دانشنامه تاریخی
کوبا یک کشور منحصر به فرد با میراث فرهنگی و زبانی غنی است. تاریخ، تأثیرات فرهنگی و شرایط اجتماعی-سیاسی آن منجر به شکل‌گیری واریانت خاصی از زبان اسپانیایی شده است که از دیگر کشورهای اسپانیایی زبان متمایز است. علاوه بر زبان اسپانیایی، در کوبا فرم‌های زبانی دیگری وجود دارد، از جمله گویش‌های آفروکوبایی و عناصر زبان کِرئول، که پالت زبانی کشور را حتی بیشتر متنوع می‌سازد.
زبان اسپانیایی زبان رسمی کوبا است و در زندگی روزمره، در آموزش، در محل کار و در رسانه‌ها استفاده می‌شود. با این حال، واریانت کوبایی زبان اسپانیایی ویژگی‌های خاص خود را دارد که آن را از دیگر لهجه‌های لاتین‌آمریکایی و اسپانیایی متمایز می‌سازد. در اسپانیایی کوبایی مجموعه‌ای از ویژگی‌های لکسیکی، فونتیکی و گرامری وجود دارد که تحت تأثیر فرهنگ‌های محلی و شرایط تاریخی شکل گرفته‌اند.
زبان اسپانیایی کوبایی با تلفظ خاصی مشخص می‌شود که در آن صداها می‌توانند به صورت حذف یا تغییر یافته باشند. به عنوان مثال، حرف «s» در انتهای کلمه غالباً حذف می‌شود و کلمه «los» ممکن است به صورت «lo» شنیده شود. این پدیده به عنوان «آسپیراسیون» شناخته می‌شود و باعث می‌شود گفتار کوبایی نرم‌تر و غیررسمی‌تر به نظر بیاید. همچنین تأثیر زبان‌های آفریقایی، به ویژه در لکسیک و تنش قابل توجه است.
در زبان اسپانیایی کوبایی می‌توان بسیاری از کلمات و عبارات منحصر به فردی را یافت که در دیگر کشورهای اسپانیایی زبان وجود ندارد. کوبایی‌ها اغلب از کلماتی مانند «guagua» (اتوبوس)، «asere» (دوست، برادر)، «camello» (اتوبوس شهری خاص) استفاده می‌کنند. بسیاری از این کلمات ریشه‌های آفریقایی یا کارائیبی دارند که نشان‌دهنده تأثیر گروه‌های قومی مختلف بر شکل‌گیری زبان است.
زبان عامیانه کوبایی نیز بسیار خاص است و به طور فعال در گفتار روزمره استفاده می‌شود. این امر شخصیت خلاق و شاداب کوبایی‌ها را منعکس می‌کند که دوست دارند با کلمات بازی کنند و از استعاره‌ها استفاده کنند. به عنوان مثال، عبارت «estar en la luna» به معنای «حواس پرت بودن» است و عبارت «tirar un cabo» به معنای «کمک به کسی» ترجمه می‌شود.
یکی از بارزترین ویژگی‌های زبان اسپانیایی کوبایی فونتیک است. همان‌طور که قبلاً ذکر شد، در کوبا اغلب صداهای بی‌صدا به ویژه در پایان کلمات حذف می‌شوند. این پدیده به‌ویژه برای ساکنان هاوانا و مناطق شرقی رایج است. به عنوان مثال، کلمه «pescado» (ماهی) ممکن است به صورت «pecao» تلفظ شود و «usted» (شما) به صورت «usté».
کوبایی‌ها همچنین تمایل دارند از سرعت گفتار سریع و فرم‌های کوتاه شده کلمات استفاده کنند. به عنوان مثال، کلمه «para» (برای) اغلب به «pa» کوتاه می‌شود و «usted» به «'tede». این باعث می‌شود گفتار کوبایی سریع و ریتمیک باشد که با سنت‌های موسیقی و رقص کشور مرتبط است.
