دانشنامه تاریخی
اصلاحات اجتماعی مونته‌نگرو جنبه مهمی از توسعه تاریخی و سیاسی آن به ویژه پس از به دست آوردن استقلال و انتقال به مدیریت دموکراتیک را تشکیل می‌دهد. از زمان تشکیل دولت مدرن در سال 2006، مونته‌نگرو به طور فعال در تلاش است تا بهبود وضعیت اجتماعی جمعیت خود، تأمین عدالت اجتماعی و حقوق شهروندان را تضمین کند. اصلاحات اجتماعی طیف وسیعی از مسائل را در بر می‌گیرد، از آموزش و بهداشت تا سیستم بازنشستگی و حفاظت از حقوق اقلیت‌ها. این اصلاحات بخشی از تلاش‌های مونته‌نگرو برای ادغام در اتحادیه اروپا و بهبود وضعیت اجتماعی درون کشور بوده است.
قبل از به دست آوردن استقلال در سال 2006، مونته‌نگرو در ترکیب‌های سیاسی مختلفی مانند پادشاهی یوگسلاوی، جمهوری فدراتیو سوسیالیستی یوگسلاوی و اتحادیه دولت‌گرا صربستان و مونته‌نگرو قرار داشت. در هر یک از این مراحل، سیاست اجتماعی کشور دستخوش تغییرات مختلفی شده است، اما مهم‌ترین دوره، دوره حکومت سوسیالیستی در چارچوب یوگسلاوی بود.
در یوگسلاوی سوسیالیستی، مونته‌نگرو بخشی از فدراسیون بود، جایی که برنامه‌هایی برای بهبود زندگی کارگران و کشاورزان، افزایش سطح آموزش و بهداشت انجام می‌شد. سیستم آموزش و بهداشت رایگان به بهبود قابل توجه شرایط اجتماعی جمعیت کمک کرد. با این حال، مدل سوسیالیستی همچنین به مشکلات اقتصادی قابل توجهی منجر شد، مانند کمبود کالاها و منابع دولتی که مشکلاتی برای حوزه اجتماعی ایجاد می‌کرد.
پس از اعلام استقلال، مونته‌نگرو به توسعه برنامه‌های اجتماعی خود پرداخت و به بهترین شیوه‌های کشورهای اتحادیه اروپا توجه کرد. هدف اصلی دولت جدید، مدرنیزه کردن ساختارهای دولتی و اجتماعی و ایجاد شرایط مناسب برای عملکرد مؤثر سیاست‌های اجتماعی در شرایط اقتصاد بازار بود. مهم‌ترین تغییرات مرتبط با گذر از مدل سوسیالیستی که در آن دولت نقشی غالب داشت، به اصول لیبرال و بازار محور بود.
یکی از اولین اصلاحات، ایجاد سیستم حفاظت اجتماعی متمرکز بر کمک به آسیب‌پذیرترین لایه‌های جمعیت بود. تغییرات قابل توجهی در سیستم بازنشستگی، خدمات پزشکی و کمک‌های اجتماعی صورت گرفت که کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشید. مونته‌نگرو همچنین به طور فعال در تلاش برای بهبود شرایط مسکن با حمایت از برنامه‌ها برای خانواده‌های دارای چند فرزند و شهروندان کم‌درآمد بود.
یکی از جهت‌های اولویت‌دار اصلاحات اجتماعی مونته‌نگرو، توسعه آموزش بود. پس از به دست آوردن استقلال، کشور هدفش مدرنیزه کردن نظام مدرسه و دانشگاهی بود که شامل به‌روزرسانی برنامه‌های درسی، بهبود مهارت‌های معلمان و بهبود زیرساخت‌های مؤسسات آموزشی بود. یکی از گام‌های مهم، معرفی آموزش متوسطه اجباری بود که دسترسی به مؤسسات آموزشی را برای همه کودکان در کشور تضمین کرد.
در آموزش عالی نیز تغییرات قابل توجهی صورت گرفت. در سال‌های 2000، مونته‌نگرو شروع به اصلاح دانشگاه‌های خود کرد و استانداردهای جدید آموزش را مطابق با الزامات اتحادیه اروپا معرفی کرد. این امر باعث بهبود کیفیت آموزش و ایجاد شرایط برای همکاری نزدیک‌تر با مؤسسات آموزشی اروپایی شد. بسیاری از دانشگاه‌های کشور طبق سیستم بولونیا فعالیت کردند که به ادغام مونته‌نگرو در جامعه آموزشی بین‌المللی کمک کرد.
