دانشنامه تاریخی
اردن، که در تقاطع مسیرهای تجاری و مرزهای فرهنگی قرار دارد، در عصر رومی و بیزانسی به منطقه‌ای مهم تبدیل شد. در این زمان، این سرزمین تغییرات قابل توجهی را در حوزه‌های سیاسی و فرهنگی تجربه کرد. این تغییرات تاثیر عمیقی بر زندگی مردم محلی، معماری و اقتصاد گذاشت و میراث منحصر به فردی را که تا به امروز حفظ شده، شکل داد.
در سال ۶۳ قبل از میلاد، ژنرال رومی پومپی، اردن را به امپراتوری روم ملحق کرد که آغازگر مرحله جدیدی در تاریخ این منطقه بود. پس از آن، اردن بخشی از استان یهودیه شد و سپس به استان جدید عربی اضافه گردید. تحت حکومت رومی، اردن دوره‌ای از شکوفایی نسبی را تجربه کرد که به‌دلیل توسعه تجارت و ساخت و ساز بود.
شهر پتر، که به مرکز تجاری مهمی تبدیل شده بود، به خاطر معماری منحصر به فرد و سیستم تأمین آب خود شناخته می‌شد. رومیان جاده‌ها را گسترش و تقویت کردند و مناطق مختلف را به هم متصل کردند که باعث توسعه اقتصادی و افزایش تجارت با کشورهای همسایه شد.
اقتصاد اردن در دوره رومی بر کشاورزی، دامپروری و تجارت استوار بود. این منطقه به خاطر تاکستان‌ها، باغ‌های زیتون و کشت‌های غلات معروف بود. مردم محلی شراب و روغن زیتون تولید می‌کردند که سپس به دیگر مناطق امپراتوری روم صادر می‌شد.
تجارت به لطف موقعیت جغرافیایی اردن به‌طور فعال توسعه یافت. این منطقه به هاب مهمی در مسیرهای تجاری که شرق و غرب را به هم وصل می‌کرد، تبدیل شد. تعداد زیادی کاروان اردن را رد می‌کردند و ادویه، ابریشم و سایر کالاها را حمل می‌کردند که باعث افزایش ثروت حاکمان محلی و شهروندان شد.
در دوره رومی، اردن به محلی برای ادغام فرهنگ‌های مختلف تبدیل شد. مردم محلی فرهنگ، معماری و زبان رومی را پذیرفتند، اما در عین حال سنت‌ها و آداب و رسوم خود را حفظ کردند. رومیان تعداد زیادی شهر بنا کردند که یکی از معروف‌ترین آنها جرشا (امروزه جرش) بود که به یکی از شناخته‌شده‌ترین شهرهای رومی در منطقه تبدیل شد. معابد، تئاترها و بازارهای آن به‌همراه خود باقی مانده و از مهم‌ترین آثار باستانی هستند.
دین نقشی مهم در زندگی مردم اردن ایفا می‌کرد. اقوام محلی به پرستش خدایان سنتی خود ادامه می‌دادند، در حالی که مسیحیت از قرن اول میلادی در حال گسترش بود. در نتیجه، در اردن تعداد زیادی جامعه مسیحی به وجود آمد که کلیساها و بناهای مذهبی را به یادگار گذاشتند.
با تقسیم امپراتوری روم در اواخر قرن چهارم، اردن به امپراتوری روم شرقی ملحق شد که به‌نام امپراتوری بیزانس شناخته می‌شود. این دوره به دوره اوج مسیحیت در منطقه تبدیل شد. حکومت بیزانسی به‌طور فعال از ساخت کلیساها و صومعه‌ها حمایت کرده و این امر به گسترش فرهنگ مسیحی کمک کرد.
ظهور گرایش‌های دینی جدید، مانند ارتدکس، همچنین تأثیر قابل توجهی بر زندگی مردم محلی گذاشت. فرهنگ بیزانسی سبک‌های معماری و هنری جدیدی را به منطقه آورد که در ساخت کلیساهای عظیم و موزاییک‌های باشکوه، که تا به امروز باقی مانده‌اند، منعکس شده است.
عصر بیزانسی آثار بارزی را در معماری اردن به یادگار گذاشت. در این زمان، کلیساهای عظیمی مانند کلیسای سنت جورج در مادبا به‌دلیل موزاییک‌هایش که به‌عنوان یکی از بهترین نمونه‌های هنر بیزانسی شناخته می‌شوند، ساخته شدند. موزاییک‌ها صحنه‌هایی از کتاب مقدس و زندگی روزمره را به تصویر کشیده‌اند و هنوز هم گردشگران را از سراسر جهان جذب می‌کنند.
علاوه بر این، معماران بیزانسی از تکنیک‌های ساخت‌وساز جدیدی استفاده کردند که امکان ایجاد بناهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر را فراهم کرد. کلیساها و صومعه‌هایی که در این زمان ساخته شدند، به مراکز مهمی نه تنها از نظر مذهبی، بلکه از لحاظ فرهنگی نیز تبدیل شدند.
با وجود شکوفایی، اردن همچنین با چالش‌های مختلفی روبرو بود. امپراتوری بیزانس با درگیری‌های داخلی و همچنین درگیری با کشورهای همسایه مواجه شد. روابط پرتنش با فارسی‌ها و قبایل عرب به درگیری‌های نظامی منجر شد که در نهایت بر ثبات منطقه تأثیر گذاشت.
در قرن هفتم، فتوحات عربی به اردن رسید و این امر به حکمرانی بیزانسی پایان داد. با این حال، میراث عصر رومی و بیزانسی در معماری، دین و فرهنگ باقی ماند و به طور مداوم بر اردن معاصر تأثیر می‌گذارد.
امروزه اردن یک مرکز فرهنگی و تاریخی مهم است. تعداد زیادی از یافته‌های باستان‌شناسی، از جمله ویرانه‌های رومی و بیزانسی، گردشگران و دانشمندان را از سرتاسر جهان جذب می‌کند. شهرهایی چون جرش، پتر و مادبا گواهی بر میراث فرهنگی غنی این منطقه هستند.
اردن مدرن به حفظ و توسعه میراث تاریخی خود می‌کوشد که آن را به مکانی مهم برای مطالعه تاریخ خاورمیانه تبدیل کرده است. عصرهای بیزانسی و رومی بر فرهنگ و جامعه تأثیر عمیقی گذاشته‌اند و تاثیر آنها هنوز در زندگی مردم معاصر احساس می‌شود.
تاریخ اردن در عصر رومی و بیزانسی داستان شکوفایی، تبادل فرهنگی و روابط پیچیده است. این دوره‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری هویت منحصر به فرد این منطقه ایفا کردند و میراث آنها همچنان الهام‌بخش و جذاب تاریخ‌نگاران و گردشگران است. بررسی این دوره به درک بهتر نه تنها اردن، بلکه فرایندهای وسیع‌تر در حال وقوع در خاورمیانه کمک می‌کند.