تاریخی انcyclopedia
د پورتګال معاصر تاریخ د نولسمي پېړۍ له پای څخه تر نن ورځې پورې د پېر دی. دا پېر د مهمو پیښو سره شامل دی، لکه د ملوکیت لغوه کول، د جمهوریت جوړول، په نړیوالو جګړو کې ګډون، د استبداد دوره، او بیا د جمهوریت ته راستنیدل او د اروپایي ټولنې سره مدغم کول. دې پېښو د هېواد په سیاسي، اقتصادي او ټولنیز ژوند کې پراخ تاثیر درلود.
د شلمې پېړۍ په پیل کې، پورتګال له سیاسي بې ثباتۍ او اقتصادي ستونزو سره مخ شو. ملوکیت، چې له دولسو پېړۍ راهیسې هېواد ته حکومت کوي، د فساد او ناغوښتنې له امله د انتقاد سره مخ شوه. د اکتوبر ۵، ۱۹۱۰، República انقلاب پېښه شوه چې په پایله کې ملوکیت سقوط شوه او لومړی پورتګالي جمهوریت اعلان شو. دا بدلون اسانه نه و او د سیاسي شخړو او تاوتریخوالی سره مل و.
لومړی جمهوریت بې ثباته و، او د لنډې مودې په ترڅ کې پورتګال د دولتي بدلونونو څخه تېر شو. د ۱۹۱۰ څخه تر ۱۹۲۶ پورې دا پېر د بحران، اقتصادي ستونزو او د اداري ناکامیو سره مشخص شوی، چې خلک یې ناراضه کړل. تر هغې پورې چې په ۱۹۲۶ کې د دولتچا د بدلون پېښه شوه، هېواد د انارشي په خنډ کې و.
د ۱۹۲۶ کال بدلون وروسته، په پورتګال کې د نظامي استبداد دوره رامېنځته شوه، چې په ۱۹۳۲ کال کې انټونیو دي اولیویرا سالازار ته قدرت ورکړ. هغه د لومړي وزیر په توګه معرفي شو او د Estado Novo رژیم پیل شو، چې تر ۱۹۷۴ کال پورې دوام وکړ. دا یوه استبدادي سیستم وه، چې د ملي احساس، محافظه کارۍ او ضد کمونیزم پر بنسټ وه.
سالازار د سختې سانسور، سیاسي مخالفینو د ځپلو او اقتصاد باندې کنټرول سیاست ترسره کړی. بااین حال، د هغه رژیم په ۱۹۵۰-۶۰ مو کلونو کې د اقتصادي ودې یوه کچه ترلاسه کړه، چې په عمده توګه د مستعمره سیاست او زراعت اصلاحاتو له لارې. په دې وخت کې پورتګال خپل مستعمرې په افریقا کې، لکه انګولا، موزمبیک او ګینه-بیسو، ساتلې، چې داخلي شخړې او نړیوال انتقادونه یې رامنځته کړل.
په ۱۹۶۰ او ۱۹۷۰ کلونو کې د پورتګال مستعمره سیاست د افریکایي مستعمراتو لپاره اوږدو جګړو ته اړتیا پیدا کړه. دا شخړې، چې د مستعمره جګړو په نامه یادیږي، د هېواد په دننه کې د پام وړ ناراضتیا لامل شوې. د مستعمره جګړو ملکي لګښتونه اقتصاد کمزوری کوي او ټولنیز احتجاجونه راپورته کوي.
په ۱۹۷۴ کال کې په پورتګال کې د ګل انقلاب پېښه شوه، چې د سالازار رژیم لغوه شول. دا سوله ایز انقلاب، چې د ګلونو په نښه کولو نومول شوی و، د جمهوریت اصلاحاتو او په افریقا کې د مستعمره حکومت پای ته رسولو لاره پراخه کړه. تر ۱۹۷۵ کاله پورې، ټول پورتګالي مستعمرې په افریقا کې خپلواکي ترلاسه کړه.
د انقلاب وروسته، پورتګال د دیموکراتیزم یوه پېچلې پروسې ته ننووت. په ۱۹۷۶ کال کې یوه نوې اساسي قانون ومنل شوه، چې د دیموکراتیکو ادارو او د بشر حقونو تضمینونه وړاندیز کوي. با وجود دې، سیاسي وضعیت د لومړیو څو کلونو په ترڅ کې بې ثباته و، د پیاوړي ټاکنو او دولتي کړکېچونه سره.
په ۱۹۸۶ کال کې پورتګال د اروپایي ټولنې غړی شو، چې د دې هېواد په سیاسي او اقتصادي بیا رغونه کې مهم ګام و. د اروپایي ټولنې غړیتوب هېواد ته د اقتصادي منابعو لاسرسی ورکړ، چې د ز infrastructure کی جوړولو، صنعت او زراعت په پرمختګ کې مرسته وکړه. پورتګال همدارنګه د اقتصاد د شته ودې د ښه والي او د بهرنۍ پانګونې جذبولو لپاره یوه لړۍ اقتصادي اصلاحات پیل کړل.
با دې حال، د ۲۰۰۰ کلونو په پیل کې پورتګال له اقتصادي ستونزو سره مخ شو، چې د حکومت پور او د کمښت لوړ کچې ور شاملې وې. په ۲۰۱۰ کال کې، نړیوال مالي بحران دې ستونزو ته نور هم اساسي وده ورکړه، او په ۲۰۱۱ کال کې پورتګال د اروپایي ټولنې او نړیوالو مالي صندوق ته د مرستې غوښتنه وکړه.
پورتګال د سختو اقتصادي تدابیرو ترسره کول پیل کړل، چې د عامه احتجاجونو او ټولنیز ناراضتیا لامل شوه. بااین حال، د ساختاري اصلاحاتو په ترسره کولو او اقتصادي وضعیت ته د پاملرنې له لارې، په ۲۰۱۴ کال کې پورتګال د اقتصادي ودې ته راستون شو. د هېواد اقتصاد د رغیدو په حال کې یواځې د بې کارۍ کچه هم رالږه شوه.
معاصر پورتګال د لوړ ژوند کچ، مستحکم دیموکراسي او نړیوالو معاملاتو کې فعال ګډون سره مشهور دی. هېواد په تعلیم، صحت او ټولنیزې امنیت کې مهم لاسته راوړنې لري. پورتګال یوه مشهوره سیاحتي سیمه شوه، چې هر کال میلیونونه لیدونکي جذبوي.
بااین حال، هېواد همدارنګه نورو چیلنجونو ته مخامخ دی، لکه د خلکو د کمښت، د زېږد کم کچه او د بهرنۍ دیارۍ لپاره ځوانانو مهاجرت. دا عوامل پر ټولنیزې او اقتصادي ساختماني فشارونه جوړوي. سربیره پردې، پورتګال د اقلیم تغییر او پایداره پرمختګ په حل کولو باندې کار کوي، چې د بیا کارېدونکو انرژی سرچینو ته د لیږد شامل دی.
د پورتګال معاصر تاریخ د ستونزو او بیا رغونې د کیسې په اړه دی. پورتګال، چې د ګڼو ازمونې له لارې تېر شوی، د دیموکراتیکې ټولنې جوړولو او په نړیواله سټېژ کې مهم کھیلګر ته رسیدل. د هېواد راتلونکی د دې په وړتیا باندې متمرکز دی چې د نوو چیلنجونو سره یو ځای شي او خپل ځانګړی فرهنګي او تاریخي میراث وساتي.