دانشنامه تاریخی
حکومت پرتغالی‌ها در سریلانکا، که در اوایل قرن شانزدهم آغاز شد، تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ، اقتصاد و ساختار اجتماعی این جزیره داشت. این دوران زمانی بود که سریلانکا به نقطه‌ای مهم در مسیرهای تجاری دریایی تبدیل شد و پرتغال در تلاش بود تا جاه‌طلبی‌های استعماری خود را در جنوب آسیا تثبیت کند.
پرتغالی‌ها برای اولین بار در سال ۱۵۰۵ به سریلانکا آمدند، زمانی که دریانورد لورنزو دِ آلْمِیدا وارد ساحل شد. از این جمله به بعد، دوران حکومت استعماری پرتغالی‌ها آغاز شد. پرتغالی‌ها به سرعت موقعیت استراتژیک جزیره را ارزیابی کردند که امکان کنترل تجارت بین شرق و غرب را فراهم می‌کرد.
در سال ۱۵۱۸، پرتغالی‌ها پادشاهی کاندی را تصرف کردند و دژهایی در امتداد ساحل، از جمله بنادر مهمی مانند کلمبو و گاله بنا کردند. این دژها پایه‌گذار نفوذ پرتغالی‌ها در جزیره شدند.
اقتصاد سریلانکا در دوران حکومت پرتغالی‌ها بر اساس کشاورزی و تجارت بنا شده بود. پرتغالی‌ها گونه‌های جدیدی مانند قهوه و تنباکو را معرفی کردند که چشم‌انداز کشاورزی جزیره را تغییر داد. با این حال، تلاش آنها برای کنترل تجارت منجر به درگیری‌هایی با حکام محلی و مردم شد.
پرتغالی‌ها به طور فعال در صادرات دارچین، که در اروپا تقاضای بالایی داشت، مشغول بودند. آنها انحصار تجارت دارچین و دیگر ادویه‌ها را برقرار کردند که ثروت قابل توجهی را برای متروپل به ارمغان آورد، اما وابستگی اقتصادی برای ساکنان محلی ایجاد کرد.
در دوران حکومت پرتغالی‌ها تغییرات قابل توجهی در ساختار اجتماعی جامعه رخ داد. پرتغالی‌ها سعی در تحمیل مسیحیت بر مردم محلی داشتند که باعث مقاومت در میان بودائیان و هندوها شد. مبلغین مذهبی که به جزیره آمدند، تعداد زیادی کلیسا و مدرسه تأسیس کردند که فرهنگ سریلانکا را تغییر داد.
از طرف دیگر، پرتغالی‌ها از قبایل محلی برای نیازهای خود بهره‌برداری کردند که روابط اجتماعی پیچیده‌ای ایجاد کرد. حکام و سران محلی ناچار بودند با پرتغالی‌ها همکاری کنند تا موقعیت‌های خود را حفظ کنند، که این منجر به درگیری‌هایی در درون جوامع شد.
حکومت پرتغالی‌ها به دور از صلح بود. حکام محلی و قبایل اغلب در برابر رژیم استعماری قیام می‌کردند. یکی از معروف‌ترین قیام‌ها در سال ۱۵۶۰ اتفاق افتاد، زمانی که حکام کاندی قوای خود را با دیگر حکام محلی برای مقابله با پرتغالی‌ها متحد کردند.
پرتغالی‌ها به این قیام‌ها با سرکوب‌های خشونت‌آمیز پاسخ دادند که این فقط نفرت مردم محلی از استعمارگران را تشدید کرد. درگیری‌ها در طول کل دوران حکومت پرتغالی‌ها ادامه داشت و زمینه‌ساز قیام‌های بعدی شد که پس از خروج پرتغالی‌ها از جزیره بوجود آمد.
حکومت پرتغالی‌ها در سریلانکا تا سال ۱۶۵۸ ادامه داشت، زمانی که هلندی‌ها که در تلاش برای کنترل تجارت در اقیانوس هند بودند، بنادر و دژهای کلیدی را تصرف کردند. پرتغالی‌ها در نتیجه درگیری‌های نظامی و مانورهای دیپلماتیک، اکثریت دارایی‌های خود را در جزیره از دست دادند.
در سال ۱۶۵۶، هلندی‌ها کلمبو را تصرف کردند و تا سال ۱۶۶۰ تقریباً به طور کامل پرتغالی‌ها را از جزیره بیرون راندند. این پایان تقریباً ۱۵۰ سال حکومت پرتغال در سریلانکا بود و فصل جدیدی را در تاریخ این کشور گشود.
حکومت پرتغالی‌ها تأثیر عمیقی بر فرهنگ و تاریخ سریلانکا گذاشت. تأثیر پرتغالی‌ها را می‌توان در زبان، معماری و شیوه‌های مذهبی مشاهده کرد. بسیاری از واژه‌های با ریشه پرتغالی در زبان محلی حفظ شده است و تأثیر مسیحیت به وضوح مشهود است.
آثار معماری، مانند کلیساها و دژها، نیز گواهی بر میراث پرتغالی‌هاست. برخی از این بناها، مانند کلیسای سنت سباستیانو در کلمبو، از جمله اشیاء مهم فرهنگی و تاریخی محسوب می‌شوند.
حکومت پرتغالی‌ها در سریلانکا مرحله‌ای مهم در تاریخ این جزیره بود که بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن تأثیرگذار بود. با وجود درگیری‌ها و مقاومت مردم محلی، پرتغالی‌ها میراثی را به جای گذاشتند که هنوز بر سری‌لانکای معاصر تأثیر می‌گذارد. دوران حکومت استعماری پایه‌گذار تغییرات و فرآیندهای بیشتری شد که آینده جزیره را مشخص کرد.