم رول ولوباوه، د پاکستان له چین او شوروي سره اړیکې پیاوړي کول. مګر د هغه سیاست د هیواد په دننه کې متضاد نظرونه را پیدا کړل، او په ۱۹۷۷ کال کې د جنرال ضیا الحق د کودتا په نتیجه کې لرې شو.
د کودتا وروسته، بوتو نیول شو او اعدام ته محکوم شو. د هغه اعدام په ۱۹۷۹ کال کې پراخ احتجاجونه او په پاکستان کې سیاسي ناپایداري ته لاره هواره کړه. مګر د زولفقار علي بوتو میراث لا هم د پاکستان په سیاست کې اغیزه لرونکې ده، او د هغه ګوند د هیواد په کې د تر ټولو اغیزمنو ګوندونو څخه دی.
عبد الستار اېدي د اېدي بنسټ جوړونکی دی، چې په پاکستان کې د خیریه موسسو له لویو موسسو څخه يوه ده. اېدي په ۱۹۲۸ کال کې په سنډ کې زېږېدلی و، او له ابتداییو کلونو څخه یې د اړتیا لرونکو خلکو ته پاملرنه کړې. په ۱۹۵۱ کال کې، هغه د بې وزلو لپاره خپله لومړۍ کلینیک پرانستې، او وروسته یې یوه سازمان تاسیس کړ چې روغتیایي خدمات، د طبیعی آفتونو پرمهال مرسته او حتی د کډوالو لپاره مرسته وړاندې کوله. اېدي د پاکستان له لویو بشردوستانو څخه ګڼل کیږي او په هیواد کې د خیر ښیګڼې سمبول دی.
اېدي د خپلې ساده کیدو او ځان وژنې لپاره مشهور و، چې ټول زندگی یې د اړتیا لرونکو خلکو سره د مرستې لپاره وقف کړل. د هغه بنسټ وړیا روغتیایي خدمات وړاندې کړ، یتیمانو لپاره سرپرستي کورونه اداره کړل، د کډوالو او د طبیعی آفتونو له امله زیانمنو کسانو لپاره پناه ځایونه وړاندې کړل. په ۱۹۸۰مو کلونو کې، هغه له خپلو خیریه او ټولنیزو پروګرامونو له امله په نړیواله کچه مشهور شو.
اېدي په ۲۰۱۶ کال کې مړ شو، چې د خیر ښیګڼې په تاریخ کې یې پراخ اثر پرېښود. د هغه نوم د شفقت او ځان قربانۍ سمبول شو، او د هغه بنسټ لا هم په پاکستان کې کار کوي او миллиونو خلکو ته مرسته وړاندې کوي.
عایشه بي بي د پاکستان یوه له مشهور ښځو څخه ده چې تاریخ یې د ښځو د حقوقو او په اسلامي نړۍ کې د آزادۍ لپاره د مبارزې سمبول ګرځیدلی. هغه د بدعت په تورونو سره مبارزه کولو له امله شهرت پیدا کړ، چې د پاکستان په بشري حقونو کې مسلو ته د نړیوالې ټولنې پام راوړو.
عایشه په ۲۰۰۹ کال کې د خپلې قبیلې سره د شخړې وروسته د بدعت تورنې شوه. دا پېښه د هیواد په دننه او بهر کې پراخې مظاهرې او نیوکې را څرګندې کړې. په پای کې، په ۲۰۱۸ کال کې د هغې د اعدام حکم د محکمې لخوا لغوه شو، چې د ښځو د حقوقو او د فکر د آزادۍ په مبارزه کې یوه مهمه بریا ګڼل شوې.
د عایشه بي بي داستان د پاکستان په عدالت او بشري حقونو کې د مهمې اهمیت علامت څرګندوي او د اسلامي نړۍ کې د ښځو لپاره د انصاف او برابری په مبارزه کې سمبول ګرځیدلی.
یاد شوي شخصیتونه یوازې د څو استثنایی شخصیتونو مثالونه دی، چې د دوی کړنې او پریکړې د پاکستان د پراختیا ټاکلو لپاره کاریدلي او د نړیوال سیاست او کلتور باندې تاثیر وکړ. د هر یو له دغو شخصیتونو سره د هیواد په تاریخ کې ځانګړی کردار شتون لري، او د هغوی میراث لا هم د پاکستان د نسلونو لپاره اغیزې لري. د پاکستان تاریخ له داسې روښانه شخصیتونو خالي ندی چې د پیښو د پیښو روند بدل کړی.