دانشنامه تاریخی
مکزیک، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای آمریکای لاتین، دارای میراث زبانی غنی است. این امر تاریخ چندفرهنگی و تنوع گروه‌های قومی ساکن در قلمرو آن را منعکس می‌کند. در کشور نه تنها یک زبان رسمی وجود دارد، بلکه بسیاری از زبان‌های دیگر که توسط مردم مختلف استفاده می‌شوند، مکزیک را فرهنگی منحصر به فرد می‌بخشد. ویژگی‌های زبانی مکزیک جنبه‌ای مهم است که بر هویت، ارتباط، آموزش و حتی سیاست کشور تأثیر می‌گذارد.
زبان اصلی و رسمی مکزیک اسپانیایی است که اکثریت قریب به اتفاق جمعیت به آن صحبت می‌کنند. این یک میراث از اشغال است که از سال ۱۵۲۱ آغاز شد، زمانی که اسپانیایی‌ها سرزمین مکزیک کنونی را فتح کردند و شروع به گسترش زبان و فرهنگ خود کردند. در طول چند قرن، زبان اسپانیایی به عنوان وسیله اصلی ارتباطی تبدیل شد و در سال ۱۸۲۱، با دستیابی به استقلال، به طور رسمی به عنوان زبان دولت شناخته شد.
امروزه اسپانیایی در مکزیک به چندین گونه منطقه‌ای تقسیم می‌شود که می‌تواند به طور قابل توجهی از یکدیگر از نظر تلفظ، واژگان و دستور زبان متفاوت باشد. اسپانیایی مکزیکی دارای ویژگی‌های خاص خود است، مانند استفاده از کلمات و عبارات که تنها مختص مکزیک هستند. به عنوان مثال، در مکزیک به طور گسترده‌ای از کلمه "چیدو" (خوشحال، باحال) و "گوی" (رفیق، مرد) استفاده می‌شود که در کشورهای دیگر اسپانیایی زبان به ندرت مشاهده می‌شود. علاوه بر این، در گونه اسپانیایی مکزیکی بسیاری از لغات از زبان‌های بومی، مانند ناهواتل و مایا، قرض گرفته شده است که همچنین به اسپانیایی مکزیکی ویژگی خاصی می‌بخشد.
با وجود تسلط اسپانیایی، در مکزیک همچنین بسیاری از زبان‌های بومی حفظ شده‌اند که همچنان در بخش‌های مختلف کشور استفاده می‌شوند. در سال ۲۰۰۳ قانونی در مورد زبان‌ها تصویب شد که وجود ۶۸ زبان ملی، از جمله ۶۳ زبان بومی در کشور را به رسمیت می‌شناسد. این زبان‌ها به خانواده‌های زبانی مختلفی تعلق دارند، مانند اتروپام، اریکتو-مانگ، مایای یوکاتان و بسیاری دیگر.
رایج‌ترین زبان‌های بومی در مکزیک ناهواتل، مایا، ساکتکا و زاپوتک است. ناهواتل که زبان اصلی آتسک‌ها بوده، یکی از شناخته‌شده‌ترین‌ها است و در بخش‌های مختلف مرکز مکزیک استفاده می‌شود. مایا نیز به طور عمده در ایالت‌های جنوبی مکزیک مانند چیاپاس و یوکاتان استفاده می‌شود. در برخی مناطق، به ویژه در میان اقوام بومی، زبان‌های بومی به عنوان زبان مادری حفظ می‌شوند و بسیاری از مکزیکی‌ها در زندگی روزمره به آن‌ها صحبت می‌کنند.
زبان‌های بومی برای مکزیکی‌ها از لحاظ فرهنگی بسیار مهم هستند، زیرا نه تنها به عنوان وسیله‌ای برای ارتباط عمل می‌کنند، بلکه بخشی از هویت ملی نیز هستند. در دهه‌های اخیر، علاقه فزاینده‌ای به حفظ و احیای این زبان‌ها مشاهده شده است. دولت از استفاده آن‌ها از طریق برنامه‌های آموزشی و رسانه‌های جمعی حمایت کرده و همچنین به طور فعال بر حفظ و توسعه نوشتار در این زبان‌ها کار می‌کند.
با توجه به چندزبانی مکزیک، دوزبانه بودن نقش مهمی در زندگی بسیاری از شهروندان ایفا می‌کند، به ویژه در میان اقوام بومی. افرادی که به زبان‌های بومی صحبت می‌کنند، معمولاً اسپانیایی را در مدارس و محل کار می‌آموزند که این امکان را برای آن‌ها فراهم می‌کند تا به راحتی به هر دو زبان ارتباط برقرار کنند. این دوزبانه بودن بخشی مهم از هویت فرهنگی مکزیکی است و به حفظ ارتباط بین نسل‌ها کمک می‌کند، در حالی که سنت‌ها و فرهنگ اقوام بومی را حفظ می‌کند.
