تاریخی انcyclopedia
د مجارستان تاریخ له ژور لرغون زمانه پیل کیږي. د جدید دولت په ساحه کې لومړني آباديان لا د پخواني دور په تیرو وختونو کې موجود ول. د 2000 کال نه پخوا، دلته قبیلې ژوند کاوه چې کرنه او مالداری یې کوله.
په دېرش شمسی پیړۍ کې د مجارستان په ساحه کې کلتیک قبیلې میشته شوې. په دې وخت کې سیمه د رومانی امپراطورۍ برخه شوه، چې د سوداګرۍ او فرهنګ ودې ته لاسونه ونیول. مګر د رومانی امپراطورۍ د 5مې پیړۍ د ړنګېدو سره، د مجارستان ځمکې د مختلفو قومونو له بریدونو سره مخ شوې.
معاصر مجاران، یا مادیاران، په 9مې پیړۍ کې منځنۍ اروپا ته کډه کول پیل کړل. هغوی یوه کوچیدونکې قوم وه چې د اورال سیمو نه راغلي ول. په 895 کال کې، مادیاران د آرباد په مشري کې کارپات تر سره کړی او نوې سیمې وپلټلې.
د 9مې پیړۍ په پای کې، مادیاران د پانونیا زیاتره برخه کنټرول کړه او خپله لومړۍ دولت کې بنسټ کېښود. په 1000 کال کې، د مجارستان شاه István I د پاچا په توګه تاج پر سر وکړ، او مجارستان یوه سلطنت شوه.
په منځنیو پیړیو کې، مجارستان د رواج او شتمنۍ یوه دوره تجربه کړه. شاه István I مسحیت معرفي کړ، چې د دولت د پیاوړتیا او د اروپايي فرهنګي او سیاسي ژوند سره د ادغام سبب وګرځید. د هغه حکومت د مجارستاني دولت جوړونې پیل په توګه ګڼل کیږي.
مګر په 13مې پیړۍ کې، مجارستان له بهرنیو تهدیدونو سره مخ شو، په ځانګړي توګه د منګولانو سره، چې په 1241 کال کې ډیر ښارونه ویجاړ کړل. بیا هم، هیواد بیرته رغیدلی او د 14مې-15مې پیړیو په جریان کې د انژویز د ټکور لاندې پرمختګ ته ادامه ورکړه.
په 16مې-17مې پیړۍ کې مجارستان د عثماني امپراطورۍ او هابسبورګانو ترمنځ د جګړې میدان شو. په 1526 کال کې، مجاري ځواکونو په موهاج کې د یوې تباه کونکي ماتې سره مخ شول، او د هیواد ډېره برخه د عثمانانو تر کنټرول لاندې راغله.
عثماني واکمني د 150 کلونو نه زیات دوام ولاره، او دې دورې په مجارستان کې د فرهنګ او ټولنې په اړه مهم اثرات لرل. مګر د 17مې پیړۍ په پای کې مجاران د عثمانانو خلاف پاڅونونه پیل کړل، او په 1686 کال کې بډا آزاد شو.
د عثمانانو نه د آزادۍ وروسته مجارستان د هابسبورګانو تر کنټرول لاندې شو. د 18مې پیړۍ په موده کې، مجارستان د اوتریش سلطنت یو برخه په توګه پرمختللی، او په دې وخت کې ملي غورځنگونه پیدا شول چې د خپلواکۍ لپاره هڅې درلودې.
په 1848 کال کې، د مجارستان کې انقلابي تحریک پيل شو، مګر دا د اوتریشي او روسي ځواکونو لخوا ځواب شوه. بیا هم، په 1867 کال کې مجارستان د اوتریشي-مجارستاني امپراطورۍ د برابر غړي په توګه مقام ترلاسه کړ.
د 20مې پیړۍ په پیل کې، مجارستان له جدې سیاسي او ټولنیزو بدلونونو سره مخ شو. لومړۍ نړیواله جګړه د هیواد لپاره یوه ناورین وه - د 1920 کال د تریانون د تفاهم لخوا مجارستان مهمې سیمې له لاسه وتلې.
د جګړې وروسته په هیواد کې اقتصادي ستونزې او سیاسي بې ثباتي رامنځته شوې، چې د یوه استبدادي رژیم د رامنځته کیدو لامل شول. دویمه نړیواله جګړه هم کړاوونه راوستل، او مجارستان د نازل المان په کنټرول کې راغی. د جګړې وروسته هیواد د شوروي اتحاد لخوا آزاد شو.
د 1989 کال د کمونسټ رژیم د وروستۍ راتګ وروسته مجارستان د دموکراسي او بازار اقتصاد ته لاړ. په 2004 کال کې هیواد د اروپایي اتحادیې برخه شو، چې د پرمختګ لپاره نوې امکانات پرانستلې.
نن ورځ مجارستان د اروپايي صحنې یو مهم لوبغاړی دی، د شتمن فرهنګی میراث ساتنه کوي او د نړیوالې ټولنې سره ادغام په لور ګامونه پورته کوي. مګر، لکه څنګه چې ګڼ شمیر هیوادونه، مجارستان له ننګونو سره مخ دی، لکه کډوالۍ، اقتصادي ستونزې، او سیاسي اختلافي دواړه.