دانشنامه تاریخی
ویژگی‌های زبانی پرو ترکیبی جالب از تأثیرات مختلف فرهنگی و قومی است که تاریخ چندصدساله این کشور را منعکس می‌کند. پرو یک کشور چند زبانه است که در کنار زبان اسپانیایی که زبان رسمی است، تعدادی از زبان‌های بومی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تنوع زبانی جنبه‌ای مهم از هویت ملی و میراث فرهنگی است. ویژگی‌های زبانی کشور به شدت با ترکیب قومی جمعیت و تاریخ آن مرتبط است و همچنین با تلاش‌هایی که برای حفظ و توسعه زبان‌های بومی انجام می‌شود.
زبان اسپانیایی زبان رسمی پرو است و در مؤسسات دولتی، در محاکم، رسانه‌ها و آموزش و پرورش استفاده می‌شود. اسپانیایی در زمان استعمار به کشور وارد شد، زمانی که پرو تحت سلطه امپراتوری اسپانیا بود. با گذشت زمان، این زبان به زبان اصلی ارتباطات در زندگی دولتی و عمومی و همچنین در تعاملات بین قومی تبدیل شد. امروزه حدود 80٪ جمعیت پرو به زبان اسپانیایی به عنوان زبان مادری صحبت می‌کنند.
ویژگی‌های زبان اسپانیایی پرو شامل لهجه‌های منحصر به فرد و ویژگی‌های واژگانی است که آن را از دیگر نسخه‌های زبان اسپانیایی متمایز می‌کند. لهجه پروئی دارای ویژگی‌های خاصی است، به ویژه در مناطقی مانند کُستا، منطقه آند و آمازون. به عنوان مثال، در لیما و دیگر شهرهای بزرگ، معمولاً واژه‌ها و تلفظ‌های منحصر به فردی استفاده می‌شود که "اسپانیایی لیما" خاصی را شکل می‌دهند. در مناطق روستایی و کوهستانی می‌توان تلفظ‌های محافظه‌کارانه‌تر و استفاده سنتی از کلمات را مشاهده کرد.
علاوه بر اسپانیایی، در پرو زبان‌های بومی متعددی وجود دارد که توسط نمایندگان گروه‌های قومی مختلف صحبت می‌شود. طبق آخرین سرشماری، در این کشور بیش از 47 زبان وجود دارد که به خانواده‌های زبانی مختلف تعلق دارند. بیشترین شیوع را زبان‌های کچوا و آیمارا دارند، اما هم چنین زبان‌های دیگری مانند گوارانی، شیپیبو، آساهنینکا، کاتوکین و دیگران نیز وجود دارد.
زبان کچوا یکی از رایج‌ترین زبان‌های بومی در پرو است و عمدتاً در آند و در مناطق مرتفع این کشور استفاده می‌شود. کچوا زبان اینکاها بود و فرهنگ و تاریخ غنی‌ای را دربرمی‌گیرد. زبان کچوا به صورت فعال در زندگی روزمره، در سطوح دولتی و در آموزش و پرورش استفاده می‌شود. امروزه حدود 13٪ جمعیت پرو از کچوا به عنوان زبان مادری خود استفاده می‌کند. با وجود تهدید انقراض برخی از زبان‌ها، کچوا همچنان به عنوان بخشی مهم از فرهنگ پرو حفظ می‌شود.
زبان آیمارا در مناطق جنوبی پرو، به ویژه در اطراف دریاچه تیتیکاکا، رایج است. آیمارا ویژگی‌های مشترک زیادی با کچوا دارد، اما همچنین ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد. این زبان نقش مهمی در زندگی فرهنگی مردم آند ایفا می‌کند و حدود 2٪ از جمعیت کشور به این زبان صحبت می‌کنند.
پرو نمونه‌ای از یک کشور چند زبانه است که در آن توجه زیادی به حفظ و توسعه زبان‌های بومی اختصاص داده شده است. قانون اساسی پرو نه تنها زبان اسپانیایی، بلکه زبان‌های بومی ملت‌ها را نیز در مناطق مربوطه به عنوان زبان‌های رسمی به رسمیت می‌شناسد. این بدان معنی است که در برخی مناطق کشور، زبان‌های محلی مانند کچوا و آیمارا می‌توانند در مؤسسات دولتی و امور دولتی استفاده شوند.
