دانشنامه تاریخی
زبان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ملی و فرهنگ است. در لتونی، زبان نقش کلیدی را نه تنها در ارتباطات روزمره، بلکه در تاریخ، سیاست و زندگی اجتماعی کشور ایفا می‌کند. لتونی به عنوان یک کشور با تاریخ طولانی و چند فرهنگی، دارای وضعیت زبانی منحصر به فردی است که مراحل مختلف توسعه آن و تعامل با ملت‌های همسایه را بازتاب می‌دهد. در این مقاله به ویژگی‌های زبانی لتونی، شامل زبان‌های رسمی، تنوع زبانی و همچنین تأثیر عوامل تاریخی بر توسعه زبان در کشور خواهیم پرداخت.
زبان لتونی، یا لاتوشی، زبان دولتی و رسمی لتونی است. این زبان به گروه زبان‌های بالتیک خانواده هند و اروپایی تعلق دارد و یکی از دو زبان زنده بالتیک در کنار لیتوانیایی است. زبان لتونی نه تنها برای منطقه خود، بلکه برای همه جهان منحصر به فرد است زیرا ویژگی‌های باستانی زیادی را حفظ کرده است که در سایر زبان‌های هند و اروپایی از دست رفته‌اند.
زبان لتونی به خاطر گرامر پیچیده‌اش شناخته شده است، که شامل هفت حالت است، که این ویژگی برای زبان‌های بالتیک و اسلاوی معمول است. این زبان همچنین سیستم‌های مختلفی از صرف و انحنا دارد که آن را برای یادگیری کنندگان سایر زبان‌ها دشوار می‌کند. زبان لتونی همچنین دارای سیستم غنی از لهجه‌ها است که می‌تواند معنی کلمه را بسته به مکان لهجه تغییر دهد.
از زمان اعلام استقلال لتونی در سال ۱۹۱۸، زبان لتونی به عنوان تنها زبان دولتی تأسیس شد. پس از احیای استقلال در دهه ۱۹۹۰، زبان لتونی توجه ویژه‌ای از سوی دولت دریافت کرد که به طور فعال برنامه‌هایی برای ترویج و حفظ آن اجرا کرد. زبان لتونی به نماد مهمی از حاکمیت و هویت ملی تبدیل شد و استفاده از آن در قانون اساسی لتونی تثبیت گردید.
در لتونی همچنین جمعیت قابل توجهی از روسی زبانان وجود دارد، که میراث دوران شوروی است، زمانی که لتونی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود. زبان روسی به طور گسترده‌ای در زندگی روزمره استفاده می‌شود، به ویژه در شهرهایی مانند ریگا، جایی که تعداد زیادی روسی زبان ساکن هستند. بر اساس آمار سرشماری سال ۲۰۱۱، حدود ۳۷٪ از جمعیت لتونی اعلام کردند که زبان روسی زبان مادری آنهاست.
وضعیت زبان روسی در لتونی پیچیده است. اگرچه این زبان رسمی نیست، اما هنوز هم به عنوان وسیله مهمی در ارتباطات شخصی و کاری باقی مانده است. در عین حال، از نظر قانونی، مقامات لتونی به طور فعال زبان لتونی را به عنوان تنها زبان دولتی حفاظت و ترویج می‌کنند، که منجر به بحث‌هایی درباره حقوق جمعیت روسی زبان شده است. به عنوان مثال، در چند دهه گذشته موضوع امکان تبدیل زبان روسی به زبان دولتی دوم مورد بحث قرار گرفته است، اما این پیشنهاد با مقاومت از سوی کسانی مواجه است که معتقدند این کار موقعیت زبان لتونی را تضعیف خواهد کرد.
در جوامع روسی زبان جامعه لتونی چندین پروژه زبانی و فرهنگی وجود دارد که به حفظ زبان و فرهنگ روسی می‌پردازند، اما در عین حال به حفظ هویت لتونی و احترام به زبان لتونی نیز توجه دارند.
لتونی یک جامعه چند فرهنگی و چند زبانی است. علاوه بر زبان لتونی و روسی، در کشور نمایندگانی از گروه‌های نژادی دیگر زندگی می‌کنند که به زبان‌های مادری خود صحبت می‌کنند. یکی از اقلیت‌های عمده، لهستانی‌ها هستند که زبان مادری آنها نیز در لتونی وجود دارد، به ویژه در نواحی جنوبی. مثالی از این حضور، شهر داوگاوپیلس است، جایی که جامعه لهستانی به طور فعال از زبان خود در زندگی روزمره و آموزش استفاده می‌کند.
