تاریخی انcyclopedia
د ماراتن جګړه، چې په ۴۹۰ کال مخکې له میلاد څخه رامنځته شوه، د پخواني ګریس په تاریخ کې یوه له خورا مهمو پیښو څخه شوه. دا جګړه د یوناني ښاروالیو او د فارس سلطنت ترمنځ د شخړې په چوکاټ کې رامنځته شوه او د آزادۍ او خپلواکۍ لپاره د مبارزې سمبول جوړ شو. دغه جګړه همدارنګه د ماراتن د ځغاستې دود رامنځته کړ، چې په معاصر المپیک حرکت کې مشهور شو.
د میلاد څخه ۵ وАТОې په میانه کې د یونان او فارس ترمنځ د زیاتیدونکي فشار وخت و. په ۴۹۹ کال مخکې له میلاد څخه د آسیا وړې یوناني ښارونه، چې د فارس تر کنټرول لاندې وو، پاڅون وکړ. اتنیوسف او اریتریا پاڅون کوونکو ته مرسته ور کړه، د مرستې لپاره پوځونه واستول. پاڅون د ډیر فشار لاندې و او پاچا داریوش لومړی پریکړه وکړه چې اتنیوسف او اریتریا ته د دوی د مداخلې لپاره سزا ورکړي، چې دې د لومړۍ یوناني-فارس جګړې لامل شو.
په ۴۹۰ کال مخکې له میلاد څخه، د فارس بیړۍ د داتیس په قومانداني کې د ماراتن په نږدې کې کښتی شوه، چې د اتن څخه ۴۲ کیلو متره لیرې وه. د فارس پوځ ښه چمتو شو او د ۲۰،۰۰۰ څخه تر ۳۰،۰۰۰ پورې سرتېري درلودل، چې النخبه څانګې هم ورسره وې — د ناپدیدښت د سرتېرو. اتنیوسف، چې د ګواښ احساس کړی و، پریکړه وکړه چې د مرستې لپاره سپارټ ته نمایندګي واستوي، مګر وخت بحراني و.
د اتن پوځ، چې د جنرال میلتیاد په رهبري کې و، شاوخوا ۱۰،۰۰۰ پیاده پوځونه راټول کړل. د دښمن په شمېر کې د بررسي سره سره، اتنیان لوړ روحیه او د سیمه پوهه درلوده. میلتیاد پوهیده چې پکار دی په قاطعیت او چټکتیا عمل وکړي ترڅو د اتن په لور د برید مخه ونیسي.
اتنیان ماراتن د جګړې لپاره ځای په توګه وټاکه، ځکه چې دا دوی ته د جغرافیایي فرصتونو څخه ګټه اخيستلو امکانات ورکوي. میلتیاد پریکړه وکړه چې پکار دی د فارس په وړاندې برید وکړي مخکې له دې چې دوی د سټراټیژیکي مهمو سیمو نیولو توان ولري. د دې لپاره، اتنیان خپلې لیکې د غښتلي جګړې سم خط ته جوړې کړې.
جګړه د ۴۹۰ کال د سپتمبر په ۱۲ نیټه پیل شوه. اتنیان، چې برید ته ولاړ شول، د جګړې نغمه یې ووهله او د فارس د موقعیتونو پر لور روان شول. د خپلې چالکتیا او چټکتیا کارولو سره، یوناني ځواکونه وتوانیدل چې د فارس د flanks مخکې وګرځې او ناڅاپي بریدونه وکړي.
میلتیاد "ضربه او تېښته" تاکتیک وکاروله، چې ځواکونه یې د فارس په مخ کې د تنګي نقطې باندې متمرکز کړل. دې ته اجازه ور کړه چې ژور او غښتلي لیکې جوړ کړي، چې د فارس لیکو ته د چالکتیا له مخې برتري لري. فارس پوځ، چې د دغسې ژور برید تمه نه وه، پیل وکړ چې په ګډوډۍ کې راشي.
د ماراتن جګړه یوازې څو ساعته دوام وکړ، او اتنیان قاطع نډه وګټله. فارس د ۶،۰۰۰ څخه تر ۱۰،۰۰۰ پورې سرتېري له لاسه ورکړل، پداسې حال کې چې د یونانیانو تاوان شاوخوا ۱۹۲ تنو ته رسید. دغه ماته د فارس پاچا داریوش لپاره یوه جدي ضربه وه او د یونان نیولو پلانونه یې ځوړند کړل.
د ماراتن نښته د یونان او د لویدیځې نړۍ په تاریخ کې ژور تاثیر درلود. اتنیان د ملي قهرمانانو په توګه مشهور شول، او د هغوی بریا نورو یوناني ښاروالیو ته د فارس د سلطنت په وړاندې د مقاومت هڅونه ورکړه. د بریالیتوب سره په الهام، اتنیان د خپلې پوځ او بیړۍ پیاوړتیا ته دوام ورکړ، چې په پای کې د فارس سره نوې شخړې ته لاره هواره کړه.
د ماراتن بریا په اتن کې د دموکراسۍ لپاره ملاتړ وکړ. میلتیاد د خلکو ترمنځ مشهور شو او ستراتیژیک وټاکل شو. اتنیان د خپلو وسله والو ځواکونو ته لا ډیره پاملرنه پیل کړه، چې د یوه منظم او ځواکمن پوځ د جوړیدو لامل شو. دا همدارنګه د دیلوس د اتحاد په جوړښت کې مرسته وکړه، د یوناني ښارونو یو نظامي ټولنه.
د ماراتن جګړه د آزادۍ او خپلواکۍ لپاره د مبارزې یوه مهمه نښه شوه. د جګړې په خاطر د ماراتن ځغاستې جوړښت رامینځته شو، چې په المپیک لوبو کې له اساسي سپورتونو څخه و. د فیدپیډس افسانه، چې د ماراتن څخه تر اتن پورې د بریا خبر ورکولو لپاره منډه وه، ډیری ته د زیانونو د ماتولو لیوالتیا ورکړه.
جګړه د هنر او ادبیاتو ګڼو کارونو موضوع شوه. د پخواني یونان لیکوالان، لکه هیرودوت، د جګړې پیښې او د هغې پایلې په تفصیل سره بیان کړې. دغه تاریخي ریکارډونه د جګړې په اړه نه یوازې د زده کړې لپاره، بلکې د هغې دورې کلتوري زمینې لپاره هم مهم سرچینې ګرځیدلې.
د ماراتن جګړه د پخواني یونان په تاریخ کې یو کلیدي ټکی و. دا نه یوازې د اتنیانو د زړورتیا او ستراتیژیکو وړتیاو ښودنه وکړه، بلکې د فارس د سلطنت په وړاندې د راتلونکي مقاومت لپاره د بنسټونو د ایښودلو لامل هم شو. دغه جګړه د آزادۍ لپاره د مبارزې سمبول شوه، او د هغې میراث لاهم ژوندی دی او نسلونو ته الهام ورکوي.