دانشنامه تاریخی
دودمان بوربون — یکی از شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین دودمان‌ها در تاریخ اروپا، به‌ویژه در فرانسه است. حکومت آنان بیش از 400 سال را از قرن شانزدهم تا به امروز دربر می‌گیرد. بوربون‌ها ردپایی ماندگار در تاریخ، سیاست و فرهنگ فرانسه و دیگر کشورهایی که در آنها حکومت کردند، به جا گذاشته‌اند.
دودمان بوربون به قرن دوازدهم برمی‌گردد، زمانی که یکی از اجداد، روبر دو بوربون، زمین‌ها و عنوان‌هایی در شهرستان بوربون دریافت کرد. نخستین شخصیت مهم این دودمان، لویی یکم بود که در سال 1327 به عنوان کنت بوربون منصوب شد. از این زمان به بعد، بوربون‌ها شروع به جمع‌آوری قدرت و نفوذ کردند و به یکی از خاندان‌های پیشرو در فرانسه تبدیل شدند.
در قرن شانزدهم، دودمان بوربون به اوج نخستین تأثیر خود رسید، زمانی که هنری چهارم به نخستین پادشاه بوربون فرانسه تبدیل شد. حکومت او پایان جنگ‌های مذهبی در فرانسه و آغاز دوره‌ای از صلح و ثبات نسبی را رقم زد.
هنری چهارم، که در سال 1553 به دنیا آمد، پروتستان بود، اما در سال 1593 کاتولیسیسم را پذیرفت تا به تخت سلطنت فرانسه برسد. حکومت او (1589-1610) مرحله‌ای مهم در تاریخ فرانسه بود. هنری چهارم مجموعه‌ای از اصلاحات را برای بازسازی کشور پس از جنگ‌های مذهبی، بهبود اقتصاد و تقویت قدرت پادشاهی آغاز کرد.
او همچنین اعلامیه نانت را در سال 1598 صادر کرد که حقوق مذهبی پروتستان‌ها را تضمین می‌کرد و به صلح مذهبی در فرانسه کمک کرد. اما حکومت او به صورت تأسف‌بار پایان یافت: او در سال 1610 توسط یک افراطی کشته شد و کشور را در وضعیتی از عدم‌قطعیت گذاشت.
پس از مرگ هنری چهارم، پسرش لویی سیزدهم هنوز کودک بود و قدرت سلطنت به مادرش، ماری مدیچی، منتقل شد. ولایت (1610-1617) زمان تصفیه‌های سیاسی و درگیری‌ها شد. ماری مدیچی در تلاش بود تا نفوذ خاندان خود را تقویت کند و از کلیسای کاتولیک حمایت می‌کرد که این موضوع نارضایتی پروتستان‌ها را به دنبال داشت.
در سال 1624، کاردینال ریشلieu به قدرت رسید و به حاکم واقعی فرانسه تبدیل شد. او سیاست متمرکزسازی قدرت را دنبال کرد و قدرت سلطنتی را تقویت کرده و مخالفت‌ها را سرکوب کرد. اصلاحات و تلاش‌های دیپلماتیک او موقعیت فرانسه را در صحنه بین‌المللی تقویت کرد.
لویی چهاردهم، پسر لویی سیزدهم، در سال 1643 به تخت سلطنت نشست. حکومت او (1643-1715) نماد سلطنت مطلق و عظمت فرانسه شد. او اعلام کرد: "دولت، من هستم"، که نشان دهنده قدرت مطلق او بود. لویی چهاردهم اصلاحات متعددی را برای تقویت دولت متمرکز انجام داد و ارتش قوی‌ای را شکل داد که یکی از قوی‌ترین ارتش‌ها در اروپا شد.
او همچنین کاخ معروف ورسای را ساخت که به نماد قدرت و تجمل سلطنت تبدیل شد. اما سیاست خارجی بلندپروازانه او منجر به جنگ‌های متعددی شد که اقتصاد کشور را تحلیل برد و نارضایتی عمومی را به دنبال داشت.
پس از مرگ لویی چهاردهم در سال 1715، دوره جدیدی آغاز شد که با مشکلات اقتصادی و درگیری‌های سیاسی مشخص می‌شد. لویی پانزدهم، نوه او، نتوانست با نارضایتی فزاینده مردم کنار بیاید و این موضوع در نهایت منجر به انقلاب فرانسه در سال 1789 شد.
در طول انقلاب، قدرت سلطنتی سرنگون شد و لویی شانزدهم و خانواده‌اش دستگیر شدند. لویی شانزدهم در سال 1793 اعدام شد که به پایان حکومت بوربون‌ها در فرانسه منجر شد. پس از انقلاب، فرانسه دوران‌های مختلفی از رژیم‌های سیاسی را تجربه کرد، از جمله امپراتوری اول فرانسه تحت رهبری ناپلئون بناپارت.
پس از سقوط ناپلئون در سال 1814، دودمان بوربون به قدرت بازگشت. لویی هجده، برادر لویی شانزدهم، به پادشاهی رسید و اصلاحات متعددی را برای تثبیت کشور انجام داد. اما حکومت او نیز با چالش‌هایی مانند نارضایتی از سوی اولترا-روریالیست‌ها و لیبرال‌ها مواجه شد.
در سال 1830، انقلاب ژوئیه رخ داد که منجر به سرنگونی بوربون‌ها و برقراری رژیم لویی-فیلیپ اورلئانی شد. با این حال، دودمان بوربون به‌طور کامل ناپدید نشد و به عنوان مدعیان به سلطنت ادامه داد.
در قرن نوزدهم، بوربون‌ها همچنان نیرویی مهم در سیاست فرانسه باقی ماندند، هرچند به عنوان مدعیان به سلطنت. در سال 1848، در پی انقلاب جدید، جمهوری دوم اعلام شد و لویی-فیلیپ سرنگون شد. بوربون‌ها تلاش کردند تا دوباره قدرت خود را بازپس گیرند، اما این تلاش موفق نبود.
در اوایل قرن بیستم، با ورود جمهوری سوم، بوربون‌ها در زندگی سیاسی کشور کمتر به چشم می‌آمدند. با این حال، آنها همچنان نقش مهمی در کلیسای کاتولیک و در محافل محافظه‌کار ایفا کردند. در دهه 1870، تلاش‌هایی برای بازگشت نظام سلطنتی صورت گرفت، اما این تلاش‌ها ناموفق بود.
دودمان بوربون ردپایی ماندگار در تاریخ فرانسه و اروپا به جا گذاشته است. حکومت آنان شامل دوره‌هایی از عظمت و شکوفایی و همچنین زمان‌های بحران و سقوط بود. بوربون‌ها هم نماد ایده‌آل‌های سلطنت مطلق و هم تناقضات موجود در حکومت خود هستند. با وجود از دست دادن قدرت، آنها همچنان نماد میراث تاریخی فرانسه محسوب می‌شوند.