مالتا — کشوری منحصر به فرد است که در دریای مدیترانه واقع شده و به خاطر میراث فرهنگی و زبانی متنوع خود شناخته میشود. یکی از ویژگیهای اصلی مالتا دو زبانی بودن آن است: زبان مالتایی و انگلیسی زبانهای رسمی کشور هستند. این واقعیت نقش مهمی در هویت فرهنگی، اقتصاد و روابط بینالمللی آن ایفا میکند. در این مقاله جنبههای اصلی وضعیت زبانی در مالتا بررسی میشود، از جمله تاریخچه شکلگیری زبان مالتایی، تأثیر آن بر زندگی روزمره و تعامل با زبان انگلیسی.
زبان مالتایی، یا Il-L-Ispirtu Malti، یک پدیده منحصر به فرد در میان زبانهای جهان است. این تنها زبان رسمی با ریشه عربی در اتحادیه اروپا است. این زبان دارای تاریخچه طولانی است که از دوره عربی آغاز میشود، زمانی که مالتا تحت حاکمیت اعراب از 870 تا 1091 قرار داشت. زبان عربی تأثیر قابل توجهی بر لهجه محلی گذاشت، که در طول زمان به زبان مستقلی توسعه یافت.
ویژگیهای اصلی زبان مالتایی استفاده از الفبای لاتین است که آن را در میان دیگر زبانهای سمی منحصر به فرد میسازد. اگرچه این زبان ریشه عربی دارد، اما مقدار قابل توجهی از واژهها از زبان ایتالیایی به ویژه از لهجه سیسیلی اقتباس شده، زیرا مالتا بخشی از پادشاهی سیسیل در دوران قرون وسطی بود. این اقتباسها بر ساختار زبان و واژگان آن تأثیر زیادی گذاشتند.
زبان مالتایی معاصر ترکیبی از عناصر عربی، رمانس و دیگر زبانهای اروپایی است. این زبان ویژگیهای دستور زبان عربی را حفظ کرده، اما بسیاری از واژهها و عبارات را از زبانهای ایتالیایی و انگلیسی پذیرفته است. به عنوان مثال، در گفتوگوی روزمره اغلب عبارات اقتباس شده از ایتالیایی مانند «caffè» (قهوه)، «ristorante» (رستوران) یا «piazza» (میدان) مشاهده میشود. با وجود تأثیر دیگر زبانها، زبان مالتایی همچنان جنبه مهمی از هویت فرهنگی کشور باقی مانده است.
زبان مالتایی برای مالتاییها اهمیت بخصوصی دارد و به عنوان نمادی از هویت ملی و استقلال آنها خدمت میکند. این زبان به طور فعال در حوزههای مختلف زندگی استفاده میشود: در زندگی روزمره، تلویزیون و رادیو، ادبیات و همچنین در مدارک رسمی. زبان مالتایی یک درس اجباری در مدارس است و در مؤسسات دولتی استفاده میشود. در دهههای اخیر تلاشها برای حفظ و ترویج این زبان افزایش یافته است که این امر با ایجاد واژهها و اصطلاحات جدید برای علم، فناوری و سیاست مدرن تأیید میشود.
زبان مالتایی نیز ریشههای عمیقی در دین دارد. بسیاری از نمازها و مراسم در کلیسای کاتولیکها در مالتا به زبان مالتایی برگزار میشود که به حفظ نقش آن در زندگی فرهنگی کمک میکند. این زبان نقش مهمی در برگزاری مراسم مذهبی و رویدادهای عمومی مانند جشنها و festivali ایفا میکند.
زبان انگلیسی نقش دومی دارد اما به طور کمتر مهم در زندگی روزمره مالتا. این زبان از زمان حکومت استعماری بریتانیا که از 1800 تا 1964 ادامه داشت، زبان رسمی کشور است. از آن زمان زبان انگلیسی بر مدیریت دولتی، سیستم حقوقی، آموزش و کسب و کار تأثیر خود را حفظ کرده است.
انگلیسی به عنوان زبان اصلی برای ارتباطات بینالمللی استفاده میشود و اهمیت آن به ویژه در حوزه تجاری بسیار مهم است. این زبانی است که بسیاری از مذاکرات و کنفرانسهای بینالمللی به زبان آن انجام میشود و از این رو، انگلیسی زبان جهانیسازی محسوب میشود. بیشتر مالتاییها به زبان انگلیسی در سطح خوبی مسلط هستند و این امر تعامل آنها با جامعه بینالمللی را تسهیل میکند.
