دانشنامه تاریخی
استیفن سوم بزرگ، که از سال ۱۴۵۷ تا ۱۵۰۴ در مولداوی حکومت کرد، به یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌ها در تاریخ اروپای قرون وسطی تبدیل شد. حکومت او نه تنها با تقویت استقلال مولداوی همراه بود، بلکه رونق سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی قابل توجهی را برای دوق‌نشین به ارمغان آورد. در طول تقریباً پنج دهه حکومت، استیفن سوم نه تنها توانست کشور را از تهدیدات خارجی محافظت کند، بلکه اساس توسعه یک دولت مستقل و قوی را بنا نهاد که نقش مهمی در سیاست اروپا شرقی ایفا می‌کرد.
در زمان ورود استیفن بزرگ به قدرت در سال ۱۴۵۷، مولداوی در وضعیت سیاسی پیچیده‌ای قرار داشت. این دوق‌نشین در محاصره همسایگان قدرتمند — مجارستان، لهستان و امپراتوری عثمانی — بود. تهدیدی وجود داشت که مولداوی به یکی از این قدرت‌ها ملحق شود. اما استیفن، که پس از مرگ جانشین خود، پتر دوم، دوق‌نشین را به دست گرفت، نه تنها توانست استقلال کشور را حفظ کند، بلکه به طور قابل توجهی تأثیر سیاسی و نظامی آن را تقویت کرد.
یکی از اولین اقدام‌های استیفن در تقویت قدرت، بر روی تجمیع ساختار سیاسی داخلی دوق‌نشین متمرکز بود. او به شدت هر گونه تلاش برای جدایی‌طلبی را سرکوب کرد و قدرت خود را با حفظ وفاداری نجبای محلی تقویت کرد. با ایجاد سیستم اتحادهای سیاسی و به کارگیری تدابیر سختگیرانه علیه اپوزیسیون داخلی، او ثبات را در دولت تضمین کرد.
استیفن به مسائل سیاست خارجی توجه ویژه‌ای داشت. او چندین بار با قدرت‌های همسایه، از جمله پادشاهی لهستان و لیتوانی، اتحادهایی تشکیل داد تا در برابر تهدیدات از جانب امپراتوری عثمانی ایستادگی کند. این اتحادها نه تنها موضع بین‌المللی مولداوی را تقویت کرد، بلکه به دوق‌نشین کمک کرد تا استقلال خود را در شرایط تهدیدات خارجی دائمی حفظ کند.
یکی از بارزترین جنبه‌های حکومت استیفن بزرگ، دستاوردهای نظامی او بود. در این زمان، مولداوی تحت حملات متعدد امپراتوری عثمانی قرار داشت، اما به لطف ارتش قوی و اتحادهای استراتژیک، استیفن توانست به طور有效 از مرزهای دوق‌نشین دفاع کند.
استیفن بزرگ به خاطر کارزارهای موفق خود علیه عثمانی‌ها شناخته شده است، به ویژه در زمان نبرد واسلو در سال ۱۴۷۵ که به نبرد تعیین‌کننده‌ای در مبارزه برای استقلال مولداوی تبدیل شد. با وجود برتری عددی عثمانی‌ها، نیروهای مولداوی تحت رهبری استیفن توانستند پیروزی را کسب کنند که تأثیر امپراتوری عثمانی در منطقه را به شدت تضعیف کرد.
این موفقیت نه تنها در تاریخ مولداوی، بلکه در تاریخ شرق اروپا نیز نقطه عطفی را ایجاد کرد، زیرا نشان داد که دولت‌های کوچک می‌توانند به طور مؤثر در برابر امپراتوری‌های بزرگ مقاومت کنند. در ادامه، استیفن به تقویت دفاع دوق‌نشین ادامه داد و قلعه‌ها و استحکامات جدیدی در سرتاسر کشور بنا کرد. یکی از معروف‌ترین یادبودهای حکومت او، قلعه‌های مولدوا از جمله دژ در سوچاوا و دیگر سازه‌های دفاعی است که به مدت چندین قرن به عنوان نقاط استراتژیک مهم باقی ماندند.
