Tarih Ansiklopedisi
Osmanlı İmparatorluğu'nun varlık dönemi, yaklaşık XIV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar, Ukrayna tarihini önemli ölçüde etkilemiştir. Bu dönemde, modern devletin toprakları Osmanlı İmparatorluğu da dahil olmak üzere çeşitli dış güçlerin etkisi altındaydı; Osmanlı İmparatorluğu kuzeyde topraklarını genişletmeye çalışıyordu. Osmanlı egemenliği, güney ve doğu Ukrayna'nın önemli kısımlarını, Kırım'ı ve Dnepr ile Batı Bug'a komşu bölgeleri kapsıyordu. Bu dönem karmaşık siyasi, ekonomik ve sosyal değişimlerle doluydu.
XIV. yüzyılın başlarıyla beraber Osmanlı İmparatorluğu, kuzeydeki topraklarını genişletmek amacıyla Avrupa'ya aktif seferlere başladı. Bu bağlamda, Büyük Rusya ve Litvanya Prensliği gibi yerel prensliklerle ve topraklarla etkileşim önemli bir rol oynamaktaydı. 1475 yılında Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Hanlığı'nı fethederek Osmanlı sultanına vassal hale getirdi ve bu durum Ukrayna toprakları üzerinde yeni etkiler sağladı.
Bu fetih sonucunda, güney Ukrayna toprakları Osmanlı İmparatorluğu kontrolüne geçti ve bu durum, ekonomik ve sosyal yapılarını önemli ölçüde değiştirdi. Kırım Hanlığı, önemli bir ticaret ve kültür merkezi haline geldi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bütün Ukrayna üzerindeki etkisinin bir kaynağı oldu. Osmanlı yönetimi, yerel nüfusun yaşamının çeşitli yönlerini, din, kültür ve ekonomik ilişkileri de kapsayacak şekilde etkiledi.
Osmanlı egemenliği, yeni ekonomik bağlantıların doğmasına neden oldu. Ekonominin ana sektörleri tarım ve ticaret haline geldi. Osmanlı yönetimi altındaki kırsal nüfus, vergi yükleriyle sıklıkla karşılaşıyordu ki bu da hoşnutsuzluk ve protestolara yol açıyordu. Ancak, buna rağmen bu dönem, özellikle Kırım aracılığıyla ticaretin gelişmesine katkı sağladı; Kırım, Doğu ve Batı arasında önemli bir ulaşım arterine dönüştü.
Kırım'daki ticaret yolları, Ukrayna'yı Osmanlı İmparatorluğu'na ve ayrıca İtalya ve Polonya gibi Avrupa ülkelerine bağlıyordu. Bu durum yerel üretim ve zanaatların gelişmesini sağlarken, esas servet Osmanlı güçlerinin ve yerel aristokrasinin elinde toplanmıştı. Çoğu köylü yoksulluk içinde kaldı ve bu durum sosyal gerilime yol açtı.
Bu dönemde Ukrayna kültürü, Osmanlı medeniyetinin etkisi altında da önemli değişiklikler geçirdi. Osmanlı İmparatorluğu'nun varlığı, İslam kültürünün ve dininin yayılmasına katkıda bulundu ve bu durum yerel nüfus üzerinde etkili oldu. Osmanlı mimarları ve sanatçıları, mimari ve sanat alanında önemli izler bıraktılar, Osmanlı edebiyatı ise yerel gelenekler üzerinde etki yarattı.
İslam'ın egemen olmasına rağmen, Hristiyanlık, Ukraynalıların yaşamında önemli bir rol oynamaya devam etti. Ortodoks Kilisesi, ulusal kimliğin korunmasını sağlayarak başlıca manevi merkez oldu. Bu dönemde, Müslümanlar ile Hristiyan toplulukları arasında etkileşim meydana geldi ve bu durum bu topraklardaki kültürel yaşamın çeşitliliğini yansıtıyordu.
Osmanlı egemenliği dönemindeki Ukrayna topraklarındaki siyasi durum oldukça karmaşıktı. Osmanlı ve Kırım egemenliğine karşı birçok isyan bu süreçte meydana geldi. Özellikle, giderek daha etkili hale gelen kozak isyanları dikkate değerdir. Serbest insanlar ve askerlerden oluşan kozaksal topluluklar, haklarını ve çıkarlarını korumak için örgütlenmeye başladılar ve kendilerine özgü ordular oluşturuyorlar.
Kozak hareketi, bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin sembolü haline geldi. Osmanlılar ve Polonya soylularına karşı haklarını savunmaya çalıştılar ve bu da, XVII. yüzyıl ortalarında Bohdan Khmelnytsky'nin önderliğindeki isyan dahil olmak üzere bir dizi isyanla sonuçlandı. Bu isyan, Khmelnytsky'ler olarak bilinen süreç, Ukrayna halkının bağımsızlık mücadelesinde zorlu bir dönemi temsil ediyor ve Ukrayna tarihinin yeni bir çağını başlatmıştır.
XIX. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Osmanlı İmparatorluğu zayıflamaya başladı ve bu, Ukrayna nüfusuna yeni fırsatlar sundu. Kırım Savaşı (1853-1856), Kırım Yarımadası üzerindeki Osmanlı gücünün zayıflamasına yol açtı; Kırım imparatorluğun kontrolünde kalmaya devam etse de, bu olay değişimin sembolü haline geldi. Savaştan sonra bölgede önemli siyasi ve sosyal değişimler yaşandı ve bu durum Ukrayna ulusal bilincinin güçlenmesine katkıda bulundu.
XX. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana gelen süreçler, Ukrayna topraklarında ulusal kurtuluş hareketinin canlanmasına yol açtı. I. Dünya Savaşı sonrasında imparatorluğun çöküşü ve yeni devlet oluşumlarının yaratılması ile Ukrayna, uluslararası arenada tekrar kendini göstermeyi başardı.
Osmanlı İmparatorluğu dönemi, Ukrayna'nın kimlik gelişimi ve ulusal bilincinin oluşumunda önemli bir aşama olmuştur. Osmanlı kültürünün etkisi, siyasi mücadeleler ve ekonomik değişimler, yeni sosyal ve kültürel gerçeklerin şekillenmesinin temellerini oluşturdu. Bu dönem, Ukrayna tarihine derin izler bıraktı ve modern ulusal hareketlerin, bağımsızlık arayışlarının ortaya çıkmasına katkı sağladı; bu süreç, Ukrayna devletinin gelecekteki gelişiminde kendini gösterdi.