تاریخی انcyclopedia
جواہر لال نہرو (1889–1964) د هند یو مهم سیاسي شخصیت و، چې د آزاد هند لومړی وزیر او د هند دولت یو له اصلي معمارانو څخه و. د هغه ژوند او فعالیتونه د هېواد د سیاسي او ټولنیز جوړښت پر ژوره اغېزه لري.
نہرو د 1889 کال د نومبر په 14 مه په الہ آباد کې د یوه شتمن وکیل په کورنۍ کې زیږیدلی و. د هغه مور، کما نہرو، کورنۍ ښځه وه، او پلار یې، موتی لال نہرو، د سیاسي ژوند کې فعال و. په 15 کلنۍ کې، هغه برتانیا ته لاړ، چیرې چې د هاروو ښوونځي کې زده کړه وکړه، او وروسته یې د کیمbridge پوهنتون په ساینس کې درجه ترلاسه کړه.
نہرو 1912 کال کې هند ته راستون شو او ژر یې د هند د ملي حرکت فعال ګډونوال شو. هغه د مهاتما ګاندۍ له نېږدې همکارانو څخه و او په هندۍ ملي کانګرس کې مهمې دندې یې درلودې. نہرو د بشپړې آزاد حکومت او ټولنیزو اصلاحاتو غوښتونکی و.
په 1920 کلونو کې، نہرو د برتانوي استعماري حکومت خلاف د عدم تشدد مقاومت حرکت کې فعال و. هغه څو ځله نیول شوی، مګر خپل مبارزې ته دوام ورکړ، د خپلو ویناوالو وړتیاوو په کارولو سره خلکو ته الهام ورکول. د هغه کتابونه او مقالې، لکه "چیرته چې آزادي پیل کیږي"، د ځوانانو او پوهانو ترمنځ مشهور شوې.
د 1947 کال په بهیر کې د هند د آزادیدو وروسته، نہرو د هیواد لومړی وزیر شو. د هغه حکومت له لویو ننګونو سره مخ شو: د هیواد ویش، د میلیونونو خلکو کډوالۍ او د نوو ادارو جوړولو اړتیا. نہرو د سیکولر او دموکراتیک دولت په جوړولو کې کار وکړ، د صنعت جوړونې او ټولنیز عدالت په برخه کې اقدامات ترسره کړل.
نہرو د "پلان شوې اقتصاد" تګلاره درلوده، چې د سوشیالیستي اصولو پراساس وه. هغه د لویو دولتي предприятияو په تاسیس کې هڅه وکړه او بنسټونه جوړ کړل. مګر د هغه لارښود د خصوصي سکټر او زراعت اقتصاد د ناکافي ملاتړ لپاره هم نیوکې شوې.
نہرو د هند د بهرنیو سیاست په جوړولو کې هم مهمه ونډه درلوده. هغه د ناپییلې اوسط وروسته د حکومت د بنسټ ایښودونکو څخه و، چې د نوي آزاد شویو هیوادونو لپاره یو خپلواکه سیاست جوړولو هڅه وکړه. نہرو د سولې په همغږۍ او ملتونو ترمنځ همکارۍ نظریو ملاتړ وکړ.
بدبخته، د هغه بهرني سیاست کوښښونه تل بریالي نه ول. په 1962 کال کې، هند د چین سره پحدې شخړې ته ورننوت، چې د نہرو او د هغه حکومت اعتبار ته زیان واړوه. دا پیښه ډېرو خلکو ته د هغه د بهرني سیاست او امنیت په اړه بیا فکر کولو ته اړ باسي.
جواہر لال نہرو یوازې یو سیاستمدار نه و، بلکې د یوه روښانه شخصیت لرونکی انسان هم و. د هغه ادبیاتو، هنر او فلسفې سره مینه هغه یوه ځانګړې رهبر جوړ کړې وه. نہرو همېشه د خپلو فکرونو او احساساتو په اړه لیکلې، لکه د "غریب نیواس" او "ديوانې ته لیکنې"، چې د هند ادبیاتو کلاسیکې دکتورانې شول.
هغه همدارنګه د ساینس او ټیکنالوژي په اړه فعال ملاتړ درلود، په دې پوهیدل چې دا د هېواد لپاره څومره مهم دي. د هغه کوښښونو د هند د تخنیکي انستیتیوت او نورو علمي ادارو په جوړولو کې مرسته وکړه، چې لاهم د هند پرمختیا کې مهمه ونډه لري.
جواہر لال نہرو په تاریخ کې د هند لپاره یوه نامیالی اثار پرېښوده. د هغه نظریې د سیکولرزم، دموکراسي او سوشیالیزم په اړه نوې نسلونه هڅوي. سره له دې چې ځینې تېروتنې او ناکامۍ لري، د هغه میراث د تاریخ پروسو او د هند د اوسني سیاسي واقعیتونو پوهیدو لپاره مهم پاتې کیږي.
نہرو د 1964 کال د مۍ په 27 مه وفات شو، مګر د هند په سیاست او ټولنه باندې یې اثر لاهم حس کیږي. هغه د آزادۍ او اصلاحاتو د مبارزې سمبول پاتې دی، چې د مدرن هند دولت بنسټ یې جوړ کړی دی.