برنامه دولتی حمایت از زبان‌های بومی شامل ابتکارات مختلفی است که به حفظ و توسعه زبان‌ها اختصاص یافته است. این شامل ایجاد برنامه‌های آموزشی است که در آن زبان‌های بومی تدریس می‌شوند، همچنین حمایت از رسانه‌های جمعی که به این زبان‌ها کار می‌کنند. با این حال، با وجود تلاش‌های دولت، زبان‌های بومی همچنان با تهدید انقراض روبرو هستند، زیرا بسیاری از آنها حاملان خود را از دست می‌دهند، به ویژه در میان جوانان.
یکی از اقدامات مهم در حمایت از زبان‌های بومی تصویب قانون زبان‌های بومی در سال 2011 بود که حق حاملان این زبان‌ها را به آموزش به زبان مادری خود و همچنین استفاده از این زبان‌ها در مدارک رسمی و در تعامل با نهادهای دولتی تضمین می‌کند. این قانون همچنین امکان استفاده از زبان‌های بومی در خدمات دولتی و محلی در مناطقی که این زبان‌ها غالب هستند را پیش‌بینی می‌کند.
زبان‌های بومی پرو نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و میراث فرهنگی کشور ایفا می‌کنند. این زبان‌ها حامل سنت شفاهی، داستان‌های مردمی، افسانه‌ها و مراسم‌هایی هستند که از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابند. به عنوان مثال، در زبان کچوا بسیاری از عناصر فرهنگ اینکا حفظ شده است، از جمله آداب و رسوم، مفاهیم فلسفی و تصورات مذهبی. این زبان‌ها به شدت با ویژگی‌های کشاورزی، صنایع دستی و همچنین با درک جهان و طبیعت مرتبط هستند.
زبان‌های بومی همچنین بر موسیقی و هنر پرو تأثیر می‌گذارند. در موسیقی سنتی، به عنوان مثال، معمولاً سازهایی استفاده می‌شود که با گروه‌های قومی و زبانی خاص مرتبط هستند. ملودی‌ها و ریتم‌هایی که می‌توان در جشن‌ها و فستیوال‌ها شنید، معمولاً ویژگی‌های خاصی دارند که ویژگی‌های تاریخی منطقه را منعکس می‌کنند. زبان‌های بومی پرو پایه‌ای برای خلق شعر، رقص و سایر اشکال هنر مردمی فراهم می‌کنند که جزئی از هویت فرهنگی کشور به شمار می‌روند.
در چند دهه گذشته، وضعیت تنوع زبانی در پرو تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. از یک سو، جهانی‌سازی و افزایش تأثیر زبان اسپانیایی در سطح دولت و جامعه به تسلط زبان اسپانیایی کمک می‌کند که منجر به کاهش تعداد حاملان زبان‌های بومی می‌شود. از سوی دیگر، تلاش‌های دولت و جوامع محلی برای حفظ زبان‌ها به ثمر نشسته است و بسیاری از زبان‌ها بار دیگر به شکل فعال در زندگی روزمره استفاده می‌شوند.
امروز شاهد افزایش علاقه به یادگیری زبان‌های بومی، به ویژه در میان جوانان هستیم که به اهمیت حفظ زبان‌ها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی آگاهی دارند. در برخی مناطق، ابتکارات فرهنگی به منظور جلب توجه به تنوع جغرافیایی کشور ظاهر می‌شود. این شامل ایجاد مواد آموزشی به زبان‌های بومی و همچنین حمایت از رویدادهای فرهنگی است که در آن از میراث زبانی استفاده می‌شود.
ویژگی‌های زبانی پرو میراثی غنی و متنوع است که شامل زبان اسپانیایی و همچنین زبان‌های متعدد بومی می‌باشد. این زبان‌ها نه تنها ابزارهای ارتباطی هستند، بلکه عناصر مهمی از هویت ملی، فرهنگ و سنت‌ها به شمار می‌روند. با وجود چالش‌های مرتبط با تهدید انقراض برخی زبان‌ها، پرو همچنان تلاش‌هایی را برای حفظ و توسعه آنها انجام می‌دهد که به تقویت چند زبانی و تنوع فرهنگی کشور کمک می‌کند. در آینده، ادامه حمایت و توسعه سیاست‌های زبانی که به حفظ این زبان‌ها و ارزش فرهنگی منحصر به فرد آنها کمک می‌کند، بسیار مهم است.