اقلیت‌های دیگر در لتونی شامل لیتوانیایی‌ها، یهودیان، بلاروسی‌ها و اوکراینی‌ها هستند. تمام این گروه‌های نژادی جنبه‌های زبانی و فرهنگی خود را به جامعه لتونی اضافه کرده‌اند و فضایی چند زبانه و چند فرهنگی ایجاد کرده‌اند. با این حال، زبان لتونی به عنوان زبان اصلی آموزش، خدمات دولتی و ارتباطات رسمی باقی مانده است.
سیستم آموزشی لتونی به آموزش به زبان لتونی متمرکز است. آموزش در مدارس دولتی به طور انحصاری به زبان لتونی برگزار می‌شود که این بخشی مهم از سیاست دولتی برای تقویت موقعیت زبان لتونی است. در عین حال، در برخی از مدارس با زبان آموزش روسی، به ویژه در شهرهای بزرگ، کلاس‌های زبان روسی باقی مانده است، اما با یادگیری اجباری زبان لتونی به عنوان زبان دوم. در سال‌های اخیر، تعداد مدارس با زبان آموزش روسی کاهش یافته است، که این منعکس کننده تمایل دولت برای تقویت انسجام کشور از طریق انسجام زبان است.
در مؤسسات عالی آموزشی لتونی نیز به آموزش به زبان لتونی به طور فعال ادامه داده می‌شود. برای دانشجویان خارجی و همچنین برای شهروندان لتونی که زبان مادری آنها لتونی نیست، امکان تحصیل به زبان‌های روسی، انگلیسی و زبان‌های دیگر فراهم می‌شود، اما تمامی فرآیندهای اداری و رسمی به زبان لتونی انجام می‌شود.
سیاست زبانی لتونی به حفاظت و توسعه زبان لتونی به عنوان وسیله اصلی ارتباطات در کشور متمرکز است. این موضوع در چندین قانون، از جمله قانون زبان که در سال ۱۹۹۹ به اجرا درآمد، بیان می‌شود. این قانون استفاده اجباری از زبان لتونی را در نهادهای دولتی، تجارت و مکان‌های عمومی تعیین می‌کند. همچنین به مسائل آموزش، رسانه‌ها و فرهنگ می‌پردازد و اطمینان می‌دهد که زبان لتونی به عنوان وسیله اصلی زبانی باقی بماند.
بر اساس قانون، زبان لتونی در تمامی سطوح رسمی، از جمله ارتباطات تجاری، دولت، دادگاه‌ها و در بخش دولتی اجباری است. با این حال، برای برخی از مشاغل استثنائاتی وجود دارد که در آنها استفاده از زبان دیگری، مانند روسی، می‌تواند بر اساس نیازهای فرآیند کاری مجاز باشد. بازرسی زبانی لتونی به طور فعال بر رعایت قوانین زبانی نظارت می‌کند و به شهروندان در مورد مسائل مربوط به حقوق و وظایف زبانی کمک می‌کند.
حفظ و توسعه زبان لتونی بخشی مهم از سیاست‌های دولتی و فرهنگی لتونی است. در شرایط جهانی شدن و تأثیر دیگر زبان‌ها، به‌ویژه زبان‌های انگلیسی و روسی، زبان لتونی با چالش‌هایی روبرو است، اما استفاده از آن همچنان پایه و اساس هویت ملی باقی مانده است. مهم است که در چند دهه گذشته زبان لتونی به طور فعال در حال توسعه بوده است، با ظهور واژه‌ها و اصطلاحات جدید مرتبط با دستاوردهای علمی، تکنولوژیکی و فرهنگی.
آینده زبان لتونی به حفظ نقش آن در زندگی اجتماعی، فراهم کردن فرصت‌هایی برای یادگیری و استفاده از آن در زمینه‌های مختلف بستگی دارد. یکی از جهت‌گیری‌های مهم در حفظ زبان لتونی حمایت از استفاده آن در مناطق و همچنین درگیر کردن فعال جوانان در فرهنگ و سنت‌های زبانی است.
وضعیت زبانی در لتونی فرایند جالب و چندوجهی است که در آن زبان لتونی به عنوان نماد استقلال و هویت ملی نقش کلیدی ایفا می‌کند. با وجود تنوع زبانی، زبان لتونی اهمیت خود را حفظ کرده و بنیاد سیستم دولتی است. در عین حال، محیط چند فرهنگی و چند زبانی در کشور چالش‌ها و فرصت‌های منحصربه‌فردی برای توسعه سیاست‌های زبانی، آموزش و ادغام اجتماعی ایجاد می‌کند. زبان لتونی همچنان به عنوان یکی از عناصر اصلی فرهنگ و هویت ملی لتونی باقی مانده است.