زبان انگلیسی به طور فعال در آموزش مورد استفاده قرار میگیرد، جایی که بسیاری از دورهها در دانشگاهها و سایر مؤسسات آموزشی به این زبان تدریس میشوند. علاوه بر این، زبان انگلیسی زبان اصلی برای انتشارات علمی و تحقیقات است که تأیید کننده اهمیت آن در دنیای آکادمیک است.
دو زبانی بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ مالتایی است. در زندگی روزمره، مالتاییها غالباً از هر دو زبان استفاده میکنند و بسته به موقعیت، از یک زبان به زبان دیگر منتقل میشوند. مهم است که ذکر شود مالتاییها این امر را به عنوان یک مشکل نمیدانند، بلکه به عنوان یک ویژگی مثبت تلقی میکنند. عبارات و جملات زیادی وجود دارد که ترکیبی از زبان مالتایی و انگلیسی هستند. این پدیده «code-switching» (تغییر کد) نامیده میشود، زمانی که سخنران در یک جمله یا حتی در یک کلمه از دو زبان استفاده میکند.
همچنین پدیدهای به نام «Singlish» وجود دارد که ترکیبی از زبان انگلیسی و لهجههای محلی، از جمله مالتایی است. به عنوان مثال، عبارات همچون «I'll meet you in the Ġnien» (به زبان انگلیسی: «من تو را در پارک ملاقات میکنم» — که در آن «Ġnien» کلمه مالتایی برای «پارک» است) بخشی از گفتوگوی محلی هستند که هر دو زبان به طور روان در آن ترکیب شدهاند.
با پیوستن مالتا به اتحادیه اروپا در سال 2004، زبان مالتایی به عنوان زبان رسمی اتحادیه اروپا به رسمیت شناخته شد. این امر گامی مهم در ترویج زبان در عرصه بینالمللی بود. اکنون مالتا به طور فعال از زبان مالتایی در روابط دیپلماتیک و ضیافتهای بینالمللی خود استفاده میکند که دوباره بر اهمیت حفظ زبانهای ملی در شرایط جهانیسازی تأکید میکند.
علاوه بر این، مالتا به طور فعال در تبادلهای فرهنگی و زبانی شرکت میکند و رویدادهایی را برگزار میکند که در آن زبان و فرهنگ خود را ارائه میدهند. برنامههای آموزشی زبان مالتایی برای خارجیها نیز در حال گسترش است که به ترویج شناخت مالتا در سراسر جهان کمک میکند.
در دهههای اخیر، تلاشهایی برای حفظ زبان مالتایی در مالتا انجام شده است، به ویژه با توجه به تهدیدات روزافزون ناشی از انگلیسیگرایی و جهانیسازی. در دهه 1980، آکادمی زبان مالتایی تأسیس شد که وظیفهاش حفظ و توسعه زبان و همچنین ایجاد واژهها و عبارات جدید برای بیان مفاهیم و فناوریهای مدرن است. این امر همچنین به حفظ زبان در زمینه آموزش و هنر کمک میکند، جایی که زبان مالتایی غالباً در آهنگها، اشعار و تئاترها استفاده میشود.
علاوه بر این، رسانههای عمومی به زبان مالتایی به طور فعال توسعه مییابند. ایستگاههای رادیویی، تلویزیون و روزنامههایی وجود دارند که کاملاً به زبان مالتایی فعالیت میکنند و این امر به حفظ ارتباط بین نسلها و تضمین توسعه زبان در زندگی معاصر کمک میکند. بسیاری از مالتاییها به فرهنگ و زبان خود افتخار میکنند که این امر آنها را به استفاده از آن در ارتباطات روزمره و آموزش تشویق میکند.
وضعیت زبانی در مالتا یک نمونه منحصر به فرد از ترکیب سنت و مدرنیته است. زبان مالتایی، با ریشههای عربی و وامگیریهای اروپایی خود، به توسعه خود ادامه میدهد و در عین حال خاصیت و هویت خود را حفظ میکند. در عین حال، زبان انگلیسی همچنان عنصر مهمی از ارتباطات بینالمللی و جهانیسازی باقی میماند. دو زبانی در مالتا به بخش مهمی از زندگی فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده است و به این کشور اجازه میدهد تا با همسایگان و جامعه بینالمللی به طور مؤثری ارتباط برقرار کند.