دانشنامه تاریخی
سیستم دولتی مالتی دارای تاریخ طولانی و چند لایه‌ای است که بیش از دو هزار سال را در بر می‌گیرد. توسعه ساختار سیاسی جزیره از مراحل مختلفی عبور کرده است که شامل حکومت رومی‌ها، عرب‌ها، نورمن‌ها، شوالیه‌های دستور بیمارستانی و بریتانیا می‌شود. در هر یک از این دوره‌ها اشکال حکمرانی تغییر کرده‌اند، از سلطنت تا جمهوری، که به طرز چشمگیری بر ساختار سیاسی و اجتماعی کشور تأثیر گذاشته است.
مالتی از سال 218 قبل از میلاد بخشی از امپراتوری روم بود، زمانی که رومی‌ها جزیره را در جریان جنگ دوم پونیک تسخیر کردند. در زمان امپراتوری روم، جزیره بخش مهمی از استان رومی آفریقا بود. مالتی دارای وضعیت مستعمره بود و تحت اداره مقام رومی قرار داشت. در این زمان سیستم حقوقی رومی در جزیره معرفی شد و زیرساخت‌ها و زندگی شهری شروع به توسعه کردند. مالتی به یک نقطه مهم استراتژیک برای رومی‌ها تبدیل شد و در جزیره جاده‌ها، آمفی‌تئاترها و سایر ساختمان‌های عمومی ساخته شد که بسیاری از آن‌ها هنوز هم باقی مانده‌اند.
پس از سقوط امپراتوری روم، مالتی در سال 870 تحت کنترل عرب‌ها قرار گرفت. طی چندین قرن حکومت عرب‌ها، بنیان‌های فرهنگی و اجتماعی مهمی در جزیره ایجاد شد. عرب‌ها سیستم اداری مؤثری ایجاد کردند و مدیریت را بر اساس اصول جغرافیایی سازماندهی کردند و مالیات را برقرار کردند. مالتی به بخشی از امارت عربی سیسیل تبدیل شد و این تأثیر بر کشاورزی، معماری و زبان مشاهده شد. در این زمان تعدادی از استحکامات ساخته شد و همچنین کشاورزی و سیستم‌های آبیاری توسعه یافتند.
در سال 1091 مالتی توسط نورمن‌ها تسخیر شد که آغاز دوره جدیدی در تاریخ جزیره بود. نورمن‌ها قدرت مسیحی را احیا کردند و پادشاهی مالتی را تأسیس کردند که تحت سلطه پادشاهی سیسیل قرار داشت. در دوره حکومت نورمن‌ها، مالتی به مرکز مهمی از فرهنگ و ایمان مسیحی تبدیل شد و جزیره در چارچوب پادشاهی بزرگتر خود تلقی می‌شد. همچنین در این زمان دشنه‌های مسیحی جدیدی ساخته شد و روابط با پاپ رم آغاز شد. دوره نورمن بر سیستم قانونی تأثیر گذاشت، به طوری که قوانین بیشتر متمرکز و به سمت الگوهای غربی گرایش پیدا کردند.
پس از آن که در سال 1530 کارل پنجم، پادشاه اسپانیا، جزیره مالتی را به دستور شوالیه‌های بیمارستانی واگذار کرد، یکی از مهم‌ترین دوره‌ها در تاریخ مالتی آغاز شد. شوالیه‌های فرماندهی بیمارستانی، یا به عبارتی شوالیه‌های مالتی، نقش مهمی در شکل‌گیری سیستم دولتی جزیره ایفا کردند. جزیره به مرکز قدرت دریایی و مسیحی در دریای مدیترانه تبدیل شد و خود سیستم حکمرانی بر اساس قدرت اقتدارگرایانه فرماندهان بنا شد. آن‌ها بدون دخالت مستقیم مقامات خارجی جزیره را اداره می‌کردند و سیاست‌هایی را برای دفاع و شکوفایی طراحی می‌کردند. در این زمان، مالتی به یک مرکز سیاسی و نظامی مهم تبدیل می‌شد که این موضوع در ایجاد استحکامات بزرگ و همچنین تقویت هویت ملی انعکاس می‌یابد.
