تاریخی انcyclopedia
د مالټا ازادۍ، چې د سپتمبر په ۱۵، ۱۹۶۴ کال کې اعلان شوه، د دې هیواد په تاریخ کې یوه مهمه پلمه شوه، چې د بریتانیا مستعمراتي حکومت پای ته ورسوي او د ځان حکومت کولو نوې دورې پیل وکړي. دا پروسه د ملي ځان پیژندنې، اقتصادي او ټولنیزو بدلونونو او نړیوال سیاست سره د اوږدې مبارزې پایله وه.
له ازادۍ ترلاسه کولو مخکې، مالټا د مختلفو قدرتونو په کنټرول کې وه، چې عربانو، د سخی سان جان شوالیه ګانو او په پای کې بریتانیا شامل دي. په ۱۸۱۴ کال کې، د پاریس د سولې تړون په شرطونو سره، مالټا د بریتانیا مستعمره شوه. په ۱۹مې پېړۍ او د ۲۰مې پېړۍ په پیل کې، په مالټا کې مختلف ټولنیز او اقتصادي بدلونونه رامنځته شول، چې د ازادۍ بنسټ جوړ کړ.
په ۲۰مې پېړۍ په پیل کې، مالټا کې د ملي احساساتو زیاتوالی لیدل کیده. د کارګر طبقې د مبارزې وده او د ژوند د شرایطو ښه کولو هڅې د مختلفو سیاسي ګوندونو د جوړیدو لامل شوې. د مالټا اقتصاد هم بدلون وموند، د جوړولو او خدمتونو په برخه کې د کار ځایونو شمیر زیات شو.
په ۱۹۴۷ کال کې نوې اساسي قانون ومنل شوه، چې مالټا ته یو ځانګړی اندازه ځان حکومت ورکوي. خو بشپړ آزاد شتون لا هم نه وو موندل. په ۱۹۵۵ کال کې د بشپړې ازادۍ لپاره یوه فعاله سیاسي مبارزه پیل شوه، چې د کارګر ګوند او ملي ګوند لخوا رهبري کیده.
کارګر ګوند، چې جورج بونیکي یې مشري کوله، او ملي ګوند، چې د ډومنیکو ساکو په مشرۍ کې و، د ازادۍ په مبارزه کې مهمه ونډه درلوده. د دوی پروگرامنۍ سندونه د ځان حکومت، د ژوند د شرایطو ښه کولو او د خلکو د ګټو د ساتنې غوښتنې درلودې.
په ۱۹۶۰مو کلونو کې، نړیوال وضعیت هم د مالټا د ازادۍ غوښتنې هڅونې ته وده ورکړه. د مستعمراتي دورې پای، چې د افریقې او آسیا په ډیرو هیوادونو کې شامل و، د اروپا کې ورته بدلونونو لپاره مناسب اقلیم رامنځته کړ. بریتانیا، چې د اصلاحاتو اړتیا پوهیده، د مالټا د راتلونکي حیثیت په اړه بحثونه پیل کړل.
په ۱۹۶۳ کال کې، د مالټا او بریتانیا ترمنځ رسمي خبرې پیل شوې. دغه خبرې د ازادۍ د ورکړې هوکړې ته وده ورکړه، چې په ۱۹۶۴ کال کې د ریفرنډم له لارې تایید شوه. د رای ورکوونکو څخه شاوخوا ۹۰٪ د ازادۍ ملاتړ وکړ.
د سپتمبر په ۱۵، ۱۹۶۴ کال، مالټا رسمي توګه خپل ازادي اعلان کړه. دا ورځ د ملي شناخت او د مالټایيانو لپاره د ویاړ سمبول شوه. د منل شوې اساسي قانون اساسي حقوق او آزادیان د اتباعو لپاره تضمین کړل، او د یوه ډیموکراتیک دولت د جوړیدو بنسټونه یې جوړ کړل.
د ازاد مالټا لومړی وزیردار جورج بونیکي شو، چې د کارګر ګوند حکومت رهبري کوله. د نوي حکومت مهمې دندې د اقتصاد وده، د تعلیم او روغتیا ښه والی او د مؤثره دولتي اداري جوړول وې.
د ازادۍ د ترلاسه کولو په لومړیو کلونو کې مالټا د یو شمیر ننګونو سره مخ شوه. یوه یې د نړیوالو بدلونونو په شرایطو کې اقتصادي ثبات ساتل وو. حکومت په فعاله توګه د پانګوونې جذبولو او د سیاحت سکتور د ودې په لاره کې کار کاوه.
د مالټا اقتصاد په چټکه توګه وده وکړه، په ځانګړي ډول د سیاحت په برخه کې، چې د عاید لپاره کلیدي سرچینه شوه. حکومت هم په زیربنا کې فعاله و، چې لارې، هوایی ډګرونه او هوټلونه شامل دي.
ازادي د مالټا په کې یوه اوږده پروسه د سیاسي ثبات پیل کړه. هیواد په خپله دیموکراتیک سیستم کې پرمختګ ته دوام ورکړ، او همدارنګه نړیوالې اړیکې جوړول پیل کړل.
کله چې مالټا ازاد شو، نو دا د نړیوالو سازمانونو سره د یوځای کیدو په هڅه کې و. هیواد په ۱۹۶۴ کال کې د ملګرو ملتونو غړی شو او د نورو هیوادونو سره د خپلو اړیکو په وده کې دوام ورکړ.
د مالټا ازادي ددې هیواد په تاریخ کې یوه مهمه مرحله ده او د ملي ځان پیژندنې د مبارزې سمبول دی. دا پروسه د دولت د نورو پرمختګونو، دیموکراسي د پیاوړي کولو او د اقتصادي ودې لپاره د شرایطو جوړولو بنسټ شوه. ازادي د مالټا څیره بدله کړه، ترڅو دا د نړیوالې سټېج یوه مهمه لوبغاړی او د مدیترانې د کلتور او سیاحت مرکز شي.