د سویلي افریقا ټولنیزې اصلاحات

جنوبی افریقا جمهوری (جمهوری جنوبي افریقا) د ټولنیزو اصلاحاتو اوږد سفر تیری کړی دی، د اصولو نه تر نن ورځې پورې، چې هیواد لا هم د اجتماعي انصاف، برابری او د خپلو اتباعو د ژوند د کیفیت د ښه کولو سره مخ دی. د جنوبي افریقا ټولنیزې اصلاحات د مختلفو موضوعاتو پراخه برخه پوښي، چې پکې د تعلیم، روغتیا، اقلیتونو حقوق او د بې وزلۍ او نابرابری سره د مبارزې هڅې شاملې دي. دا مقاله د جنوبي افریقا د ټولنیزو اصلاحاتو کلیدي اړخونه او پر ټولنې یې اغیزې څیړي.

د اپارتید په دوره کې اصلاحات

د جنوبي افریقا ټولنیزې اصلاحات لومړی د اپارتید سیستم له لارې تعریف شوي، چې رسماً له ۱۹۴۸ څخه تر ۱۹۹۴ پورې شتون درلود. اپارتید د نژادي تفکیک یوه پالیسي وه، چې نه یوازې د تی黑 رنګ لروونکي اکثریت مدني حقوق محدود کړل، بلکې د دوی ټولنیزې وضعیت هم په جدي ډول خراب کړ. سفید اقلیت د ټولنیزې، اقتصادي او سیاسي ژوند عمده برخه کنټرولېده، چې تیواره افریقایان او نور نژادونه په ټولنیزه او اقتصادي نابرابري کې پاتې شول.

د اپارتید له پیلېدو راهیسې، د جنوبي افریقا ټولنیزې اصلاحات، چې د "نژادي تقسیم" او "جلا کولو" په موخه ترسره شوې، د تی黑 افریقیانو د ځپلو او جلا کولو هدف درلود. دا په دې روښانه شوه چې تی黑 اوسیدونکي د ټاکنو په ترسره کولو کې حق نه لرل، په لرې څنډو کې اوسیدل، او د دوی تعلیم، روغتیا او کارګر حقوق خورا سخت محدود شوي وو.

په ۱۹۵۳ کال کې د تعلیم د تقسیم قانون تصویب شو، چې د تی黑 خلکو لپاره جلا ښوونځي معرفي کړل، چې د اکثریت خلکو لپاره د معیاري تعلیم ته لاسرسی خورا محدود کړ. داسې محدودیتونه هم د روغتیا په اړه عملي شول، چې د تی黑 خلکو لپاره یې د روغتیایي خدماتو ته ډیر لږ لاسرسی درلود، همدارنګه د هستوګنې جوړولو په اړه چې د تی黑 خلکو اړتیاوې نه راسپړل شوې.

د ۱۹۹۴ کال وروسته اصلاحات: د هغو دیموکراتیک بدلونونو پیل

د اپارتید رژيم د پای ته رسېدو وروسته په ۱۹۹۴ کال کې او د نیلسن ماندلا د هیواد لومړي تی黑 ولسمشر په توګه ټاکل کېدو، جنوبي افریقا د ټولنیزو اصلاحاتو یوې نوې دور ته داخل شول. په ۱۹۹۶ کال کې د نوې اساسي قانون تصویب د ټولو اتباعو د ټولنیزو حقونو د ښه کولو او د اپارتید پیوندونو له منځه وړلو لپاره لومړنی ګام و.

د جنوبي افریقا اساسي قانون ټولو اتباعو ته د قانون په وړاندې برابري او د بشري حقونو ساتنه تضمینوي، پشمول د تعلیم حق، روغتیا، هستوګنې او د ټولنیزو خدمتونو ته لاسرسی. پدې کې د اقلیتونو حقوقو ته ځانګړی پام شوی او هغو کسانو ته د ټولنیزې انصاف تامینولو لپاره ځانګړي ګامونه اخیستل شوي چې د اپارتید په دور کې ظلم شوي وو. همدارنګه د تاریخي نابرابری د جبران او د سرچینو د بیا وېش لپاره میکانیزمونو د ایجاد لپاره هڅې ترسره شوې.

یو له لویو ټولنیزو اصلاحاتو څخه د "تی黑 اقتصادي ځواک" (Black Economic Empowerment, BEE) پروګرام معرفي کول وو، چې د تی黑 خلکو اقتصادي وضعیت د ښه کولو په موخه ترسره شو. دا پروګرام د تی黑 خلکو لپاره د دندو په جوړولو، د دوی د رهبري مقامونو ته د ترفیع ورکولو او د تی黑 اتباعو څخه کمو او منځنیو شرکتونو ته د ملاتړ وړاندې کولو شامل و.

تعلیم او روغتیا

د جنوبي افریقا د ټولنیزو اصلاحاتو یوه لومړنۍ برخه د تعلیم ته د لاسرسي ښه کول و. د اپارتید په دوران کې د تی黑 خلکو لپاره تعلیم محدود و، چې د تیblack خلکو ترمنځ د خبرو سطحي کمزوری ته ورسید. په ۱۹۹۴ کې دولت د بیلابیلو نژادي او قبایلي ډلو ترمنځ د تعلیمي فرق د له منځه وړلو لپاره بیلابیلو تدابیرو ته لاره هواره کړه. د ټولو ماشومانو لپاره، پرته له دې چې د دوی نسلي توب او اجتماعي حالت څه وي، د وړیا او لازمي ابتدایی تعلیم معرفي کول یوه مهمه ګام و.

