پېژندنې

د امریکا عالي پست وضعیت، چې د 1929 کال کې پیل شو او تقریباً یو لسیزه یې دوام وکړ، د متحده ایالاتو په تاریخ کې ترټولو سخت اقتصادي بحران و. دغه دوره د پراخ بې کارۍ، عایداتو کمیدو، د بانکونو او صنعتونو د راپرزېدو په ځانګړنې وه، چې امریکایي اقتصاد او ټولنې ته یې سخت زیان ورساوه. د بحران لاملونه پېچلي وو او پکې د کورنیو اقتصادي ستونزو او نړیوال غیر ثابتۍ دواړه شامل وې.

د عالي پست وضعیت لاملونه

د عالي پست وضعیت د یو شمېر عواملو له کبله راپیدا شو، چې د 1929 کال په اکتوبر کې د سټاک بازار راپرځیدل مرکزي ټریګر و. په مخکېنیو کلونو کې، د متحده ایالاتو اقتصادي وده د سټاک بازار کې د سپکولیتي پانګونې سره مل وه. د سهمونو نرخ لوړیدل د خوشحالۍ احساس پیدا کوي، او ډېرو امریکایانو خپل سپماوې په سهمونو کې پانګونه کړې. کله چې بازار ودرېد، دا د میلیونونو پانګه والو د ورشکستۍ او د اقتصاد پر وړاندې د باور د له منځه وړلو لامل شو.

بحران همدارنګه د عایداتو نابرابري، د صنعتي تولید کمښت او کمزوري بانکدارۍ سیستمونو له امله و. کرنه د زیاتو تولیداتو او نرخونو د کمیدو له کبله زیانمنه شوه، چې کروندګرو ته یې عایدات له منځه وړي. همداراز، د نړیوال نړیوال اقتصادي نااستحکام چې د لومړۍ نړیوالې جګړې له پایلو سره راپېژندل شوی و، او سوداګریز خنډونه، لکه د سموت-هاولي قانون، چې د بهرنۍ سوداګرۍ کمښت لامل شو، پر اقتصاد باندې اغیزه درلوده.

د 1929 کال د سټاک بازار راپرځیدل

د اقتصاد پر وړاندې اصلی برید د 1929 کال د اکتوبر 24 نېټې ته، چې د "تور پنجشنبه" په نوم یادیږي، منسوب دی. په دغه ورځ، سټاک بازار کې سهمونه په چټکۍ سره راولیږل شول، چې د پانګه والو ترمنځ پراخې ویرې رامنځته کوي. خلکو د سهمونو پلورلو ته چټکتیا وکړه، چې د نرخونو د راپرزېدو لامل شوه. د څو ورځو په اوږدو کې، بازار د خپلې ارزښت تقریباً 30٪ له لاسه ورکړ، او میلیونونه امریکایان خپل سپماوې له لاسه ورکړې.

د سټاک بازار راپرځیدل د بانکي سکتور له منځه وړي، ځکه چې بانکونه د خپلو مراجعینو پیسې په سهمونو کې پانګونه کړې وې. ډیری بانکونه د ورشکستۍ سره مخ شول، او میلیونونه سپما کونکي د خپلو سپماوو له لاسه ورکړې، چې دا د پراخې بېکارۍ او د اقتصادي بحران زیاتیدو لامل شو.

بېکاري او ټولنیزې پایلې

د عالي پست وضعیت د پراخې بېکارۍ لامل شو: تر 1933 پورې، شاوخوا 25٪ د کارکوونکو ځواک بې کاره وو، چې شاوخوا 13 میلیون کسان وو. خلک د کار او اوسیدو ځای له لاسه ورکوي، او مجبور شول په شلترونو او خیمو کې ژوند وکړي، چې د ولسمشر هربرټ ګوور په یاد کې "هُوورولز" نومیږي، چې د بحران سره مخامخ نشو. ډیری امریکایان د شدیدې بې وزلۍ سره مخامخ شول، د لوږې او طبي مرستې کمي له امله.

د ژوند سطحه تقریباً ټولو ټولنو ته اغیزه کړې وه. سوداګرۍ تړل شوې، کروندګر خپلې ځمکې له لاسه ورکړې، او د ښار اوسیدونکي د بقا په درشل کې وو. د عالي پست وضعیت همدارنګه د خلکو رواني صحت ته زیان اړولی: ډیری خلکو د خفګان او نا امیدۍ احساس وکړ.

د ګوور ولسمشرۍ رول

هربرټ ګوور، چې د امریکا ولسمشر دی په اوسنۍ عالي پست وضعیت کې، د اقتصاد په وړاندې د دولت د نه مداخله کولو اصولو ته وفادار و او د وضعیت د ښه کولو لپاره یې فعال ګامونه وانخیستل. هغه باور درلود چې بازار به ځانته راستون شي، او د بحران له منځه وړلو مسولیت یې پر خصوصي سکتور او خیریه ارګانونو باندې واچوه. په هر صورت، د ګوور هڅې مؤثره نه وې، او اقتصاد لا خرابېدو ته ادامه ورکړه.

