دانشنامه تاریخی
ناپلئون بناپارت (۱۷۶۹-۱۸۲۱) یکی از تأثیرگذارترین و جنجالی‌ترین رهبران تاریخ فرانسه و اروپا است. زندگی و کارنامه او دوره مهمی را در بر می‌گیرد که در آن ایده‌های انقلابی با جاه‌طلبی‌های امپراتوری روبرو شدند. ناپلئون به نمادی از پیشرفت و دیکتاتوری تبدیل شد و حکومت او نقشه اروپا را تغییر داد و تأثیر عمیقی بر پیشرفت‌های آینده قاره گذاشت.
ناپلئون در ۱۵ اوت ۱۷۶۹ در جزیره کرسیčka در خانواده‌ای از اشراف کوچک متولد شد. از سنین پایین، او استعدادهای برجسته‌ای در تحصیل و امور نظامی نشان داد. در سال ۱۷۸۴، او وارد مدرسه نظامی در برست شد و سپس به پاریس رفت. در طول انقلاب فرانسه، ناپلئون از ایده‌های رادیکال حمایت کرد و به چهره‌ای برجسته در عرصه نظامی تبدیل شد.
ناپلئون در ۲۴ سالگی به‌عنوان ژنرال منصوب شد و به سرعت شهرتی به عنوان یک فرمانده نظامی با استعداد کسب کرد. موفقیت‌های او در کمپین‌های ایتالیایی (۱۷۹۶-۱۷۹۷) و مأموریت مصر (۱۷۹۸-۱۸۰۱) او را به قهرمان ملی تبدیل کرد. در سال ۱۷۹۹، او کودتایی را سازماندهی کرد که منجر به تأسیس کنسول‌گری شد و ناپلئون به‌عنوان اولین کنسول عملاً قدرت را در فرانسه به دست گرفت.
در سال ۱۸۰۴، ناپلئون خود را به‌عنوان امپراتور فرانسه اعلام کرد که آغاز امپراتوری ناپلئونی را علامت‌گذاری کرد. او اصلاحات متعددی را آغاز کرد، از جمله ایجاد کد ناپلئون که قوانین را ساماندهی کرد و مبنای بسیاری از سیستم‌های حقوقی مدرن قرار گرفت. ناپلئون همچنین اصلاحاتی در آموزش، نظام مالیاتی و مدیریت دولتی انجام داد.
ناپلئون به‌دنبال گسترش نفوذ خود فراتر از فرانسه بود و در مجموعه‌ای از جنگ‌ها که به عنوان جنگ‌های ناپلئونی شناخته می‌شوند شرکت کرد. او پیروزی‌های متعددی را بر کشورهای موروثی اروپایی به‌دست آورد و امپراتوری وسیعی را ایجاد کرد که بخش اعظم اروپا غربی و مرکزی را دربر می‌گرفت. اما جاه‌طلبی‌های او به مناقشات قابل توجهی با دیگر قدرت‌ها منجر شد.
جنگ‌های ناپلئونی شامل کمپین‌های متعددی بود، اما نبردهای آستریلرز (۱۸۰۵) و لایپزیگ (۱۸۱۳) معروف‌ترین آنها بودند. نبرد اول نبوغ نظامی ناپلئون را به نمایش گذاشت، در حالی که دومی آغاز سقوط او بود. در سال ۱۸۱۲، ناپلئون به روسیه با ارتشی بزرگ حمله کرد، اما کمپین ناموفق به ضررهای فاجعه‌آمیزی انجامید. زمستان سرد و تاکتیک زمین سوخته عوامل تعیین‌کننده شکست او شدند.
پس از آن، ناپلئون مجبور به عقب‌نشینی شد و از ائتلاف قدرت‌های اروپایی شکست خورد. در سال ۱۸۱۴، او استعفا داد و به جزیره البا تبعید شد. اما در سال ۱۸۱۵، او به فرانسه بازگشت و دوباره به مدت صد روز قدرت را به دست گرفت. حکومت دوباره او با شکست در نبرد واترلو به پایان رسید و پس از آن او به جزیره سنت هلن تبعید شد، جایی که باقی عمرش را گذراند.
ناپلئون بناپارت در ۵ مه ۱۸۲۱ در جزیره سنت هلن درگذشت. زندگی و کارنامه او میراثی مبهم بر جای گذاشت. از یک‌سو، او فرماندهی برجسته و اصلاحگری بود که تأثیر زیادی در شکل‌گیری دولت مدرن داشت. از سوی دیگر، جاه‌طلبی‌ها و جنگ‌های او به قربانی‌های انسانی巨وری و رنج‌های بسیاری انجامید.
ناپلئون همچنان یکی از شخصیت‌های مورد مطالعه و بحث در تاریخ به‌شمار می‌رود. تأثیر او بر امور نظامی، حقوق و سیاست اروپایی همچنان احساس می‌شود. دوران ناپلئونی به یکی از مراحل مهم تاریخ اروپا تبدیل شده و نام او برای همیشه به‌عنوان نماد قدرت و تناقضات در یاد مردم باقی خواهد ماند.
ناپلئون میراث فرهنگی قابل توجهی بر جای گذاشت. او حامی هنرها و علم بود و توسعه معماری، نقاشی و ادبیات را حمایت کرد. بسیاری از آثار هنری و بناهای یادبودی که به شخصیت او اختصاص دارند، در سراسر فرانسه و اروپا یافت می‌شوند. برای مثال، قوس پیروزی در پاریس به‌خاطر پیروزی‌های نظامی او ساخته شده است.
ناپلئون همچنین الهام‌بخش بسیاری از کتاب‌ها، فیلم‌ها و آثار هنری بوده که به بررسی زندگی و دستاوردهای او ادامه می‌دهند. استراتژی‌ها و تاکتیک‌های او همچنان در آکادمی‌های نظامی مطالعه می‌شوند و اصلاحات او، مانند کد ناپلئون، تأثیر خود را بر سیستم‌های حقوقی در کشورهای مختلف ادامه می‌دهند.
ناپلئون بناپارت شخصیتی است که هم عظمتی و هم تراژدی را تجسم می‌کند. زندگی و کارنامه‌اش، که شامل دستاوردها و فاجعه‌ها است، نشان می‌دهد که چگونه یک انسان می‌تواند بر روند تاریخ تأثیر بگذارد. مطالعه ناپلئون به ما فرصتی می‌دهد تا فرآیندهای پیچیده‌ای را که اروپا و جهان را در سده‌های هجدهم و نوزدهم شکل داده‌اند، بهتر درک کنیم.