خو د دې هڅو سره سره، د تعلیم د کیفیت او د بې وزله خلکو لپاره د تعلیمي موسسو ته د لاسرسي ستونزې لا هم موجودې دي، په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو کې. په اوس وخت کې، د جنوبي افریقا حکومت د تعلیمي سیستم د ښه کولو لپاره اصلاحات ترسره کوي، چې په کې د ښوونکو معیاري کچې لوړی، د تدریسي پروګرامونو عصري کول او د تعلیمي انډول پراخه کول شامل دي.

لکه څنګه چې روغتیا ته، د اپارتید په دوران کې طبی خدمات په عمده توګه د سپین سپي لپاره موجود وو، په داسې حال کې چې تیblack خلک د طبي موسسو کمښت او د طبي مرستې کیفیت څخه رنځیدل. د ۱۹۹۴ کال وروسته حکومت د روغتیایي سیستم د ښه کولو لپاره ډیرې پاملرنې وکړې، چې په کې د ټولو اتباعو لپاره د طبی خدماتو د لاسرسي پراخول او په بې وزله سیمو کې نوې کلینیکونه او روغتونونه جوړول شامل وو. په هر حال، د ډاکټرانو، سرچینو او طبي تجهیزاتو کمښت په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو کې لا هم یوه مهمه ستونزه ده.

د بې وزلۍ او نابرابری سره مبارزه

د جنوبي افریقا لپاره یوه له سترزو چیلنجونو څخه د بې وزلۍ او نابرابری سره مبارزه کولو دی، چې د اپارتید پواسطه د پای ته رسولو وروسته لا هم پیل ته راغلي مشکلات دي. د حکومت د هڅو سره سره، د نفوس یوه مهمه برخه اوس هم د سختې بې وزلۍ تر لاندې ژوند کوي، په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو او د زویون په منځ کې. قومي توپیرونه او ټولنیز طبقات لا هم د ټولنیزو نابرابریو په منځ کې لوی رول لري.

د بې وزلۍ او نابرابری سره د مبارزې لپاره په هیواد کې مختلف ټولنیز پروګرامونه معرفي شوي، لکه د بې وزلو لپاره ټولنیز مرستې، د بیکارانو ملاتړ، د هستوګنې شرایطو ښه کول او د نوو دندو جوړول. د "ټولنیزې مرستې" پروګرام (Social Grants)، چې د کم عاید لرونکو کورنیو ته مالي مرسته وړاندې کوي، د جنوبي افریقا د ټولنیز سیاست کې مهم رول لري.

بهرحال، هیواد لا هم په دې برخو کې له چیلنجونو سره مخ دی. د بیروزګارۍ لوړه کچه، په ځانګړې توګه د ځوانانو په منځ کې، د جنوبي افریقا حکومت لپاره یوه جدي ستونزه پاتې شوې. په اوس وخت کې حکومت د نوو دندو جوړولو او نابرابریو د پریکولو په اړه پالیسیو سره د دې ستونزې حل غواړي، مګر دا پروسه یې ورو روانه ده او له ګڼو ستونزو سره مخ دی.

د ښځو او ځوانانو ګډون په ټولنیز پرمختګ کې

د اپارتید د پای ته رسېدو وروسته په جنوبي افریقا کې د ښځو او ځوانانو د حقوقو په اړه زیات پام شوی. په تیرو چندو لسیزو کې د ښځو ټولنیز، اقتصادي او سیاسي وضع کې مهم پرمختګ شوی. ښځو د لاقت په ټاکنو او سیاسي پرېکړو کې مساوي حقوق ترلاسه کړي، او د کار شرایطو په ښه کولو کې هم د ښځو د حقونو د خوندیتوب لپاره هم کار شوی دی.

تدبیرونه یوه مهمه برخه جوړوي او د ښځو او ماشومانو پر وړاندې د تشدد سره د مبارزې لپاره غښتلی اقدامات شوي، چې دا د جنوبي افریقا د ټولنیز سیاست مرکزي موضوع ګرځیدلې ده. په دولتي کچه د ښځو او ماشومانو د تشدد په وړاندې د ساتنې لپاره قوانین جوړ شوي، او د قربانیانو لپاره بیلابیلي ملاتړ خدمات رامنځته شوی.

سربیره پردې، د ټولنیزو اصلاحاتو هم ځوانانو ته ځانګړې پاملرنه کوي، په ځانګړې توګه د تعلیم او دندو جوړولو په برخه کې. د ځوانانو د مسلکي وړتیا لوړولو پروګرامونه د هغوی د ټولنې او د کار په بازار کې د مدغم کیدو لپاره مهم رول لري.

پایله

د جنوبي افریقا ټولنیزې اصلاحات په ۱۹۹۴ کال کې د یوه عدالت او برابری ټولنې د جوړولو لپاره مهم قدم دی. سره له دې چې بریالیتوبونه لکه د تعلیم او روغتیا ته د لاسرسي ښه کولو په برخو کې شته، د بې وزلۍ او نابرابری سره مبارزه لا هم پاتې ده. جنوبي افریقا ته لا هم د ګڼو مشکلاتو حل کولو اړتیا شته، چې د ټولنیزو نابرابریو، د دندو جوړولو او د ټولو اتباعو لپاره د ژوند د شرایطو ښه کولو له پلوه راښکاره کیږي. مګر هغه هڅې چې د ټولنیزې حالت د ښه کولو لپاره ایښودل شوي، د یوه عدالت او شامل ټولنې لپاره د لاسته راوړنو تصدیق کوي.