Tarih Ansiklopedisi
Portekiz'in eski tarihi, tarih öncesi dönemlerden başlayarak M.Ö. 1. yüzyılda Roma işgaline kadar uzanan bir dönemi kapsamaktadır. Avrupa'nın ucunda yer alan bu topraklar, birçok kültürel ve medeniyet değişikliğine tanıklık etti ve bu da onu erken toplulukları incelemek için benzersiz bir yer haline getirdi. Modern Portekiz topraklarında ortaya çıkan ilk yerleşimler, ülkenin kültürel mirasının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Portekiz topraklarında arkeologlar, paleolitik döneme tarihlenen insan faaliyetlerine dair izler bulmuşlardır. Bu eski insanlar, avlanma ve toplayıcılıkla uğraştıklarını gösteren aletler ve kaya resimleri bırakmışlardır. Mezolitik ve neolitik döneme geçişle birlikte bölgede önemli değişiklikler yaşanmıştır. İnsanlar yerleşik hayata geçerek tarım ve hayvancılıkla uğraşmaya başlamış ve ilk toplulukların gelişimi için bir temel oluşturmuşlardır.
Portekiz'in neolitik kültürü, menhirler ve dolmenler gibi birçok anıt bırakmıştır. Bu anıtlar hem kültürel hem de cenaze amaçları için kullanılarak, cenaze ve atalara tapınma ile ilgili karmaşık ritüelleri göstermektedir. En bilinen megalitik anıt, M.Ö. yaklaşık 5000 yılına tarihlenen Almendres Cromlech kompleksiidir.
M.Ö. 1. binyılda Kelt kabileleri Portekiz topraklarına girmeye başlamış ve beraberlerinde yeni teknolojiler ile kültürel pratikler getirmişlerdir. Keltler, farklı bölgelerde yerleşerek, ülkedeki gelişimde önemli rol oynayan Lüzitanlar gibi kabileler oluşturmuşlardır. Tarım ve askeri alandaki becerileri ile tanınmışlardır.
Aynı zamanda, Portekiz, sahil boyunca ticaret kolonileri kuran Fenike tüccarlarının dikkatini çekmiştir. Fenikeliler, cam ve tekstil gibi yeni ürünler getirerek bölgedeki ticaretin gelişimine katkıda bulunmuşlardır. Yerel kabilelerle irtibat kurarak kültürel alışverişin ve ticaretin gelişmesine yardımcı olmuşlardır.
M.Ö. 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu, İber Yarımadası, modern Portekiz toprakları dahil olmak üzere, işgaline başlamıştır. Romalılar, başında lider Varyfey'in bulunduğu Lüzitanlar gibi yerel kabilelerin kararlı direnişiyle karşılaşmışlardır; bu kabileler Romalılara karşı uzun ve zorlu bir savaş yürütmüşlerdir. Ancak M.Ö. 19 yılına gelindiğinde Roma lejyonları bölgeyi nihayetinde fethetmiştir.
Roma egemenliği, Portekiz'in gelişimi üzerinde önemli bir etki yapmıştır. Bu dönemde yollar, su kemerleri, tiyatrolar ve diğer altyapı projeleri inşa edilmiş, ekonomik ve kültürel refahı artırmıştır. Évora (Emerita Augusta) kenti önemli idari merkezlerden biri haline gelirken, Sevilla ve Lizbon da önemli ticaret limanları olarak gelişmiştir.
Romalılar, yalnızca mimari başarılar değil, aynı zamanda Portekizce'nin temelini oluşturan Latinceyi de beraberlerinde getirmişlerdir. Roma hukuku, bölgede hukuki sistem ve kültürel normlar üzerinde derin bir etki bırakmıştır. Ancak Roma egemenliğine rağmen, yerel gelenekler ve adetler devam etmiş, bu da benzersiz bir kültürel kimliğin oluşmasına katkıda bulunmuştur.
M.S. 3. yüzyıla gelindiğinde Roma İmparatorluğu zayıflamaya başlamış ve Portekiz, vizigotlar ve suevler gibi barbar kabilelerin istilasına maruz kalmıştır. Vezigotlar, Roma'nın zayıflığından yararlanarak İber Yarımadası'nın büyük bir kısmını, modern Portekiz toprakları dahil olmak üzere, kontrol altına almışlardır. Bu dönem, yerel kabilelerin yeni vizigot yapısına entegre olduğu bir siyasi ve sosyal değişimle karakterize edilmiştir.
Vezigotlar, Hristiyanlık da dahil olmak üzere bölgeye yeni kültürel etkiler getirmişlerdir; bu din, yavaş yavaş bölgedeki egemen din haline gelmeye başlamıştır. M.S. 5. yüzyıla gelindiğinde, Hristiyanlık yerel nüfus arasında yayılmaya başlamış ve Portekiz'in dini manzarasını değiştirmiştir. Manastırlar ve kiliseler, antik bilgileri koruyarak eğitim ve kültür merkezleri haline gelmiştir.
Portekiz'deki eski zamanlar, modern Portekiz devletinin şekillenmesinde temel oluşturan birçok kültürel ve tarihi değişimi kapsamaktadır. Tarih öncesi topluluklardan Roma işgali ve vizigot etkisine kadar, bu dönem önemli dönüşümlerle doluydu. Bu tarihi olaylar, Portekiz halkının kültürüne, diline ve kimliğine uzun vadeli etkiler yapmış, böylece Eski Portekiz, Avrupa tarihinin önemli bir parçası haline gelmiştir.