دانشنامه تاریخی
جنگ لیوان (1558-1583) یکی از مهم‌ترین درگیری‌ها در تاریخ منطقه بالتیک بود که منجر به تغییر نقشه سیاسی و تأثیر قدرت‌های مختلف شد. شرکت‌کنندگان اصلی جنگ روسیه، لهستان، لیتوانی و سوئد بودند. این جنگ تأثیر زیادی بر شکل‌گیری آینده لتونی و همچنین بر توسعه جمهوری مشترک‌المنافع به عنوان یک قدرت بزرگ در اروپا داشت.
دلایل جنگ لیوان متنوع بودند. از یک سو، این ناشی از تضعیف نظم لیوان و نفوذ آن در منطقه بود. از سوی دیگر، منافع دولت‌های همسایه در لیوان، که در یک مسیر تجاری مهم قرار داشت، آن را به یک نقطه جلب توجه تبدیل کرد. روسیه، که به دنبال دسترسی به دریای بالتیک بود، لیوان را فرصتی برای گسترش مرزهای خود می‌دید.
در آن زمان، نظم لیوان در حال افول بود و نتوانست به طور موثری با تهدیدات خارجی مقابله کند. در سال 1558، حمله نیروهای روسی تحت فرمان ایوان مخوف آغاز شد که به شروع جنگ لیوان انجامید.
جنگ لیوان با اقدامات سریع و موفقیت‌آمیز نیروهای روسی آغاز شد که تعدادی از دژها را تصرف کردند، از جمله دربت (تارتو کنونی) و ریگا. اما به زودی مداخله دیگر قدرت‌ها روند جنگ را تغییر داد. لهستان و لیتوانی، نگران موفقیت‌های روسیه، شروع به مداخله در این درگیری کردند. در سال 1561 اتحادیه لیوان تأسیس شد که سرزمین لیوان را تحت حمایت جمهوری مشترک‌المنافع متحد کرد.
در سال 1569، مجلس لوبلین برگزار شد که در طی آن لیتوانی و لهستان به یک کشور واحد — جمهوری مشترک‌المنافع — پیوستند. این اتحاد گام مهمی در مقابله با گسترش روسیه در منطقه بود.
در طول جنگ، نبردهای مهمی رخ داد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در سال 1582، پس از درگیری‌های طولانی و کم‌بود منابع، طرفین تصمیم به امضای معاهده صلح گرفتند. صلح سوم در یام-زاپولسکی (1582) به جنگ پایان داد. روسیه به از دست دادن لیوان که بین لهستان و سوئد تقسیم شد، اعتراف کرد.
این توافق تعادل قوا را در منطقه تغییر داد و موقعیت جمهوری مشترک‌المنافع را به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه سیاسی شرق اروپا تقویت کرد.
پس از پایان جنگ لیوان، جمهوری مشترک‌المنافع به طور قابل توجهی موقعیت‌های خود را در منطقه تقویت کرد. پایان موفقیت‌آمیز جنگ و تقویت نفوذ در لیوان به رشد قدرت آن کمک کرد. لتونی، که بخشی از جمهوری مشترک‌المنافع شد، تأثیر فرهنگ، زبان و مذهب لهستانی را تجربه کرد.
این همچنین به این معنا بود که جمعیت محلی فرصت‌های بیشتری برای شرکت در مدیریت کسب کردند. با این حال، نفوذ جمهوری مشترک‌المنافع همچنین منجر به درگیری‌های داخلی و نارضایتی در میان کشاورزان و جمعیت شهری شد که بعداً به دلیل ناآرامی‌های اجتماعی تبدیل شد.
جنگ لیوان و رویدادهای پس از آن تأثیرات قابل توجهی بر زندگی اجتماعی-اقتصادی منطقه گذاشت. ویرانی بسیاری از نقاط مسکونی و افول کشاورزی به کاهش جمعیت منجر شد. روابط اقتصادی بین لتونی و لهستان قوی‌تر شد که منجر به توسعه تجارت گردید.
فرهنگ لتونی نیز تحت تأثیر جمهوری مشترک‌المنافع تغییراتی را تجربه کرد. فرهنگ، زبان و آداب و رسوم لهستانی به تدریج بر جامعه لتونی تأثیر گذاشت و باعث شکل‌گیری یک هویت فرهنگی جدید شد که عناصر هر دو سنت محلی و میراث لهستانی را ترکیب می‌کرد.
هر چند که جنگ لیوان به پایان رسید، پیامدهای آن برای قرن‌ها احساس می‌شد. این جنگ منجر به تغییر نقشه سیاسی منطقه و تقویت موضع لهستان و سوئد شد. این امر پایه‌گذار درگیری‌ها و تغییرات بعدی بود که به لتونی در آینده تأثیر گذاشت.
در قرن بعد، لتونی دوباره در مرکز مبارزه بین قدرت‌های بزرگ مانند سوئد، لهستان و روسیه قرار گرفت. درگیری‌ها همچنان سرنوشت منطقه را تبیین می‌کردند و این منطقه تا قرن بیستم میدان مبارزات سیاسی باقی ماند.
جنگ لیوان و پیامدهای آن، بستر تاریخی را شکل داد که در آن لتونی و جمهوری مشترک‌المنافع توسعه یافتند. این درگیری نقطه عطفی در تاریخ منطقه بود که آینده آن را برای قرن‌ها تعیین کرد. مطالعه این رویدادها به درک بهتر اینکه چگونه عوامل داخلی و خارجی بر توسعه دولت‌ها و ملل ساکن در لتونی تأثیر گذاشت، کمک می‌کند.