دانشنامه تاریخی
فتح عربی اردن در قرن هفتم یک رویداد مهم در تاریخ این منطقه بود که زمینه سیاسی و فرهنگی آن را تغییر داد. این فتح با گسترش اسلام مرتبط بود که تأثیر عمیقی بر جامعه، فرهنگ و زندگی مذهبی اردنی‌ها گذاشت. این روند نه تنها نقشه سیاسی را تغییر داد، بلکه جامعه جدید اسلامی را شکل داد که به توسعه تجارت، علم و هنر کمک کرد.
تا آغاز قرن هفتم، شبه‌جزیره عربستان در وضعیت ناپایداری سیاسی و اجتماعی قرار داشت. پس از مرگ پیامبر محمد در سال 632 میلادی، دوره خلفای راشدین آغاز شد که با گسترش سریع خلافت اسلامی مشخص می‌شد. قبایل عرب، که با آموزه‌های جدید متحد شده بودند، شروع به جنگ با کشورهای همسایه، از جمله امپراتوری بیزانس و امپراتوری پارس کردند.
اردن که در مرز امپراتوری بیزانس قرار داشت، منطقه‌ای استراتژیک و مهم بود که راه‌های تجاری کلیدی را کنترل می‌کرد. بیزانت‌ها که به خاطر درگیری‌های داخلی و تهدیدات خارجی ضعیف شده بودند، نمی‌توانستند به طور مؤثر از مرزهای خود دفاع کنند، که شرایط مساعدی را برای فتوحات عربی ایجاد کرد.
در سال 636 میلادی، در خلال نبرد یرموک، نیروهای عرب تحت فرمان خلیفه عمر اول بر نیروهای بیزانسی پیروزی قاطعی کسب کردند. این نبرد نقطه عطفی در تاریخ منطقه بود که مسیر را برای فتح عربی اردن گشود. بعد از یرموک، ارتش‌های عرب شروع به تصرف شهرهایی چون جرش و پترا کردند که مراکز مهم تجارت و فرهنگ بودند.
فتح عربی نسبتاً سریع رخ داد، زیرا ساکنان محلی که از حکومت بیزانس خسته شده بودند، اغلب عرب‌ها را با آغوش باز استقبال می‌کردند. بسیاری از اردنی‌ها اسلام را پذیرفتند که به ادغام فاتحان عرب در جامعه کمک کرد.
پس از فتح اردن، اسلام به دین اصلی در این منطقه تبدیل شد. حکومت عربی تنها تغییرات مذهبی را به ارمغان نیاورد، بلکه تغییرات فرهنگی نیز به همراه داشت. ساکنان محلی شروع به سازگاری با سنت‌ها و آداب اسلامی کردند که منجر به شکل‌گیری یک جامعه اسلامی جدید شد. فرهنگ اسلامی، شامل زبان عربی، معماری، هنر و علم، شروع به توسعه فعال کرد.
ساخت مساجد بخشی مهم از زندگی اجتماعی شد. یکی از نخستین مساجد در اردن، مسجد عمر در جرش بود که به نماد زمان جدید اسلامی تبدیل شد. این مسجد که در قرن هفتم ساخته شد، ویژگی‌های معماری خود را حفظ کرده و هنوز هم توجه گردشگران و پژوهشگران را جلب می‌کند.
زیر حکومت عرب، اردن بخشی از خلافت بود که به واحدهای اداری تقسیم می‌شد. حاکمان محلی که توسط خلیفه منصوب شده بودند، مناطق را اداره و نظم را برقرار می‌کردند. این سیستم حکومتی به ثبات و توسعه اقتصادی کمک کرد. ساکنان محلی که اسلام را پذیرفته بودند، فرصتی برای تصدی مقامات اداری داشتند که به ادغام آن‌ها در جامعه جدید کمک می‌کرد.
اداره عربی به توسعه زیرساخت‌ها، از جمله جاده‌ها، بازارها و واحه‌ها، کمک کرد که به رونق اقتصادی منطقه کمک کرد. تجارت بین اردن و کشورهای همسایه، مانند مصر و سوریه، به طور چشمگیری افزایش یافت.
فتح عربی اردن نه تنها ساختار سیاسی را تغییر داد، بلکه تأثیر عمیقی بر فرهنگ منطقه داشت. اسلام به توسعه علم، فلسفه و هنر کمک کرد. دانشمندان محلی شروع به مطالعه نجوم، ریاضیات و پزشکی کردند و سهم بزرگی در علم جهانی داشتند.
معماری این دوره نیز رونق قابل توجهی یافت. تکنیک‌های ساختمانی جدیدی ظهور کرد و مساجد و مدارس مذهبی به مراکز مهم نه تنها زندگی مذهبی بلکه آموزش تبدیل شدند. هنر موزاییک، خطاطی و بافندگی به سطوح بالایی رسید و ثروت و تنوع فرهنگ اسلامی را منعکس کرد.
اسلام به عنوان پایه‌ای برای یک جهان‌بینی جدید درآمد و ساکنان محلی به طور فعال در زندگی اجتماعی مشارکت کردند. شریعت، قانون اسلامی، بسیاری از جنبه‌های زندگی از جمله روابط خانوادگی، تجارت و پرونده‌های کیفری را تنظیم کرد. حاکمان محلی سعی کردند نظم را حفظ کرده و به اصول اسلام پایبند بمانند که به شکل‌گیری جامعه‌ای پایدار کمک کرد.
تا این زمان، در اردن جریانات مختلف اسلامی، از جمله سنی و شیعه، وجود داشت. این جریانات بر فرآیندهای سیاسی و اجتماعی منطقه تأثیر گذاشته و به توسعه زندگی فرهنگی غنی کمک کردند.
فتح عربی اردن میراث قابل توجهی از خود به جا گذاشته است که امروزه نیز احساس می‌شود. گسترش اسلام هویت این منطقه را شکل داد و زبان عربی به زبان اصلی ارتباط تبدیل شد. آثار معماری و سنت‌های فرهنگی که در این دوره ایجاد شد، همچنان توجه محققان و گردشگران را جلب می‌کند.
امروزه اردن یکی از کشورهای کلیدی اسلامی است که سنت‌ها و فرهنگ‌های خود را حفظ کرده است. ساکنان محلی به میراث خود افتخار می‌کنند که شامل تاریخ اسلامی و پیش از اسلامی منطقه است.
فتح عربی اردن و گسترش اسلام رویدادهای مهمی در تاریخ منطقه بودند. این دوره نه تنها نقشه سیاسی را تغییر داد، بلکه یک جامعه جدید مبتنی بر اصول اسلامی تشکیل داد. میراث این زمان همچنان بر جامعه معاصر تأثیرگذار است و سنت‌های فرهنگی و مذهبی را حفظ می‌کند که اردن را به کشوری منحصر به فرد در خاورمیانه تبدیل می‌کند.