وروسته له دې، ګوور ځینو ګامونه پیل کړل ترڅو وضعیت باثباته کړي، لکه د مالي بیا رغونې شرکت جوړول، چې بانکونو او شرکتونو ته پورونه ورکول. مګر دغه تدابیر ډیر ځنډېدلي وو او significantly د حالت په ښه کیدو باندې اغیزه ونه کړله، او ډیری امریکایانو هغه د بحران په حل کې د ناتوانۍ لپاره ملامت کړل.

د روزویلټ نوې دوره

په 1933 کال کې، فرانکلن ډلانو روزویلټ د امریکا ولسمشر وټاکل شو او د اقتصادي اصلاحاتو پروګرام وړاندې کړ، چې د "نوې دورې" په نوم مشهور شو. د نوې دورې اساسي هدف د اقتصاد بیدارول، د بېکارۍ سره مبارزه او د نوو بحرانونو مخه نیول و. روزویلټ د اقتصاد په برخو کې د دولتي مداخلې 적극 ملاتړ کاوه، چې د مخکنیو اصولو نه مهم بدلون و.

د نوې دورې په چوکاټ کې نوي ادارات جوړ شول، لکه د صنعتي بیا رغونې اداره، چې تولید او نرخونه کنټرولوي، او د عامه کارونو اداره، چې د ز infraestrutura جوړونې پروژو سره مرسته کوي، لکه سړکونه او پلونه. د غریبو او بې کارو سره د مرستې پروګرامونه د نوې دورې یوه مهمه برخه شو، او د 1935 کال د ټولنیزو تضمین قانون د زړونو لپاره تقاعد یقیني کړی.

د بانکدارۍ سیسټم اصلاحات

روزویلټ پوهیږی چې د اقتصاد د بیدارولو لپاره د بانکدارۍ سیسټم پیاوړی کول ضروري دي. د ولسمشر لومړی ګام د "بانکونو رخصتي" چلول وو – چې د ټولو بانکونو موقتي بندیدل د دوی مالي حالت د ارزونې لپاره په نښه کیږي. دا د بانکونو په اړه باور رامینځته کولو کې مرسته وکړه او د نورو ورشکستیو مخه ونیوله.

په 1933 کال کې د بانکدارۍ اصلاحاتو قانون تصویب شو، چې د ګډوډو د بیمې فیډرالي شرکت (FDIC) د شہریانو د سپماوو د ساتنې لپاره تاسیس کړ. دغه قانون د بانکونو د باور راوستلو او په راتلونکي کې د سپماوو د غلا د مخنیوي په برخه کې مرسته وکړه.

د نوې دورې پرمختګونه او محدودیتونه

نوې دوره د اقتصاد د باثباته کولو او د بېکارۍ کمولو کې مرسته وکړه، مګر د دې بریالیتوب محدود و. د متحده ایالاتو اقتصاد په کار پیل وکړ، مګر د بېکارۍ کچه لا هم لوړه پاتې شوه، او د نوې دورې ډیری تدابیر د اوږدمهاله پرمختګونو لامل نه شول. ځینې انتقاد کوونکي د روزویلټ پروګرامونه د اقتصاد د چټک بیداریدو لامل نه بولي، بلکې برعکس، د دولت مداخلې له کبله یې د بېکارۍ بحالی وروسته.

په ورته وخت کې، نوې دوره د معاصر ټولنیز دولت لپاره بنسټ ایښودلے، او د دې پروګرامونه د امریکایي ټولنیزې نظام د دائمي عناصرو په توګه پاتې شوي. په ځانګړې توګه، د ټولنیزو تضمینو قانون او د کارګرانو د حقوقو د ساتنې پراختیا د مهمو لاسته راوړنو په توګه په ګوته شوي، چې د بحران په حالاتو کې د خلکو ملاتړ یقیني کړي.

د عالي پست وضعیت پای

د عالي پست وضعیت د دویم نړیوال جنګ په پیل کې پای ته ورسېد، کله چې متحده ایالات د جنګي عملونو لپاره تیاری پیل کړ. د جنګي وسلو او آلاتو تولید نوي کاري ځایونه غوښتل، چې د بېکارۍ په بشپړه توګه له منځه وړلو لامل شوه. د متحده ایالاتو صنعت د بې مثاله ځواکمنۍ تجربه کړې، او اقتصادي وده د جګړې په ګډون کې ممکنه شوه.

په دې توګه، د عالي پست وضعیت پای ته ونه رسید، بلکې د جګړې له کبله د نړیوالو اقتصادي بدلونونو له امله پای ته ورسېد. سره له دې، د دې دورې درسونه په امریکایي ټولنه کې ژور اثرات پرې ایښودل او د امریکا د اقتصادي پالیسۍ باندې یې تاثیر درلود.

پایله

د عالي پست وضعیت د امریکا په تاریخ کې ترټولو سختو دورو څخه یوه وه، چې تقریباً د امریکایانو د ژوند هر اړخ ته یې اغیزه وکړه. دغه بحران د اقتصاد په اړه د نظر بدلولو سبب شو او د دولتي ټولنیزو ملاتړ پروګرامونه یې رامنځته کړل، چې د هیواد پرمختګ باندې تاثیر وکړ. د عالي پست وضعیت تجربه د ثابتې او متوازنې اقتصاد ضرورت او د دولتي ملاتړ په اړتیا باندې یاداښت و.