دانشنامه تاریخی
جنگ‌ها بین استعمارگران اسپانیایی و مپوچه، ساکنان بومی شیلی، یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین درگیری‌ها در تاریخ آمریکای لاتین شد. این برخوردها که در قرن شانزدهم آغاز شد، نه تنها سرنوشت منطقه را تعیین کرد، بلکه بر سرنوشت هزاران نفر تأثیر گذاشت و رد عمیقی در فرهنگ، هویت و حافظه مردم به جا گذاشت.
ورود اسپانیایی‌ها به شیلی در سال ۱۵۳۶ با اکتشافاتی که به دست کنکیستادورها، مانند دیه‌گو دِ آلاماگرو و پدرو دِ والسیدیا، هدایت می‌شد آغاز شد. والسییدیا که در سال ۱۵۴۱ سانتیاگو را تأسیس کرد، با مقاومت شدید مپوچه مواجه شد که آغازگر جنگ طولانی برای کنترل بر سرزمین بود. مپوچه‌ها با داشتن دانش از نواحی و شیوه‌های جنگ چریکی، توانستند به طور مؤثری با مهاجمان اسپانیایی مقابله کنند.
در دهه ۱۵۴۰، اولین مرحله بزرگ این درگیری آغاز شد که به عنوان جنگ آراوکو شناخته می‌شود. این یک سری نبردها و برخوردها بین نیروهای اسپانیایی و مپوچه‌ها بود که سعی در دفاع از زمین و استقلال خود داشتند. اسپانیایی‌ها که به فناوری‌ها و مزایای تاکتیکی خود تکیه داشتند، در آغاز چند پیروزی به دست آوردند، اما مقاومت مپوچه‌ها آن‌ها را وادار به تحمل خسارات قابل توجهی کرد.
مپوچه‌ها از تاکتیک‌های مختلفی برای مقابله با اسپانیایی‌ها استفاده می‌کردند. دانش آن‌ها از نواحی و توانایی سازماندهی حملات چریکی، آن‌ها را به مخالفانی خطرناک تبدیل کرده بود. مپوچه‌ها اغلب به گارنیزون‌های اسپانیایی حمله می‌کردند و در صورت لزوم به کوه‌ها عقب‌نشینی می‌کردند. این تحرک به آن‌ها این امکان را می‌داد که از مواجهات مستقیم با نیروهای اسپانیایی که ترجیح می‌دادند درگیری‌های قطعی داشته باشند، اجتناب کنند.
این درگیری همچنین شامل سایر ملت‌های بومی بود که یا از اسپانیایی‌ها حمایت می‌کردند یا از مپوچه‌ها. برخی قبایل، مانند پلونگوس و مپودونگو، به سمت اسپانیایی‌ها به میدان آمدند به امید اینکه از استعمار بهره‌مند شوند، در حالی که سایر قبایل بی‌طرفی خود را حفظ کردند. تعامل بین این گروه‌ها دینامیک درگیری را پیچیده کرد و به ایجاد اتحادها و تضادهای جدید کمک کرد.
یکی از معروف‌ترین نبردهای این جنگ، نبرد توکومان در سال ۱۵۵۰ بود که در آن مپوچه‌ها ضربه سختی به نیروهای اسپانیایی وارد کردند و نشان دادند که آن‌ها آماده‌اند تا به آخرین لحظه مقاومت کنند. دیگر نبردهای مهم شامل نبرد کُرُرُپا و محاصره سانتیاگو بود که همچنین استقامت و عزم مپوچه‌ها را به نمایش گذاشت. علیرغم بسیاری از شکست‌ها، اسپانیایی‌ها نمی‌توانستند به پیروزی قطعی دست یابند.
با ادامه درگیری، اسپانیایی‌ها با وضعیت رو به وخامتی مواجه شدند. مشکلات تأمین، کمبود منابع و حملات مداوم مپوچه‌ها سبب افزایش نارضایتی در میان مستعمره‌نشینان شد. تاج اسپانیا سعی در تقویت مواضع خود داشت و نیروها و منابعی ارسال می‌کرد، اما این اقدامات همیشه موفق نبود.
در اواسط قرن ۱۷، درگیری‌ها شروع به کاهش کرد و هر دو طرف سعی در یافتن توافقاتی داشتند. برخی توافقات، مانند "صلح در پونی‌ند" در سال ۱۶۴۱، به طور موقت جنگ‌ها را متوقف کردند. با این حال، این توافقات معمولاً کوتاه‌مدت بودند و درگیری‌ها دوباره شعله‌ور می‌شدند، زیرا هر دو طرف به مبارزه برای کنترل سرزمین ادامه می‌دادند.
علیرغم توافقات صلح موقت، تنش بین اسپانیایی‌ها و مپوچه‌ها همچنان بالا بود. اسپانیایی‌ها به بهره‌برداری از منابع طبیعی منطقه ادامه دادند که موجب نارضایتی مردم محلی شد. مپوچه‌ها به نوبه خود در تلاش بودند تا کنترل خود را بر سرزمین‌ها و هویت فرهنگی خود بازگردانند، که در نهایت به موج جدیدی از درگیری‌ها منجر شد.
جنگ‌های اسپانیایی‌ها با مپوچه‌ها تأثیر عمیقی بر شیلی گذاشت. از یک سو، استعمار تکنولوژی‌ها، فرهنگ و معماری جدیدی را به ارمغان آورد و از سوی دیگر، به نابودی شیوه زندگی سنتی مپوچه‌ها انجامید. حاکمیت اسپانیایی با خسارات قابل توجهی در میان جمعیت بومی همراه بود و همچنین تلاش‌هایی از سوی اسپانیایی‌ها برای همسان‌سازی مپوچه‌ها با فرهنگ خود همراه بود.
درگیری‌ها بین اسپانیایی‌ها و مپوچه‌ها بخشی مهم از تاریخ و هویت شیلی را تشکیل می‌دهد. مقاومت مپوچه‌ها به نماد مبارزه برای استقلال و اصالت تبدیل شد. در شیلی معاصر، ادامه بحث درباره نقش مپوچه‌ها در تاریخ کشور و تلاش برای بازیابی میراث فرهنگی و حقوق آن‌ها در حال انجام است.
جنگ‌های اسپانیایی‌ها با مپوچه‌ها دوره‌ای پیچیده و غم‌انگیز در تاریخ شیلی را نمایان می‌سازد. این برخوردها نه تنها ساختار سیاسی و اجتماعی منطقه را شکل دادند، بلکه رد عمیقی در فرهنگ و هویت مردم به جا گذاشتند. مطالعه این درگیری کمک می‌کند تا واقعیت‌ها و چالش‌های مدرن که هم جامعه شیلی و هم مپوچه‌ها در تلاش برای دستیابی به حقوق و شناخت با آن مواجه هستند، بهتر درک شود.