دانشنامه تاریخی
دوره پیش از اسپانیا در تاریخ فیلیپین زمانی را در بر می‌گیرد که به قبل از ورود استعمارگران اسپانیایی در سال ۱۵۶۵ بازمی‌گردد و با تنوع فرهنگ‌ها، گروه‌های قومی و ساختارهای اقتصادی-اجتماعی مشخص می‌شود. این دوره شامل توسعه جوامع محلی مختلف، باورهای مذهبی، زبان‌ها و روابط تجاری است که تأثیر زیادی بر آینده کشور گذاشت. در این زمینه، مهم است که ذکر شود فیلیپین‌ها مدت‌ها قبل از ورود اروپاییان مسکونی شده بودند و تاریخ آنها نتیجه تعامل عوامل متعدد است.
تحقیقات تاریخی نشان می‌دهد که نخستین ساکنان فیلیپین حدود ۳۰,۰۰۰ سال پیش وارد این سرزمین شدند. این مهاجران اولیه احتمالاً شکارچیان و گردآورندگان بودند که جزایر را با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های ابتدایی مسکن کردند. با گذشت زمان، گروه‌های قومی مختلفی در فیلیپین مستقر شدند، از جمله مردم آسترونزیایی که مهارت‌های کشاورزی و ماهیگیری را به همراه آوردند.
مهاجرت‌های عمده‌ای که حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد رخ داد، به تشکیل جوامع و فرهنگ‌های جدید منجر شد. این مردم با خود سنت‌ها، زبان‌ها و باورهای مذهبی خود را آوردند که میراث فرهنگی فیلیپین را غنی‌تر کرد. به عنوان نتیجه تعامل فرهنگ‌های مختلف، جوامع محلی منحصربه‌فردی در فیلیپین شکل گرفت.
دوره پیش از اسپانیا با تنوع ساختارهای اجتماعی و سیستم‌های سیاسی مشخص می‌شود که از جوامع روستایی کوچک تا کنفدراسیون‌های بزرگ متغیر بود. عنصر مهمی از سیستم سیاسی محلی، تینگ‌ها یا اتحادیه‌های قبیله‌ای بودند که چندین روستا را تحت نظر رهبران خود متحد می‌کردند.
هر قبیله دارای سلسله مراتب خاص خود بود که شامل حاکمان، مشاوران و جنگجویان می‌شد. رئیس قبیله، یا داتو، جایگاه مرکزی در جامعه قبیله‌ای داشت و مسئول حفاظت از مردم خود، حل و فصل اختلافات و سازماندهی تجارت بود. زنان نیز نقش مهمی در ساختارهای اجتماعی ایفا کردند و اغلب دارای قدرت و تأثیر قابل توجهی در جوامع خود بودند.
اقتصاد فیلیپین پیش از اسپانیا بر اساس کشاورزی، ماهیگیری و صنایع دستی بنا شده بود. محصولات عمده کشاورزی شامل برنج، ذرت، یام و موز بود. جوامع کشاورزی از روش‌های متنوع کشاورزی، از جمله آبیاری و کشاورزی پلکانی بهره می‌بردند که به آنها امکان می‌داد منابع موجود را به‌طور مؤثر استفاده کنند.
تجارت نیز نقش مهمی در زندگی اقتصادی فیلیپین پیش از اسپانیا ایفا می‌کرد. جوامع محلی با مناطق همسایه و قاره‌ها محصولات خود را مبادله می‌کردند و شبکه تجاری گسترده‌ای ایجاد می‌کردند. جزایر به عنوان مرکز مهمی برای مسیرهای دریایی عمل می‌کردند و مناطق مختلفی مانند چین، ژاپن و هند را به هم متصل می‌کردند. این تعامل به توسعه اقتصاد محلی و تبادل فرهنگی کمک کرد.
زندگی فرهنگی فیلیپین پیش از اسپانیا غنی و متنوع بود. مردم محلی دارای سنت‌ها، زبان‌ها و آداب و رسوم منحصربه‌فرد خود بودند. در واقع، بیش از ۱۷۵ زبان و گویش در این مجمع‌الجزایر وجود داشت که گواهی بر تنوع میراث فرهنگی است.
مذهب نیز در زندگی جوامع پیش از اسپانیا نقش مهمی ایفا می‌کرد. مردم محلی به ارواح و خدایان زیادی که با پدیده‌های طبیعی و نیاکان مرتبط بودند، ایمان داشتند. شمن‌ها یا باگای‌ها به عنوان واسطه‌هایی بین مردم و ارواح عمل می‌کردند و حمایت و حفاظت از جوامع خود را تضمین می‌کردند. رسوم و جشنواره‌ها بخش جدایی ناپذیری از زندگی فرهنگی بودند و به تقویت پیوندهای اجتماعی کمک می‌کردند.
در طول دوره پیش از اسپانیا، فیلیپین‌ها با تأثیر و تماس با فرهنگ‌های خارجی متعددی مواجه شدند. اسلام، به عنوان نمونه، توسط بازرگانان و مبلغین عرب در قرن سیزدهم وارد شده و به ظهور جوامع مسلمان در جنوب فیلیپین، به ویژه در میندانائو و سولو منجر شد.
این تعاملات به غنی‌سازی میراث فرهنگی فیلیپین کمک کرد. تأثیرات اسلامی و سایر تأثیرات خارجی بر آداب و رسوم محلی، معماری و شیوه زندگی تأثیر گذاشتند و باعث ایجاد یک موزاییک فرهنگی منحصربه‌فرد شدند.
دوره پیش از اسپانیا در فیلیپین زمانی برای تغییرات قابل توجه بود که فرهنگ‌ها و ملل مختلف تعامل داشتند و میراث منحصربه‌فردی را شکل می‌دادند. تنوع زبان‌ها، آداب و رسوم و ساختارهای اجتماعی نشان‌دهنده یک تاریخ پیچیده و غنی است که پیش از استعمار اسپانیا وجود داشت. درک این دوره برای شناخت زمینه فرهنگی و تاریخی معاصر فیلیپین اهمیت دارد.