Tarih Ansiklopedisi
Azerbaycan'ın tarihindeki modern dönem, 1991 yılında bağımsızlığını kazanmasından günümüze kadar olan zamanı kapsar. Bu dönem, ülke ve halkı üzerinde etkili olan önemli siyasi, ekonomik ve sosyal değişimlerle karakterizedir. Bu zaman diliminde, siyasi reformlar, ekonomik büyüme, uluslararası ilişkiler ve kültürel gelişim önemli boyutlar haline gelmiştir.
Azerbaycan, 30 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan etti, ancak hemen ardından ülke ciddi zorluklarla karşılaştı. İç çatışmalar, ekonomik kriz ve Ermenistan ile Dağlık Karabağ yüzünden savaş, insani bir felakete ve büyük sayıda mülteciye neden oldu. Çatışma, 1988'de Ermeni tarafının Dağlık Karabağ'ın Ermenistan'a katılmasını talep etmesiyle başlamıştır. 1994 yılında bir ateşkes imzalanmış, ancak çatışmanın kesin çözümü hala bulunamamıştır.
1993 yılında, siyasi kaos ortamında Haydar Aliyev iktidara geldi. Prezident oldu ve istikrar politikası uygulamaya başladı. Aliyev, özellikle petrol endüstrisine yabancı yatırım çekmek için ekonomik reformlar başlattı. Onun liderliğinde uluslararası petrol şirketleriyle bir yüzyılın sözleşmesi imzalandı, bu da Azerbaycan ekonomisi için yeni ufuklar açtı.
Haydar Aliyev ayrıca siyasi istikrarın güçlenmesine katkı sağladı, ancak onun yönetimi otoriter eğilimlerle de karakterize edildi. Siyasi muhalefetin bastırılması ve medya üzerindeki kontrol onun rejiminin belirgin özellikleri haline geldi. Ancak onun döneminde ülkenin ekonomisi gelişmeye başladı ve halkın yaşam standartları yavaş yavaş iyileşmeye başladı.
2000'li yılların başından itibaren Azerbaycan gerçek bir petrol patlaması yaşadı. Ülke, uluslararası enerji pazarında önemli bir oyuncu haline geldi. Petrol üretimi arttı ve Bakü, Avrupa'ya petrol ve gaz taşımacılığının ana merkezlerinden biri oldu. Bakü-Tiflis-Ceyhan gibi petrol boru hatlarının inşaatı, Azerbaycan'ın ekonomik bağımsızlığının ve dünya pazarına entegrasyonunun sembolü haline geldi.
Petrol sektörü, bütçenin ana gelir kaynağı haline geldi ve bu durum, altyapı, eğitim ve sağlık alanlarına yatırım yapılmasını teşvik etti. Ancak bu petrol gelirlerine bağımlılık, 2008 dünya ekonomik krizinde petrol fiyatlarının keskin bir şekilde düşmesiyle ekonominin kırılganlığını da ortaya koydu.
Haydar Aliyev'in 2003 yılında vefatından sonra, iktidara oğlu İlham Aliyev geldi. İlham, babasının politikalarını sürdürdü, ancak onun yönetimi de siyasi baskılar ve muhalefetin bastırılmasıyla birlikte oldu. 2005 yılında ülkede yapılan seçimler, uluslararası gözlemciler tarafından hileli ve şeffaflık eksikliği ile karakterize edildi.
Eleştirilere rağmen, İlham Aliyev iktidarı elinde tutmayı başardı ve ekonomik reformlar yaparak sosyal programları genişletti. Altyapıya yapılan yatırımlar, halkın yaşam koşullarının iyileşmesine katkı sağladı. Ancak işsizlik ve yoksulluk gibi sosyal sorunlar hala geçerliliğini korumaktadır.
Azerbaycan, Avrupa ve ABD için önemli bir enerji ortağı olmayı hedefleyerek uluslararası ilişkilerini aktif bir şekilde geliştiriyor. Birleşmiş Milletler ve AGİT gibi uluslararası kuruluşlara katılım ve NATO ile iş birliği, ülkenin dış politikasının önemli boyutları haline geldi. Azerbaycan ayrıca, ekonomi, kültür ve güvenlik alanlarında çeşitli devletlerle iş birliği anlaşmaları imzaladı.
Aynı zamanda, Ermenistan ile olan çatışma, Azerbaycan için devam eden ana zorluk olmaya devam etmektedir. 2016 yılında Dağlık Karabağ'da yaşanan çatışmalar, bölgede durumun hala gerilimli olduğunu gösterdi. Azerbaycan, sorunu barışçıl yollarla çözmeye çalışıyor, ancak tarihi önyargılar ve toprak talepleri arasında barışı sağlamak zor.
Azerbaycan'ın modern dönemi, kültürel kimliğin yeniden doğuşu ile de karakterize edilmektedir. Hükümet, kültürel mirası koruma, sanat ve eğitimi geliştirme girişimlerini desteklemektedir. 2012 yılında Bakü'de gerçekleştirilen Eurovision uluslararası yarışması önemli bir olay oldu ve bu, Azerbaycan'ı dünya arenasında tanıttı.
Son yıllarda Azerbaycan kültürü ve sanatına olan ilginin artması, güçlenen milliyetçilik ve ulusal kimliği koruma arzusu ile ilişkilidir. Ülkede birçok kültürel etkinlik, sergi ve festival düzenlenmekte, bu da diğer halklarla kültürel bağların güçlenmesine katkı sağlamaktadır.
Azerbaycan'ın modern dönemi, önemli değişimler ve zorluklar ile dolu bir dönemdir. Siyasi istikrarsızlıktan ekonomik büyümeye, toprak bütünlüğü mücadelesinden kültürel yeniden doğuşa kadar her bir unsur, ülkenin modern görünümünü şekillendiriyor. Zorluklara rağmen Azerbaycan, uluslararası arenada başarılı ve müreffeh bir devlet olma hedefiyle ilerlemeye devam etmektedir.