دانشنامه تاریخی
قرون وسطی در مونته‌نگرو یک دوره گسترده را در بر می‌گیرد که از سقوط امپراتوری روم غربی در قرن پنجم آغاز می‌شود و با فتح عثمانی در قرن پانزدهم پایان می‌یابد. این دوره با تغییرات سیاسی و فرهنگی مشخصی همراه بود که به شکل‌گیری هویت مونته‌نگرویی کمک کرد. در این مقاله، ما به بررسی رویدادها و عواملی خواهیم پرداخت که بر توسعه مونته‌نگرو در قرون وسطی تأثیر گذاشتند.
در قرن‌های ششم و هفتم، پس از فروپاشی امپراتوری روم، قبایل اسلاوی در منطقه مونته‌نگرو شروع به شکل‌گیری کردند. این قبایل، مانند مونته‌نگروها و صرب‌ها، شروع به تصاحب اراضی کردند که قبلاً توسط ایلیری ها و رومی‌ها سکونت داشته است. تا پایان قرن هفتم، نخستین فرمانروایی اسلاوی — کرواسی — شکل گرفت و مونته‌نگرو بخشی از ساختارهای سیاسی بزرگتر شد.
در قرن‌های نهم و دهم، فرمانروایی‌های زتا و پروولیا در منطقه مونته‌نگرو شکل گرفتند. زتا، که در سواحل دریای آدریاتیک قرار داشت، به یک مرکز تجاری و فرهنگی مهم تبدیل شد. این فرمانروایی‌ها برای کسب خودمختاری و استقلال از همسایگان قدرتمندتری مانند بیزانس و صربستان مبارزه کردند.
امپراتوری بیزانس در تاریخ مونته‌نگرو نقش مهمی داشت و طی قرون نهم تا یازدهم کنترل بر مناطق مختلفی را برقرار کرد. بیزانسی‌ها به گسترش مسیحیت کمک کردند و تا قرن دهم اکثریت جمعیت مونته‌نگرو به ارتدوکس تبدیل شدند. این رویداد به عنوان یک عامل مهم در شکل‌دهی به هویت فرهنگی مونته‌نگروها محسوب می‌شود.
در قرن دوازدهم، با تقویت پادشاهی صربستان، مونته‌نگرو تحت نفوذ آن واقع شده است. فرمانروا صربی استیفان نمانیا در سال ۱۱۸۶ به عنوان پادشاه اعلام شد و حکومت او به یکپارچگی سرزمین‌های صربی از جمله مونته‌نگرو کمک کرد. با این حال، княزی‌هایی مانند بالسا و زوانچاری همچنان برای خودمختاری و نفوذ در منطقه مبارزه کردند.
در قرن چهاردهم، نژاد بالسا موقعیت خود را در مونته‌نگرو تحکیم کرد. در سال ۱۳۵۶، княز بالسا III زتا را به عنوان یک دولت مستقل اعلام کرد، که به رشد نفوذ آن در سواحل آدریاتیک کمک کرد. در این زمان، مونته‌نگرو به یک مرکز تجاری مهم تبدیل شد، که به توسعه اقتصاد و فرهنگ کمک کرد.
فرمانروایی زتا با چالش‌هایی از سوی امپراتوری عثمانی مواجه شد، که شروع به گسترش مرزهای خود بر بالکان کرد. در سال ۱۴۲۱، زتا توسط ونیزی‌ها تصرف شد، و این رویداد تأثیر قابل توجهی بر سرنوشت منطقه داشت. حکومت ونیزی با خود فرهنگ و معماری اروپایی را به ارمغان آورد، اما همچنین منجر به درگیری‌های اجتماعی و سیاسی با ساکنان محلی شد.
امپراتوری عثمانی در پایان قرن چهاردهم گسترش خود را بر بالکان آغاز کرد و تا پایان قرن پانزدهم، مونته‌نگرو تحت تهدید فتح قرار گرفت. در سال ۱۴۹۶، امپراتوری عثمانی بخش قابل توجهی از مونته‌نگرو را تسخیر کرد، که منجر به تغییر در چشم‌انداز سیاسی منطقه شد. با این حال، княزی‌هایی مانند ایوان چرنویه همچنان به مبارزه برای خودمختاری و مقاومت در برابر سلطه عثمانی ادامه دادند.
در این دوره، مهاجرت جمعیت نیز آغاز شد، بسیاری از مونته‌نگروها به دنبال پناه در کوه‌ها و مناطق دورافتاده بودند. جوامع محلی سازماندهی مقاومت را آغاز کردند و به‌زودی واحدهای نظامی مونته‌نگرو شکل گرفتند، که به مبارزه علیه سلطه عثمانی ادامه دادند.
قرون وسطی دوره‌ای مهم برای توسعه فرهنگی مونته‌نگرو بود. مسیحیت تأثیر زیادی بر هنر، معماری و ادبیات منطقه داشت. در این زمان، کلیساها و صومعه‌ها ساخته شدند، مانند صومعه اوستروگ و صومعه ستینج، که به مراکز زندگی روحانی مونته‌نگروها تبدیل شدند.
ادبیات نیز توسعه یافت و در قرن‌های سیزدهم و چهاردهم نخستین آثار مکتوب به زبان صربی ظاهر شد، مانند "نماز برای صلح" و "سرودهای جنگجویان شجاع". این آثار بازتاب‌دهنده‌ی مبارزه مونته‌نگروها برای آزادی و هویت فرهنگی آن‌ها بود.
قرون وسطی در مونته‌نگرو دوره‌ای بود از تغییرات و چالش‌های قابل توجه. مبارزه سیاسی برای استقلال، تأثیر نیروهای خارجی و دست آوردهای فرهنگی هویت مونته‌نگرو را شکل داد، که همچنان بخشی مهم از تاریخ ملی باقی می‌ماند. این دوره پایه‌های توسعه آینده مونته‌نگرو به عنوان یک دولت مستقل و مرکز فرهنگی در بالکان را بنا نهاد.