تاریخی انcyclopedia
د پاکستان په تاریخ کې استعماري دوره د ۱۹ پیړۍ له پیل نه تر ۱۹۴۷ کال پورې د خپلواکۍ تر لاسه کولو پورې پوره کیږي. دا دوره د پام وړ بدلونونو، په ځانګړې توګه په سیاسي، ټولنیزې او اقتصادي برخو کې، وخت ګرځېدلې ده. په دې مقاله کې، موږ د پاکستان د استعماري دورې پر کلیدي پیښو او عواملو باندې غور کوو، کوم چې پر دې دوره اغیزه کړې، او د دې هېواد لپاره یې پایلې.
د ۱۷ پیړۍ له پیل سره، د برتانوي ختیځ هند کمپنۍ د هند او نږدې سیمو سره سوداګریزې اړیکې ټینګول پیل کړې. مګر د ۱۸ پیړۍ نه وروسته، کمپنۍ د خپلې سیمې پراختیا پیل کړه، چې دا د برتانوي کنټرول تاسیس ته لاره هواره کړه د هند د فرعي قاره تر یوه طبیعي سیمې پورې.
د ۱۸۵۷ کال په جریان کې د دهلي سلطانیت د فتح کولو وروسته، برتانوي سیمه د هغو سیمو کنټرول لاسته راوړ چې وروسته د اوسنۍ پاکستان برخه شوه. تر دې وخت پورې، د برتانوي حکومت جوړښت پیل شو، او محلي حکمرانانو خپل ځواک له لاسه ورکړ.
برتانوي اداره یوه نوې سیاسي سیستم معرفي کړ، چې مرکزي اداره او محلي حکومت یې شامل و. نوې قوانینې او مقررات رامنځته شول، چې د خلکو ژوند تنظیموله. برتانويانو هڅه وکړه چې د محلي نخبګانو له لارې د سیمې اداره وکړي، چې دا اکثر د خلکو تر منځ د شخړو او ناخوښیو لامل ګرځیدل.
یو مهم پیښه د ۱۹۳۶ کال په جریان کې د سینډ ولایت تاسیس و، کله چې برتانوي چارواکو هند څو ولایتونو ته تقسیم کړ تر څو د مدیریت لپاره مؤثره وي. دا پرېکړه د محلي خلکانو ترمنځ د ملي ځان پوهیدنې د جوړیدو سبب شوه، چې بالاخره د خپلواکۍ لپاره مبارزې ته لار هواره کړه.
د برتانويانو اقتصادي سیاست د سیمې منابعو استغلال ته معطوف و، په بریتانیا کې د علاقې د پاره. کرنه، د ټکستایل صنعت او نور سکتورونه د استعماري سیاست له امله بدلونونو ته مخه وکړه.
برتانوي امپراطوري نوي مالیاتي سیستمونه او د صادراتو خراجات ورګډ کړل، چې دا د محلي خلکو پر مالیاتي بار ډېر زیات وکړ. په پایله کې، محلي بزګرانو له مالي ستونزو سره مخ شول، چې دا ناخوښي او احتجاجونه را منځته کړل.
خو استعماري دوره هم د ځینو سکتورونو کې د اقتصادي ودې وخت شو، په ځانګړي توګه د ټکستایل صنعت کې. پاکستان د تودو تولید لپاره مهم مرکز شو، چې دا د برتانوي پانګوالو پام ځانته راواړاوه.
استعماري دوره د سیمې کلتوري او تعلیمي پرمختګ باندې خورا اغیزمنه وه. برتانويانو یو تعلیمي سیستم معرفي کړ چې د لویدیځو اصولو پر بنسټ و، چې دې د ښوونځیو او پوهنتونونو جوړولو لامل شو. په دې وخت کې د پنجاب پوهنتون په لاهور کې (د ۱۸۸۲ کال) تاسیس شو.
د برتانويانو او محلي خلکو ترمنځ کلتوري تعامل هم یو ځانګړی ترکیبي سبک جوړولو ته زمینه برابره کړه، چې د هندي او لویدیځي کلتور عناصرو په ګډوډ کې موخه इनګرو. هنر، ادبیات او موسیقي د نوې کلتوري اغیزو تر اثر لاندې پرمختګ وکړ.
د ۲۰ پیړۍ له پیل څخه، په هند کې ملي حرکتونه جوړیدل، چې هدف یې د استعماري تسلط څخه ازادي ترلاسه کول و. یو مهم پړاو د ۱۸۸۵ کال په جریان کې د هندي ملي کانګرس تاسیس و، چې د هنديانو د حقونو لپاره د مبارزې یوه مهمه وسیله ګرځېدله.
ملي حرکتونه، لکه مسلم لیگ چې په ۱۹۰۶ کال کې تشکیل شو، د مسلمانانو د سیاسي حقونو او خپلواکۍ غوښتنه پیل کړه. مسلم لیگ په پایله کې د مسلمانانو لپاره د جلا دولت د جوړولو غوښتنه وکړه، چې دا د ۱۹۴۷ کال په جریان کې د پاکستان د تاسیس لامل شو.
دوهمه نړیواله جګړه د هند په وضعیت باندې خورا اغیزه وکړه. برتانوي حکومت، چې د ملاتړ ضرورت لري، هنديانو ته ځینې امتیازات وړاندې کړل تر څو د هغوی وفاداري وساتي. مګر ناخوښي مخ پر زیاتیدو روانه وه، او سیاسي حرکتونه خورا افراطی کول.
سپی کاري نه وروسته، چې په ۱۹۴۷ کال کې، پراخ بدلونونه رامنځته شول، کله چې برتانوي امپراطوري د قدرت انتقال پروسه پیل کړه. له اوږدو مذاکراتو او شخړو وروسته، پاکستان د ۱۹۴۷ کال د اګست ۱۴ نیټې په ورځ خپلواک دولت شو، او دا د استعماري تسلط خلاف مبارزې پای ته رسیدل.
د پاکستان استعماري دوره د پام وړ بدلونونو وخت و، چې د دې سیمې په ټولنیز، اقتصادي او سیاسي ژوند باندې اوږدمهاله اغیزه وکړه. دا دوره د هویت جوړولو او د خپلواکۍ لپاره مبارزې لپاره بنسټ جوړه کړه، چې بالآخره د پاکستان د یو مستقل دولت په توګه تاسیس لخوا پای ته ورسید.