تاریخی انcyclopedia
د پناما لمړی تاریخ د تاریخ مخکینیو دورو څخه تر 16مې پیړۍ پورې د اروپايي خلکو د راتګ سره اړه لري. دا سیمه د مختلفو سیمه ییزو خلکو لخوا آباد شوی، چې ځانګړي کلتورونه او رواجونه لري. پناما د شمالي او جنوبي امریکا ترمنځ د ملګرتیا په توګه مهمه ونډه لري او د سوداګرۍ او کلتوري تبادلې لپاره ستراتیژیک اهمیت لري.
د پناما زړې ډلې، لکه کاکوا, ګونا او ایمبره, د ځمکې لاندې ډیر ارکئالوژیکي موندنې پریښودې. دا خلک ښکار، راټولول او کرنه سره مشغول وو، او د دوی د ژوند طرز د اقلیم شرایطو او موجوده سرچینو پر بنسټ بدلون وموند.
مثلاً، هغه خلک چې په ښکته سیمه کې ژوند کوي، ذرت، لوبیا او کدو کرل، پداسې حال کې چې د غرنیو سیمو اوسیدونکي د مالدارۍ او وحشيانو شکار کولو سره جُڑے وو.
د پناما د سیمه یزو خلکو کلتوري پرمختګ د دوی په هنر، موسیقي او مراسمو کې څرګندیدو. دوی ښایسته سرامیکي توکي، زیورونه او ټوکرونه جوړ کړل، کوم چې په ورځني ژوند او د مراسمو لپاره کارول کیدل. ټولنه اکثر د قبایلي جوړښت په اساس تنظیم شوې وه، چیرې چې هر قبیله ځانګړي رواجونه او دودونه درلودل.
د پناما خلک هم د پیچلو مذهبي سیستمونو درلودونکي وو، چې د طبیعت روحونو او نیکانو ته عبادت پر بنسټ والړ وو. ډیرې مراسمې او رواجونه د کرنې دورو سره تړلي دي، او شامن په مذهبي ژوند کې مهم رول لري.
په پناما کې د ډیرو ارکئالوژیکي آثارو موندنې شوې، چې د ځایي کلتورونو پرمختګ ښیي. یوه له مشهورې موندنې څخه د تی رامو ځای ده، چېرې چې د تاریخ په مختلفو دورو کې د زړو جوړښتونو او آثار موندل شوي. دا موندنې پوهانو سره مرسته کوي تر څو د زړو خلکو د ژوند طرز او د دوی د چاپیریال سره تعامل ښه درک کړي.
نورې مهمې موندنې د میتروریت لو鐵 توکي شاملوي، کوم چې د ځایي اوسیدونکو او نورو کلتورونو ترمنځ اړیکه ښیي، او همدارنګه د سرامیکي توکو یوه ډله، چې په ورځني ژوند او مراسمو کې کارول شوې وې.
د پناما او اروپايي خلکو ترمنځ لومړۍ اړیکه په 1501 کې وشوه، کله چې هسپانوي مکتشف الونسو de اوخیدا ساحل ته ورسید. دا پیښه د استعماري عمل پیل شوه او د دې سیمې د ټولنیزو اقتصادي جوړښتونو په تغییر کې ونډه لرله. وروسته له دې ډېرې فعاله اکتشافات پیل شول، چې هدف یې د نوې ځمکې مطالعه او مستعمره کول وو.
پناما د هسپانوي استعمار کړنلارو یوه مهمه برخه شوه. د دې لارې د سوداګرۍ لارې شتون درلود، چې د هسپانوي مستعمراتو ترمنځ د مرکزي او جنوبی امریکا سره تړاو لرل، چې دا د کلتوري او اقتصادي تبادلې لپاره پرمختګ ته لاره هواروي.
د پناما ستراتیژیک موقعیت په سمندرونو کې د سوله ییز او اتلانتیک سمندر ترمنځ، دې ته د ترانسپورتي مرکز په توګه مهمه رول ورکړ. دا لومړۍ د پناما کانال په جوړولو کې څرګند شو په لومړنیو 20مې پیړۍ کې، مګر تر دې مخکې بیلابیلې لارې او مسیری د سوداګرۍ او حرکت لپاره کارول شوي وو.
پناما د سوداګرو او مکتشفینو لپاره مهمه لاره وه، چې د دې له امله د دې سیمې اقتصاد وده شوه او له نورو کلتورونو سره تعامل ډیر شو. د دې تبادلې پایله نوي دودونه او رواجونه راولاړ کړي، چې د پناما کلتوري میراث بډای کوي.
د پناما لمړی تاریخ یوه زړه پورې دوره ده، چې د کلتوري لاسته راوړونو، مختلفو خلکو ترمنځ تعامل او د بهرنیو اړیکو له امله رامنځته شوی بدلونونه سره ډک دی. دا میراث په اوسني ټولنې او د پناما کلتور باندې اغیز لګوي، چې د دې تاریخ د شتمنۍ او تنوع څرګندونه کوي.