عصر خمرهای سرخ یکی از تاریکترین و تراژیکترین دورهها در تاریخ کامبوج است. از سال 1975 تا 1979، این گروه رادیکال کمونیستی به رهبری پل پات رژیم خشن و بیرحمی را به اجرا درآورد که منجر به نسلکشی و رنجهای وسیع برای مردم کامبوج شد. این دوره نه تنها با سرکوبهای سیاسی بلکه با تغییرات اجتماعی رادیکالی که هدف آن ایجاد جامعهای «ایدهآل» و کشاورزی بود، مشخص میشود. در این مقاله، ما به بررسی رویدادها و عواملی میپردازیم که به ظهور و سقوط خمرهای سرخ کمک کردند.
خمرهای سرخ فعالیت خود را در دهه 1950 به عنوان بخشی از ایدئولوژی کمونیستی گستردهتری که در سراسر هندوچین پخش شده بود، آغاز کردند. آنها حمایت قابل توجهی از ویتنام و سایر کشورهای سوسیالیستی دریافت کردند، که به آنها امکان داد به عنوان یک نیروی سیاسی مهم شکل بگیرند. کامبوج نه تنها مستعمره بود، بلکه میدان مبارزه بین گروههای سیاسی مختلف نیز بود. پس از سرنگونی نوردوم سیانوک در سال 1970 بهدست ژنرال لون نول، خمرهای سرخ فرصتهای جدیدی برای تقویت مواضع خود بهدست آوردند، چرا که بسیاری از کامبوجیها از حکومت لون نول ناراضی بودند.
در 17 آوریل 1975، خمرهای سرخ به Phnom Penh وارد شدند و حکومت لون نول را سرنگون کردند و قدرت خود را برقرار کردند. این رویداد آغاز دوران جدیدی را به نمایش گذاشت، زمانی که تغییرات رادیکال به قاعدهای عادی تبدیل شدند. خمرهای سرخ در تلاش بودند تا جامعهای کشاورزی بر اساس اصول خودکفایی و collectivization ایجاد کنند. آنها آرمانهای خود را در مورد ایجاد جامعهای «پاک» و آزاد از تفاوتهای طبقاتی و تأثیر فرهنگ غربی اعلام کردند.
پس از به قدرت رسیدن، خمرهای سرخ به اجرای سیاستهای خشن سرکوب پرداختند. همه کسانی که به غرب یا به سرسختی متهم میشدند، تحت تعقیب قرار میگرفتند. ایدئولوژی نازیوار که بر اساس مفهوم «پاکی نژادی» بنا شده بود، بر مردم کامبوج اعمال شد. در مدت کوتاهی، میلیونها نفر از جمله مخالفان سیاسی و شهروندان عادی نابود شدند.
در کشور، اردوگاههای کار اجباری ایجاد شده بود که در آن افراد برای کار اجباری قرار داده میشدند. شرایط در این اردوگاهها وحشتناک بود: گرسنگی، بیماری و خشونت واقعیتهای روزمره بودند. برآوردها نشان میدهد بین 1.7 تا 2 میلیون نفر در نتیجه نسلکشی جان باختند که تقریباً یکچهارم جمعیت کامبوج در آن زمان را تشکیل میدهد.
پایه ایدئولوژی خمرهای سرخ، تلاش برای ایجاد جامعهای جدید بر اساس سوسیالیسم کشاورزی بود. تمام جنبههای زندگی، از جمله آموزش، دین و اقتصاد، تحت این ایده قرار گرفتند. آموزش برای بیشتر جمعیت، به ویژه برای روشنفکران، ممنوع شد و مدارس بسته شدند. دین نیز تحت محدودیتهای شدیدی قرار داشت؛ بودیسم که بخشی مهم از فرهنگ کامبوج بود تقریباً نابود شد.
خمرهای سرخ همچنین در تلاش برای حذف کامل سبک زندگی شهری بودند. مردم بهزور از شهرها به مناطق روستایی منتقل میشدند تا در آنجا به کار در زمینها و کشاورزی بپردازند. این فرآیند منجر به تخریب کامل ساختارهای اجتماعی و ثباتهای سنتی شد که موجبات هرجومرج و بیثباتی در جامعه را فراهم آورد.
علیرغم سرکوبهای خشن، در کامبوج مقاومتی وجود داشت. گروههای زیرزمینی و مقاومت از طرف کامبوجیها و همچنین از طرف ویتنام وجود داشت. در سال 1978، ویتنام که از سیاستهای تهاجمی خمرهای سرخ ناراضی بود، عملیات نظامی را آغاز کرد و در اوایل سال 1979 به کامبوج حمله کردند و رژیم پل پات را سرنگون کردند.
سقوط خمرهای سرخ نشان دهنده بازگشت فوری صلح در کشور نبود. اشغال ویتنام منجر به درگیریهای جدیدی شد و خمرهای سرخ به عنوان یک سازمان چریکی به مبارزه علیه نیروهای دولتی ویتنام و کامبوج ادامه دادند.
عصر خمرهای سرخ اثر عمیقی بر جامعه کامبوج گذاشت. نسلکشی که در این دوره رخ داد، سبب رنج و دردهای انسانی عظیمی شد. در کشور هنوز هم آسیبهای مرتبط با این وقایع باقی مانده است و اهمیت آگاه شدن از این گذشته روزبهروز بیشتر میشود.
در حال حاضر، کامبوج با چالش بازسازی و آشتی مواجه است و حافظه تاریخی درباره عصر خمرهای سرخ همچنان بر سیاست و جامعه کنونی تأثیر میگذارد. محاکمههای مربوط به رهبران سابق خمرهای سرخ که در سالهای اخیر برگزار میشود، به دستیابی به عدالت برای قربانیان و خانوادههای آنها کمک میکند.
عصر خمرهای سرخ تنها یک فصل تراژیک در تاریخ کامبوج نیست، بلکه درسی است درباره این که چگونه ایدئولوژی و قدرت میتوانند به پیامدهای وحشتناکی برای جامعه منجر شوند. مهم است که این تاریخ را به یاد داشته باشیم تا دیگر تکرار نشود و نسلهای جدید بتوانند از اشتباهات گذشته بیاموزند. تلاش برای صلح و عدالت و همچنین بازسازی فرهنگ و هویت همچنان از وظایف اصلی مردم کامبوج در دنیای معاصر باقی میماند.