سیستم بهداشت مونته‌نگرو، همانند آموزش، پس از سال 2006 دستخوش تغییرات قابل توجهی شد. اصلاحات بهداشت به هدف افزایش دسترسی به خدمات پزشکی، بهبود کیفیت درمان و مدرنیزه کردن زیرساخت‌ها بود. توجه ویژه‌ای به نواحی روستایی، جایی که دسترسی به خدمات پزشکی محدود بود، معطوف شد.
یکی از مهم‌ترین گام‌ها، معرفی بیمه درمانی برای تمام جمعیت بود که امکانات وسیعی برای دریافت خدمات پزشکی رایگان فراهم کرد. یکی از عناصر مهم این اصلاحات نیز بهبود زیرساخت‌های بیمارستان‌ها، نوسازی تجهیزات و جذب متخصصان با کیفیت بالا بود. در سال‌های اخیر، مونته‌نگرو به طور فعال با اتحادیه اروپا در زمینه بهداشت همکاری کرده است که به معرفی تعدادی از استانداردها و فناوری‌های جدید در سیستم بهداشت کمک کرده است.
حفاظت اجتماعی در مونته‌نگرو نیز از زمان به دست آوردن استقلال دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. یکی از جهت‌های اولویت‌دار ایجاد سیستمی مؤثر برای کمک‌های اجتماعی و اعانه‌ها برای افراد دارای محدودیت‌های جسمی، خانواده‌های دارای چند فرزند و شهروندان کم‌درآمد بود. اشکال جدیدی از کمک‌های اجتماعی، از جمله حمایت از بیکاران، بازنشستگان و افراد در شرایط دشوار زندگی معرفی شد.
اصلاح قانون‌گذاری کار همچنین به بخشی مهم از سیاست اجتماعی مونته‌نگرو تبدیل شد. یکی از هدف‌های کلیدی، ایجاد شرایطی برای بهبود محل‌های کار و افزایش حفاظت اجتماعی کارگران بود. در سال‌های اخیر، توجه زیادی به حفاظت از حقوق زنان در محیط کار، بهبود شرایط کار و مبارزه با بیکاری معطوف شده است. علاوه بر این، تلاش‌های قابل توجهی برای مبارزه با اشتغال غیررسمی و بهبود شرایط برای کسب‌وکارهای کوچک صورت گرفته است.
سیستم بازنشستگی مونته‌نگرو نیز در سال‌های اخیر تغییرات جدی را تجربه کرده است. در پی جمعیت سالمند و مشکلات اقتصادی همراه با انتقال به اقتصاد بازار، ضرورت اصلاح سیستم بازنشستگی برای تضمین ثبات در بلندمدت احساس شد. در سال 2008، اصلاحات جدید بازنشستگی تصویب شد که شامل پیاده‌سازی سیستم بازنشستگی دو مرحله‌ای بود: بازنشستگی دولتی بر اساس مبالغ الزامی و بازنشستگی‌های پس‌انداز خصوصی.
علاوه بر این، اصلاحات سیستم بازنشستگی مونته‌نگرو به افزایش سن بازنشستگی و تشویق افراد به داشتن سابقه کاری طولانی‌تر معطوف است. تمامی این اقدامات باعث افزایش پایداری سیستم بازنشستگی شده است، اما همچنان با مشکلاتی ناشی از سالمند شدن جمعیت و کمبود منابع در بودجه دولتی روبرو است.
اصلاحات اجتماعی مونته‌نگرو به عنوان یک گام مهم در بهبود زندگی شهروندان و تطبیق کشور با استانداردهای مدرن اروپایی محسوب می‌شود. از زمان به دست آوردن استقلال، مونته‌نگرو به‌طور موفقیت‌آمیز اصلاحات را در زمینه‌های مختلف سیاست اجتماعی، از جمله بهداشت، آموزش، حفاظت اجتماعی و قانون‌گذاری کار اجرا کرده است. با این حال، با وجود موفقیت‌ها، کشور همچنان با چالش‌های مختلفی همچون ناپایداری اقتصادی، مشکلات جمعیتی و نیاز به تطبیق با شرایط اجتماعی در حال تغییر در اروپا روبرو است. در آینده، اصلاحات اجتماعی مونته‌نگرو ادامه خواهد یافت و به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و تقویت ثبات اجتماعی در کشور تمرکز خواهد داشت.