در دوره حکومت استیفن بزرگ، مولداوی نه تنها در زمینه‌های سیاسی و نظامی، بلکه در رشد اقتصادی نیز شکوفا شد. بخش عمده‌ای از این موفقیت مربوط به سیاست داخلی موفق دوق‌نشین، که به توسعه کشاورزی، تجارت و صنایع دستی توجه می‌کرد، بود. استیفن به طور فعال به بهبود زیرساخت‌ها، ساخت جاده‌ها و پل‌ها کمک کرد که به توسعه تجارت داخلی و تقویت روابط با کشورهای همسایه انجامید.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی استیفن، توسعه تجارت با شرق و غرب بود. مولداوی به یک کانون تجاری مهم تبدیل شد که کالاهایی مانند غلات، شراب و محصولات دستی از آن عبور می‌کرد. توسعه تجارت، به نوبه خود، به تقویت قدرت اقتصادی دوق‌نشین و افزایش سطح زندگی مردم کمک کرد.
از لحاظ فرهنگی، حکومت استیفن بزرگ همچنین به عنوان عصر طلایی مولداوی شناخته می‌شود. دوق‌نشین به طور فعال از کلیسای ارتدوکس حمایت می‌کرد و همچنین به ساخت صومعه‌ها و کلیساها کمک می‌کرد. معروف‌ترین صومعه ساخته شده به فرمان استیفن، صومعه پوتنه است که به یک مرکز فرهنگی و روحانی مهم تبدیل شد. در این صومعه بسیاری از آثار هنری خلق شده و فعالیت‌های فعالی در زمینه رونویسی و حفظ کتاب‌ها انجام شده است.
توسعه فرهنگی مولداوی در این دوره همچنین در هنر، معماری و ادبیات قابل مشاهده بود. استیفن بزرگ به توسعه و گسترش فرهنگ ارتدوکس، تقویت روابط با بیزانس و سایر دولت‌های مسیحی کمک کرد که تأثیر درازمدتی بر توسعه هویت مولداوی داشته است.
استیفن بزرگ رد عمیقی در تاریخ مولداوی به جا گذاشت و حکومت او مرحله مهمی در توسعه دولت محسوب می‌شود. به واسطه تلاش‌های او، مولداوی نه تنها توانست استقلال خود را حفظ کند، بلکه موضع خود را در عرصه بین‌المللی تقویت کرد. پیروزی‌ها در جنگ‌ها، سیاست خارجی موفق و دستاوردهای فرهنگی قابل توجه، استیفن بزرگ را نه تنها در چشم مردم زمان خود، بلکه در تاریخ کشور به یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان تبدیل کرد.
استیفن سوم بزرگ در یاد مردم مولداوی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حاکمان باقی مانده است، که دوره حکومت او زمانی بود برای رونق دوق‌نشین. نام او با تاسیس دولت‌مندی مولداوی، حفاظت از ایمان ارتدوکس و توسعه فرهنگ مرتبط است. و همچنان به عنوان نماد مقاومت در برابر تهدیدات خارجی و بنیان‌گذار یک دولت قوی و مستقل در شرق اروپا محسوب می‌شود.
رونق دوق‌نشین مولداوی در دوره استیفن بزرگ مرحله‌ای مهم در تاریخ منطقه بود که تأثیرات درازمدتی بر توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور گذاشت. استقلال سیاسی، کمپین‌های نظامی موفق، رشد اقتصادی و حمایت از فرهنگ، اساس شکل‌گیری یک دولت قوی و پایدار را فراهم کردند. امروز، بیش از پانصد سال بعد، استیفن بزرگ نه تنها به عنوان یک شخصیت تاریخی، بلکه به عنوان یک قهرمان ملی باقی مانده است که میراث او همچنان مردم مولداوی را الهام می‌بخشد.