دانشنامه تاریخی
قرن بیستم برای فرانسه زمانی از تغییرات و تحولات عمده است که شامل دو جنگ جهانی، بحران‌های اقتصادی، تغییرات اجتماعی و انقلاب‌های فرهنگی است. این دوره هم به‌دلیل درگیری‌های شدید و هم به‌دلیل دستاوردهای برجسته در تمامی حوزه‌های زندگی شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی رویدادها و روندهای کلیدی خواهیم پرداخت که چهره‌ی فرانسه در قرن بیستم را تعیین کرده‌اند.
جنگ جهانی اول یکی از تراژیک‌ترین رویدادها برای فرانسه بود. جنگ از 28 ژوئیه 1914 آغاز شد و تا 11 نوامبر 1918 ادامه داشت و جان میلیون‌ها نفر را گرفت. فرانسه به عنوان یکی از قدرت‌های اصلی متفقین ضررهای زیادی را در نتیجه‌ی درگیری‌ها در جبهه‌ی غرب متحمل شد.
نبردها در خاک فرانسه انجام شد که عواقب ویرانگری برای اقتصاد و زیرساخت‌ها به جای گذاشت. معروف‌ترین نبردها، مانند نبرد سن و نبرد وردن، به‌عنوان نمادهایی از قهرمانی و رنج مردم فرانسه مطرح شدند. پس از پایان جنگ، فرانسه یکی از کشورهای پیروز شد، اما عواقب جنگ و امضای معاهده‌ی صلح ورساژ به ناپایداری عمیق اجتماعی و اقتصادی منجر شد.
دوره‌ی بین دو جنگ زمانی بود برای بازسازی و جستجوی تعادل جدید در اروپا. در فرانسه، دوره‌ای از مشکلات اقتصادی، تورم و بیکاری آغاز شد که به افزایش ناپایداری سیاسی منجر گردید. در دهه‌ی 1920، جوّی از خوشبینی به‌دلیل رشد اقتصادی در کشور حاکم بود، اما به‌زودی دوران سختی آغاز شد.
بحران بزرگ اقتصادی که از سال 1929 آغاز شد، تأثیر ویرانگری بر اقتصاد فرانسه داشت. افزایش بیکاری و افت سطح کیفیت زندگی باعث افزایش نارضایتی عمومی و رادیکالی‌سازی سیاسی شد. در سال 1936، پیروزی نیروهای چپ در انتخابات در فرانسه منجر به تشکیل جبهه‌ی مردمی و پذیرش تعدادی اصلاحات اجتماعی شد.
جنگ جهانی دوم دوباره یک رویداد فاجعه‌بار برای فرانسه بود. این درگیری در 1 سپتامبر 1939 آغاز شد، زمانی که آلمان به لهستان حمله کرد. در 10 مه 1940، نیروهای آلمانی به فرانسه حمله کردند و تنها چند هفته بعد کشور تسلیم شد.
در نتیجه‌ی جنگ، فرانسه به دو بخش تقسیم شد: بخش اشغال‌شده و فرانسه‌ی ویشی، که با رژیم نازی همکاری کرد. مقاومت در برابر اشغال نازی عنصر مهمی در جامعه‌ی فرانسه شد. پس از آزادی فرانسه در سال 1944 و پایان جنگ در سال 1945، کشور روند بازسازی و احیا را آغاز کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه دوره‌ای از بازسازی و مدرنیزاسیون قابل توجهی را تجربه کرد. تحت رهبری ژنرال شارل دوگل، جمهوری چهارم تأسیس شد که به بازسازی اقتصاد و ثبات اجتماعی می‌پرداخت. برنامه «طرح مارشال» نقش مهمی در بازسازی ایفا کرد و کمک‌های مالی برای توسعه را فراهم آورد.
با این حال، جمهوری چهارم ناپایدار بود و با بحران‌های سیاسی و جنگ‌های استعماری، به‌ویژه در هندIndochina و الجزایر، مواجه شد. در سال 1958، در شرایط بحران سیاسی، دوگل دوباره به قدرت برگشت و جمهوری پنجم را تأسیس کرد و به خود اختیارات قابل توجهی داد.
دهه‌ی 1960 زمان تغییرات اجتماعی در فرانسه بود. فرهنگ و هنر در حال تجربه‌ی رشد و شکوفایی شدید بودند. ظهور سبک‌های هنری جدید، مانند موج نو در سینما و مدرنیسم در ادبیات، جوّ فرهنگی منحصر به فردی را ایجاد کرد.
جنبش‌های اجتماعی، از جمله فمینیستی و کارگری، شروع به به ظهور کردند و خواهان تغییر در زندگی اجتماعی و سیاست شدند. در سال 1968، اعتراضات دانشجویی گسترده‌ای در فرانسه رخ داد که نماد مبارزه برای حقوق و آزادی‌ها و همچنین تمایل به تجدید نظر در جامعه بود.
دهه‌ی 1970 و 1980 زمان اصلاحات اقتصادی و ادغام فعال فرانسه در اتحادیه‌ی اروپا بود. این کشور یکی از بنیان‌گذاران جامعه اقتصادی اروپا شد که به تقویت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه منجر گردید.
اقتصاد فرانسه در حال توسعه بود، اما در پایان دهه‌ی 1970 و 1980، کشور با چالش‌های جدیدی از جمله رکود اقتصادی و افزایش بیکاری مواجه شد. احزاب سیاسی به تغییر خود ادامه دادند و انتخابات به میدان رقابت بین نیروهای راست و چپ تبدیل شد.
پایان قرن بیستم زمان تغییر اولویت‌های اجتماعی و جهانی‌سازی بود. در دهه‌ی 1990، فرانسه به‌طور فعال در درگیری‌های بین‌المللی و عملیات صلح شرکت داشت. ظهور فناوری‌های جدید و تغییرات اقتصادی جهانی بر جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی زندگی تأثیر گذاشت.
با پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، فرانسه به ایفای نقش مهمی در اروپا و جهان ادامه داد. این کشور با چالش‌های جدیدی از جمله مهاجرت، تروریسم و تغییرات اقلیمی مواجه شد. در این زمان، همچنین مباحثاتی در مورد هویت ملی و چندفرهنگی تقویت شد.
قرن بیستم برای فرانسه دوره‌ای از تغییرات قابل توجه و رویدادهای تاریخی بود که بر توسعه‌ی آن هم در درون کشور و هم در عرصه‌ی بین‌المللی تأثیر گذاشت. درگیری‌های نظامی، تغییرات اجتماعی، انقلاب‌های فرهنگی و تحولات اقتصادی مسیر منحصر به فرد مردم فرانسه را تعیین کردند. مطالعه‌ی این دوره به درک بهتر واقعیت‌های کنونی و چالش‌هایی که فرانسه امروز با آن‌ها مواجه است، کمک می‌کند.