سیاست زبانی مکزیک به شناسایی و حمایت از چندزبانی معطوف است. گام مهمی در این راستا تصویب قانون اساسی است که نه تنها زبان اسپانیایی، بلکه زبان‌های بومی را نیز به عنوان زبان‌های رسمی در مناطق مربوطه آن‌ها به رسمیت می‌شناسد. همچنین در کشور برنامه‌هایی برای آموزش کودکان و بزرگسالان به زبان‌های مادری وجود دارد و دوره‌هایی برای یادگیری زبان‌های بومی ارائه می‌شود. با این حال، با وجود این تلاش‌ها، بسیاری از این زبان‌ها در معرض خطر انقراض هستند، زیرا شمار سخنرانان آن‌ها به طور پیوسته کاهش می‌یابد.
در دهه‌های اخیر، در مکزیک شاهد رشد سریع تأثیر عوامل فرهنگی و اقتصادی انگلیسی زبان هستیم. این امر به ویژه در شهرهای بزرگ و در میان جوانان مشهود است، جایی که زبان انگلیسی به طور فزاینده‌ای محبوب می‌شود. بسیاری از مکزیکی‌ها زبان انگلیسی را به عنوان زبان دوم یاد می‌گیرند تا فرصت‌های شغلی، سفر و ارتباط در یک جهان جهانی شده را داشته باشند. تأثیر انگلیسی بر جوانان به ویژه گسترده است، زیرا آن‌ها به طور فعال از آن برای ارتباط در اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و در حوزه حرفه‌ای استفاده می‌کنند.
با این حال، تأثیر زبان انگلیسی فقط محدود به جوانان نیست. در سال‌های اخیر، اصطلاحات و عبارات انگلیسی به طور فزاینده‌ای در گفتار مکزیکی مشاهده می‌شود، به ویژه در کسب و کار، فناوری اطلاعات و صنعت سرگرمی. با وجود این، زبان اسپانیایی به عنوان وسیله اصلی ارتباط باقی مانده و گونه مکزیکی اسپانیایی به توسعه خود ادامه می‌دهد و روندها و تغییرات معاصر در جامعه را منعکس می‌کند.
اسپانیایی مکزیکی از دیگر گونه‌های زبان اسپانیایی نه تنها از نظر آوایی، بلکه از حیث واژگانی نیز متفاوت است. به عنوان مثال، در مکزیک تعداد زیادی از کلمات و عبارات وجود دارد که ممکن است برای سخنرانان زبان اسپانیایی از کشورهای دیگر نا آشنا باشد. این موضوع فقط شامل عبارات محاوره‌ای نیست، بلکه واژگان حرفه‌ای را هم در بر می‌گیرد. در مکزیک کلماتی مانند "چیدو" (خوشحال)، "پادریسیمو" (عالی)، "گوی" (رفیق) که به طور مرتب در زندگی روزمره استفاده می‌شوند، رایج هستند.
علاوه بر این، اسپانیایی مکزیکی شامل بسیاری از وام‌واژه‌ها از زبان‌های بومی است. به عنوان مثال، کلمات "شکلات" و "گوجه‌فرنگی" ریشه ناهواتلی دارند که نشان‌دهنده تاریخ طولانی تعامل بین مردم بومی و اسپانیایی‌ها است. در برخی از مناطق کشور، جایی که گروه‌های قومی خاصی غالب هستند، حتی لهجه‌هایی ممکن است استفاده شود که شباهت بیشتری به زبان‌های اجداد دارند تا با اسپانیایی سنتی.
زبان نقش مهمی در فرهنگ مکزیک ایفا می‌کند، به ویژه در هنر، ادبیات و سینما. نویسندگان مکزیکی، مانند کارلوس فوئنتس، خوان رولف و اوکتاویا پاس، از اسپانیایی مکزیکی برای خلق آثاری استفاده کرده‌اند که نه تنها تجربیات شخصی را منعکس می‌کند، بلکه جنبه‌های مهم اجتماعی و فرهنگی کشور را نیز به تصویر می‌کشد. در آثار آن‌ها به طور مکرر عناصری از زبان محاوره‌ای، فولکلور و عبارات سنتی مشاهده می‌شود که آن‌ها را برای تماشاگران مکزیکی قابل دسترسی‌تر و نزدیک‌تر می‌کند.
همچنین سینما به عنوان بخشی مهم از زندگی فرهنگی مکزیک، اغلب به زبان اسپانیایی و برخی زبان‌های بومی فیلم‌برداری می‌شود. به عنوان مثال، در برخی فیلم‌ها مانند "هزارتوی فَونا" (۲۰۰۶)، از عناصر زبان ناهواتل استفاده شده است که رابطه با سنت‌های باستانی کشور را زیر سوال می‌برد.
ویژگی‌های زبانی مکزیک نتیجه تاریخ بسیار طولانی توسعه تاریخی است که در آن تأثیر اقوام بومی، استعمار اسپانیایی و فرآیندهای جهانی معاصر وجود دارد. زبان اسپانیایی به عنوان زبان اصلی در کنار زبان‌های بومی متعدد وجود دارد و تنوع و منحصر به فردی فرهنگ مکزیک را حفظ می‌کند. تنوع زبانی در مکزیک عنصر مهمی از هویت ملی است و در زمینه تغییرات اجتماعی و فرهنگی معاصر به توسعه خود ادامه می‌دهد.