میراث آفریقایی تأثیر قابل توجهی بر زبان و فرهنگ کوبا گذاشته است. بخش بزرگی از جمعیت آفروکوبایی از نسل بردگان آوردند که در دوران استعمار به جزیره آورده شده‌اند. این افراد زبان‌ها و سنت‌های فرهنگی خود را با خود آورده‌اند که بر زبان اسپانیایی در کوبا تأثیر گذاشته است.
تأثیر آفریقایی در واژگان، تن‌ها و برخی از ساختارهای گرامری نمایان است. برای مثال، بسیاری از کلمات مرتبط با موسیقی، رقص و مراسم مذهبی ریشه آفریقایی دارند. کلماتی مانند «bembe» (رقص آیینی)، «aché» (برکت) و «orisha» (خدا) نمونه‌هایی از تأثیر فرهنگ‌های آفریقایی بر زبان کوبایی هستند.
با اینکه زبان اسپانیایی زبان غالب در کوبا است، در جزیره زبان‌های دیگری نیز وجود دارند. به عنوان مثال، در مناطق شرقی کوبا می‌توان افرادی را دید که به زبان کِرئول هائیتی صحبت می‌کنند، که توسط مهاجران هائیتی به اینجا آورده شده است. زبان کِرئول از اساسی فرانسوی با عناصری از زبان‌های آفریقایی و اسپانیایی استفاده می‌کند.
زبان کِرئول در کوبا بیشتر در زندگی روزمره استفاده می‌شود و رسمی نیست. با این حال، حفظ و استفاده از آن برای هویت فرهنگی جوامع هائیتی در جزیره اهمیت زیادی دارد. این گویش‌ها تنوعی در تصویر زبانی کوبا ایجاد می‌کنند و جامعه چند فرهنگی آن را منعکس می‌سازند.
در کوبا توجه زیادی به سواد و آموزش داده می‌شود و زبان اسپانیایی نقش کلیدی در سیستم آموزشی ایفا می‌کند. پس از انقلاب 1959، دولت سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در آموزش کرد و سطح سواد جمعیت به تقریباً 100% رسید. زبان اسپانیایی در تمام مؤسسات آموزشی، از مدرسه ابتدایی تا دانشگاه‌ها استفاده می‌شود.
رسانه‌ها در کوبا نیز به زبان اسپانیایی فعالیت می‌کنند. با وجود دسترسی محدود به منابع اطلاعاتی بین‌المللی، روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون کوبایی همچنان منبع اصلی اخبار برای مردم هستند. زبانی که در رسانه‌ها استفاده می‌شود رسمی است و با زبان محاوره‌ای اسپانیایی کوبایی تفاوت دارد، اما همچنین ویژگی‌ها و محلی‌گرایی‌های خود را دارد.
زبان نقش مهمی در شکل‌گیری هویت فرهنگی کوبا ایفا می‌کند. کوبایی‌ها به لهجه منحصر به فرد خود افتخار می‌کنند و آن را بخشی از میراث ملی می‌دانند. زبان اسپانیایی در کوبا فقط وسیله‌ای برای برقراری ارتباط نیست، بلکه ابزاری برای ابراز فرهنگ، سنت‌ها و تاریخ مردم است.
در شرایط انزوا و تحریم‌ها، زبان به نماد مهمی از مقاومت و استقلال تبدیل شده است. کوبایی‌ها سنت‌های زبانی خود را حفظ و توسعه می‌دهند، با وجود فشار جهانی شدن و تأثیر سایر فرهنگ‌ها. این کمک می‌کند تا خاص بودن فرهنگ کوبایی و هویت ملی آن حفظ شود.
ویژگی‌های زبانی کوبا نتیجه توسعه تاریخی و فرهنگی طولانی هستند. زبان اسپانیایی کوبایی نمونه زنده‌ای از سنتز نفوذهای فرهنگی مختلف است، از گذشته استعماری اسپانیایی تا سنت‌های آفریقایی و شرایط اجتماعی معاصر. لهجه منحصر به فرد، زبان محاوره‌ای غنی و تأثیر زبان‌های دیگر یک محیط زبانی بی‌نظیر ایجاد می‌کند که تنوع و روح مردم کوبا را منعکس می‌سازد.