تاریخی انcyclopedia
د تراناکي جګړه، چې د تراناکي په جګړه هم پیژندل کیږي، یو مهم تضاد و چې په نیو زیلینډ کې په 1860-1861 کالونو کې پیښ شو. دا تضاد د ماؤري جګړو د پراخې خوځښت یوه برخه شوه او د ماؤري اصلي خلکو او اروپایی مستعمره کوونکو ترمنځ د لوړو فشارونو نښه وه. د تراناکي جګړه د نیو زیلینډ پر سیاسي او ټولنیز تاریخ باندې مهمې اغیزې درلودې او د هغې پایلې لاهم احساس کیږي.
د 19 پیړۍ په نیمایي کې نیو زیلینډ کې د اروپایی مستعمره کوونکو د بې سارې پرمختګ سره زیاتې بدلونونه پیښیږي. د کلونو په تیریدو سره د مستعمره کوونکو شمېر زیات شو چې د ماؤري ځمکې نیسي، چې دا د اصلي خلکو د اعتراض او ناخوښۍ لامل شو. په دې شالید کې، د ځمکې د مالکیت حق مسئله له خورا حساستو مسایلو څخه شوه.
هغه اصلي علتونه چې د تراناکي جګړې لامل شول، شامل دي:
د تراناکي جګړه په 1860 کال کې پیل شوه، کله چې مستعمره حکام د تراناکي سیمې په ځمکو نیول پیل کړل. دا تضاد څو مهم پړاوونو ته ویشل کیدی شي:
په 1860 کال کې د نیو زیلینډ حکومت، چې د ویلیم هوبسن لخوا رهبري کیږي، د تراناکي په سیمه کې د ځمکو د نیولو نیت اعلان کړ. دا پریکړه د ماؤري د اعتراض لامل شوه، چې دا ځمکې مقدسې او د دوی لپاره حق ګڼل کیدلې. د ماؤري او مستعمره ځواکونو ترمنځ لومړني جګړې په پکروا سیمه کې ترسره شوې، هلته ماؤري مقاومتي چلند وښود.
وضعیت په 1861 کال کې خراب شو، کله چې مستعمره پوځونو د ماؤري په ځمکو کې فعالانه بریدونه پیل کړل. په ځواب کې ماؤري د مقاومت سازمانول پیل کړل، او جګړې د ښکاره جګړو په صورت کې اړیدلې. لویې جګړې د پکروا کلی په شاوخوا کې او د تراناکي په سیند کې ترسره شوې، چیرې چې دواړو خواوو ته د پام وړ زیانونه اوښتې.
د تراناکي جګړه په 1861 کال کې پای ته ورسیده، مګر د تضاد پایلې خورا ژورې او د اوږدې مودې لپاره احساس شوې:
نن ورځ د تراناکي جګړه د نیو زیلینډ په تاریخ کې د کلیدي نکتې په توګه ګڼل کیږي، او د هغې پایلې لاهم اوس هم فعالې دي. په تېرو څو لسیزو کې د نیو زیلینډ حکومت د ماؤري په وړاندې د تاریخي بې عدالتیو د پیژندلو لپاره ګامونه پورته کړي، او د هغوی د حقوقو او هویت د بیا جوړولو پروسه پیل شوې.
د نیو زیلینډ حکومت د ماؤري حقوقو د بیا رغونې او د ضایع شوې ځمکو لپاره د جبران پروګرامونه پیل کړل. دا اقدامات د اصلي خلکو او دولت ترمنځ د مصالحې په پروسه کې مهم ګامونه شوي، او د ماؤري کلتوري هویت د بیا رغونې سبب شوی.
د تراناکي جګړه د نیو زیلینډ تاریخ یوه مهمه برخه ده چې د ماؤري او اروپایی مستعمره کوونکو ترمنځ د پیچلو اړیکو د پروګرام په توګه تائیدوي. د دې جګړې مطالعه د نیو زیلینډ د تاریخ مختلفو پروسو د پوهېدو سره مرسته کوي، او د هغوی د اوسني ټولنې پر اغیزه.