پس از محاصره بزرگ مالتی و افول دستور شوالیه‌های بیمارستانی در سال 1798، مالتی هدف توسعه‌ی فرانسوی شد، زمانی که ناپلئون بناپارت جزیره را تسخیر کرد. با این حال، حکومت فرانسوی کوتاه و سخت بود. در سال 1800 جزیره به بریتانیا واگذار شد و برای تقریباً دو قرن مالتی به عنوان مستعمره بریتانیا باقی ماند. در این دوره، قوانین بریتانیایی وارد شدند و مالتی به یک پایگاه دریایی مهم تبدیل شد که نقش کلیدی در هر دو جنگ جهانی ایفا کرد. سیستم حکمرانی بریتانیا به تقویت کنترل استعماری متمرکز بود، اما همچنین به توسعه زیرساخت‌ها و آموزش در جزیره کمک کرد. مرحله‌ای مهم در این دوره، ادغام تدریجی ساکنان محلی در اداره جزیره از طریق ایجاد پارلمان‌های محلی و نهادهای قانونی بود.
در اوایل قرن بیستم، حرکت‌های سیاسی که خواستار خودمختاری و استقلال بودند، در مالتی فعال شدند. در سال 1921، قانون اساسی تصویب شد که یک حکومت خودمختار در جزیره تأسیس کرد، اما همچنان تحت کنترل بریتانیا باقی ماند. در سال 1934، پارلمانی با نمایندگان محلی تأسیس شد که به رشد فعالیت سیاسی کمک کرد. جنگ جهانی دوم نقش مهمی در فرایند استقلال مالتی ایفا کرد، زیرا در سال‌های جنگ حملات هوایی شدیدی را تجربه کرد و نقش استراتژیک مهمی برای بریتانیا داشت.
پس از جنگ، در سال 1964، مالتی به عنوان یک کشور مستقل در چارچوب مشترک‌المنافع ملی شناخته شد. در سال 1974 جزیره به جمهوری تبدیل شد و در سال 1979 کنترل کامل بر سیاست خارجی خود را به دست آورد. مالتی به یک کشور مستقل تبدیل شد، با قانون اساسی، سیستم سیاسی و نهادهای ملی خود.
امروز مالتی یک جمهوری پارلمانی است که در آن رئیس‌جمهور رئیس دولت است، اما قدرت اجرایی واقعی در دست نخست‌وزیر و دولت قرار دارد. نکته مهم، سیستم چند حزبی است که احزاب سیاسی کلیدی را که نماینده ایدئولوژی‌های مختلف از چپ تا راست هستند، در بر می‌گیرد. پارلمان مالتی شامل مجلس نمایندگان و سنا است. در زندگی سیاسی کشور، مسائل سیاست اجتماعی، اقتصاد، روابط خارجی و آموزش نقش مهمی ایفا می‌کنند.
در سال 2004، مالتی به عضویت اتحادیه اروپا درآمد و در سال 2008 یورو را به عنوان ارز رسمی خود پذیرفت. این موضوع وضعیت بین‌المللی کشور را تقویت کرده و آن را به یک مرکز اقتصادی و سیاسی مهم در دریای مدیترانه تبدیل کرده است. امروزه مالتی به عنوان یک کشور دموکراتیک مدرن با ساختارهای اقتصادی و سیاسی پایدار در حال توسعه است.
تاریخ سیستم دولتی مالتی نمونه بارزی است از اینکه چگونه یک جزیره کوچک می‌تواند از مراحل مختلف حکومتی و تغییرات قدرت دولتی عبور کرده و بر فرهنگ، اقتصاد و جایگاه بین‌المللی خود تأثیر بگذارد. از مستعمره رومی‌ها تا کشور مستقل مدرن، مالتی توانایی تطبیق و توسعه در شرایط واقعی سیاسی متغیر را نشان داده است. امروز جزیره همچنان نقش مهمی در زندگی سیاسی و اقتصادی دریای مدیترانه ایفا می‌کند و در عین حال هویت تاریخی منحصر به فرد خود را حفظ می‌نماید.